 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C
Y A R G I T A Y
Ondokuzuncu Hukuk Dairesi
E. 1992/9844
K. 1993/2621
T. 8.4.1993
* SÖZLEŞME, PROTOKOL'ÜN YORUMLANMASI
* İHTARLA TEMERRÜDE DÜŞÜRÜLME
* TERMİN PLANINA UYGUN MAL TESLİMİ
* PROTOKOLÜN FESHİ-KISMEN TESLİM- ALACAKTAN DÜŞÜLME
ÖZET : Sözleşme ve protokollar BK.nun 18. maddesine göre tarafların gerçek
amaçlarına uygun şekilde yorumlanmalıdır. İhtara rağmen protokolde
kararlaştırılan termin planına ve niteliklerine uygun mal teslim edilmemesi
nedeniyle protokolun feshi haklıdır. Alacağın protokol hükümleri gözetilmeden
saptanması, ancak kısmen teslim edilen mal bedelinin alacakdan düşülmesi
gerekir.
(818 s. BK. m. 18)
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasının yapılan yargılaması sonunda
ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen
hükmün davacı vekillerince duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine temyiz
dilekçesinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosya incelendi, gereği
konuşulup düşünüldü:
Davacı Bankanın davalı şirketten kredi sözleşmesine dayalı alacağının
tahsilini sağlamak amacı ile taraflar arasında 15.1.1990 ve 9.3.1990 tarihli
anlaşma ve protokoller yapılmıştır. Yapılan 9.3.1990 tarihli protokolun 17.
maddesinde bu sözleşmenin amacı davalı şirketin, bankaya olan borçlarının
tasfiyesine yönelik olduğu belirtilerek, sözleşmeye konu mıcırların gerek
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı gerekse borçlu şirket veya sair
firmalarla yapılan veya yapılacak anlaşmaların bu tasfiye amacını sağlamak
olduğu kabul edilmiştir. Aynı protokolun, 1. maddesinde, borçlu şirketin,
sahip olduğu taşocağında bulunan kırılmış ve daha sonra kırılacak ve 500 tona
iblağ edilecek mıcırı hertürlü ayıptan ve sair takyidatlardan arınmış olarak
satmayı kabul ettiği ve buna göre birinci dilim teslimat olan 100 ton mıcırın
30 takvim günü içinde (Nisan 1990), müteakip 150 tonu, 30. takvim günü (Mayıs
1990), üçüncü dilim Haziran/1990 tarihinde 200 ton ve dördüncü dilim olarak
90 ton Temmuz/1990 tarihinde termin programı dahilinde Ankara Büyükşehir
Belediyesine teslim edilmek üzere hazır bulundurmayı kabul ve taahhüt etmiş
ve 8. maddesinde, mıcırların satış ve devri ile ilgili hertürlü resim, vergi,
harçlar ve mıcırın nakliyesine dair bedelin Belediyeden alınacak
istihkaklardan düşülerek kalan meblağın, firmanın borçlarından mahsup
edileceği artan istihkakların firmanın mer'i riskleri karşılığı bloke
edileceği, 11. maddesinde ise, mıcırların satış bedeli, Ankara Büyükşehir
Belediyesinden tahsil edildiğinde firmanın doğmuş ve doğacak tüm borçlarından
mahsup edileceği, 12. maddesinde; satış işlemi her ne kadar satış
sözleşmesinde belirlenen bedel üzerinden yapılacaksa da, akitten kaynaklanan
vecibelerin zamanında yerine getirilmemesi sonucu doğan faiz vs. masraflarda
ilave edilerek Belediyeden tahsil olunacak istihkak bedellerinden mahsup
edileceği, 17. maddenin 2. fıkrasında; firmaca yüklenilen edimin yerine
getirilmemesi, eksik yerine getirilmesi durumlarında, Banka akdetmiş
bulunduğü tüm sözleşmeleri hiçbir mükellefiyet altına girmeksizin tek taraflı
