 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
2.HUKUK DAİRESİ
Esas Karar
93/387 93/1693
Özet :
M.K. :Boşanma davasına başlanırken tarafların evli oldukları
sağlıklı bir biçimde belgelenmelidir. Bunu hakim resen gözetir. Yabancı
ülkede evlenildiğinin belgelenmesi, yabancı resmi belgelerin onaylanması
hakkındaki sözleşme. Tarafların vatandaşlığı içişleri bakanlığından araştırma
Temyiz Eden :Davalı
Taraflar arasındaki davasının yapılan muhakemesi sonunda mahalli
mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp
düşünüldü.
A) Hakimin reddi yönünde gösterilen sebepler Hukuk Usulü Muhakemeleri
Kanunun 28 ve 29 maddelerinde gösterilen niteliğinde olmadığı gibi inandırıcı
bir delilde gösterilmediğinden aynı kanunun 35.maddesi uyarınca geri
çevrilmesinde bir usulsüzlük bulunmamıştır.
B)1- Davada ilk incelenecek konusunun aktif ve pasif dava hakkı ile
davacının hukuki yararıdır. Davada sıfat, dava konusu edilen hakkın sahibine
aittir. Boşanma isteme hakkıda evli eşlere ait, şahsa bağlı bir haktır.
Boşanma davasını Türk hukukuna göre evli olan eşler açabilirler. Mahkeme
davada sıfat yokluğunu kendiliğinden dikkate almak, incelemek zorundadır.
(Y.H.G.K.28.3.l953 tarih l47-35 sayılı ve l0.3.l965 tarihli 593-l0l sayılı
kararları) Bunun içinderki tarafların evli olduklarına dair sağlıklı
belgelerin dava malzemesi arasında yer alması zorunludur.
Davalıya ait getirtilen Türkiyedeki aile nüfus kayıtlarında taraflar
evli görülmemektedirler. Ancak evliliğin nüfus siciline yazılmamış olması
hukuki soucunu etkilemez. Nüfus sicili dışında başka belgelerle de evliliğin
isbatı mümkündür. (Y.2.H.D.nün 3.6.l986 tarihli 5498/5784 sayılı kararı)
Bu dava yabancı unsur taşımaktadır. Davacının İzlanda, davalının
Türkiye vatandaşı iken İzlandada evlendikleri, davalının daha sonra İzlanda
vatandaşlığınıda aldığı ileri sürülmüştür.
"Evlenme ehliyetine ve şartlarına tarafların evlenme anandaki milli
hukuk uygulanır. Evlenmenin şekli yapıldığı yer hukukuna tabidir. (2675
sayılı kanun l2/l) Şu halde İzlanda hukukuna uygun olan tarfların evli
olduklarını gösteren belge ile davada sıfatın belirlenmesi mümkündür.
"Ecnebi memlekette usulüne tevfikan selahiyattar memur tarafından
tanzim veya tasdik kılınmış olan senetlerin mahallinde mer'i kanunlara
mutabık olduğu mahalli Türkiye şehbenderi veya Türk siyası memuru tarafından
tastik kılınmış ise resmi senet hüküm ve kuvvetinde addolunur. (HUMK.296)
Tarafların evli olduklarını gösteren ve İzlanda makamlarınca
düzenlenen dosya arasındaki belge, yakarıda açıklandığı biçimde bir tasdiki
taşımadığı gibi belgenin doğruluğunun mahkeme huzurunda ikrar olunduğu
yönünde dosya arasında bir yazı yoktur.
Her nekadar Türkiyenin taraf olduğu "Yabancı Resmi Belgelerin tastiki
mecburiyetinin kaldırılması" (l6.9.l984 tarihli resmi gazete) ve (Bazı işlem
ve belgelerin tastikten muaf tutulmasına" (l6.l.l987 tarihli resmi gazete)
dair sözleşmelerle bu zorunluluk bazı ülkelerde düzenlenen belgeler
bakımından kaldırılmış isede, söz konusu sözleşmelere İzlandanın katılıp
katılmadığı araştırılmadan, sözleşme hükümlerinin dikkate alınması mümkün
değildir.
İzlanda söz konusu sözleşmeye katılıp katılmadığı araştırılmadan,
katılmamış ise Türk Şehbenderi veya siyasi memuru tarafından onaylanmış belge
getirilmesi istenmeden tarafların evli kabulü doğru bulunmamıştır.
2- "Boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri eşlerin müşterek
hukukuna tabidir. Eşler ayrı vatandaşlıkta iseler ikametgah hukuku,
bulunmadığı takdirde mutad meskenleri hukuku, bununda bulunmaması halinde
Türk Hukuk uygulanır." (2675 sayılı kanun l3) görüldüğü üzere eşlerin
vatandaşlığının tesbiti uygulanacak hukuk bakımından önem kazanmaktadır.
a) Davalının İzlanda vatandaşlığına geçtiği iddia edilmiştir. "Bir
kimsenin Türk vatandaşı olup olmadığı hakkında Türk makamlarınca tereddüte
düşüldüğü takdirde bu husus İçişleri Bakanlığından sorulur. (ll.2.l964
tarihli 403 sayılı Türk vatandaşlığı kanunu 39) Davacının bu iddiası İçişleri
Bakanlığından tahkik edilmeden davalının Türk vatandaşlığını muhafaza edip
etmediği kesin bir şekilde belirlenmeden hüküm kurulması usul ve kanuna
aykırıdır.
b) "Bir Türkle evlenenen yabancı kadın Türk Vatandışlığına geçmek
isteğini bildirdiği veyahut evlenmekle eski vatandaşlığını kaybettiği
takdirde Türk vatandaşlığını kendiliğinden kazanır. (Türk Vatandaşlığı Kanunu
5)
Davacının evlenmekle Türk vatandaşlığını kazanıp kazanmadığı, Türk
vatandaşlığı kazanmamışsa tarafların müşterek ikametgahları (M.K.l9, 20, 2l,
ve Nüfus Kanunu 4) araştırılmadan Türk Hukukuna göre boşanmaya karar
verilmesi doğru bulunmamıştır.
SONUÇ : Davacının hakimin reddi konusundaki itirazlarının REDDİNE,
hükmün (B) bendinde gösterilen sebeplerle BOZULMASINA, sair temyiz
sebeplerinin şimdilik incelenmesine yer olmadığına 23.2.l993 tarihinde
oyçokluğuyla karar verildi.
BAŞKAN ÜYE ÜYE ÜYE ÜYE
T.Alp Ş.D.Kabukçuoğlu Hakkı Dinç F.Kıbrıscıklı A.İ.Özuğur
(Muhalif) (Muhalif)
MUHALEFET ŞERHİ
Davacının İzlanda davalının Türk vatandaşı olduğu konusunda taraflar
arasında ihtilaf yoktur. Bu sebeple işin esasının incelenmesi gerekir. Bu
yönü ile sayın çoğunluğun bozma kararına katılmıyorum.
Üye Üye
Hakkı Dinç Ferman Kıbrıscıklı
|