olarak feshetmek yetkisine sahiptir. Böyle bir durumda Banka, tüm bu
anlaşmalardan bağımsız ve geriye dönük olarak borçlu firma lehine
kullandırmış bulunduğu kredilerden kaynaklanan borçlarını kat ederek yasal
takibe geçmekte muhtar olacağı kabul edilmiştir. Tarafların sözleşme ve
protokole dayalı anlaşlamalırını, bu hükümler gözetilerek BK. 18. maddesine
göre gerçek amaçlarına uygun şekilde yorumlamak gerekir. Bu durumda taraflar
arasında akdedilen 19.1.1990 tarihli satım sözleşmesi gerçekte davalının
Bankaya olan borcunun ödenmesini teminen ticaretine konu mıcırların Banka
tarafından Belediyeye satışının sağlanması ve bedelinin borcuna mahsup
edilmesi olup, davacı banka bu amaçla Ankara Belediyesine mıcır satış
taahhüdünde bulunmuş yapılan bu taahhütteki termin planına ve niteliklerine
uygun şekilde mıcırların teslimi 9.3.1990 tarihli protokolle davalı
tarafından yüklenilmiştir. Protokolda kararlaştırıldığı üzere Nisan/1990 ayı
içinde gönderilmesi gereken ilk parti 100 ton mıcır yerine davalı tarafından
30 ton teslimatta bulunulmuş ve bu malların da niteliklerine uygun olmadığı,
ayıplı bulunduğuna ilişkin Belediyenin 2.5.1990 tarihli ihtarına dayanılarak
Banka tarafından davalı şirkete 4.5.1990 tarihli ihtarla duyurulmuş ancak
davalı şirket niteliğinde ve termin planına uygun miktarda mal tesliminde
temerrüt etmiştir. Davalı Bankaya karşı verdiği cevapta satışa konu malların
tamamını davacıya teslim ettiğinden kendisinin termin planı ve niteliğinden
sorumlu tutulamayacağını bildirmiş ise de, yapılan protokolun 1. maddesinde
belirtildiği üzere satışa konu 500 ton mıcır protokolun düzenlendiği tarihte
bir kısmı ocakta hazır ve bir kısmı da bilahare hazırlanacaktır. Davalı
tarafından protokolun termin planında saptanan birinci parti mala karşılık
yalnız 30 ton teslimatta bulunulduğu hususunda da bir tereddüt
bulunmamaktadır. Bu durumda davalının kendisine yapılan ihtarla temerrüde
düşürüldüğünün kabulü gerekir.
Davalı şirketin termin planına ve niteliklerine uygun mal teslim etmemesi
üzerine, Belediyenin banka ile akdettiği satış sözleşmesi feshedilip
25.6.1990 tarihli ihtarla bankaya bildirilmekle banka tarafından mütemerrid
şirkete çekilen 26.6.1990 tarihli ihtarla sözleşme ve protokoller
feshedilmiştir. Yapılan bu fesih, protokolun 17. maddesi 2. fıkrası hükmüne
dayanmakta olup, haklı ve hukukidir. Bunun sonucu olarak davalı şirketin
kredi borcunu kat eden davacı Bankanın alacağı hakkında yaptığı icra takibine
borçlunun itirazının kapsamı yönünden Belediye'ye teslim edilen ve Bankaca
tahsil olunup borca mahsubu gereken bedelinde gözetilerek, banka kayıtları
üzerinde yaptırılacak bilirkişi incelemesi ile saptanacak alacak miktarına
göre itirazın iptaline hüküm kurulması gerekirken yazılı şekilde davalı
savunmasının kabulü ve davanın reddi isabetsizdir.
S o n u ç : Yukarıda yazılı nedenlerle kararın davacı yararına (BOZULMASINA),
vekili duruşmaya gelen davacı Banka için taktir edilen 250.000 TL. vekalet
ücretinin davalıdan tahsiline, peşin harcın istek halinde temyiz edene
iadesine 8.4.1993 gününde oybirliğiyle karar verildi.
|
