 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C
Y A R G I T A Y
Ondokuzuncu Hukuk Dairesi
E. 1992/7025
K. 1993/2843
T. 15.4.1993
* MÜDEBBİR BİR TACİR
* AKDİN KOŞULLARINA AYKIRI DAVRANIŞ
* TEMİNATIN İRAT KAYDI
* AKDİN FESHİ
ÖZET : Davacının müdebbir bir tacir olarak akit tarihinde ihracatın
gerektirdiği işlemleri bilmesi ve buna göre akit koşullarını kabul etmesi
gerekir. Aktin koşullarına aykırı davranılması aktin feshi ile teminatın irat
kaydını haklı kılar.
(6762 s. TTK. m. 20, 21)
Taraflar arasındaki teminat mektubunun ödenmemesi, muarazanın men'i davasının
yapılan yargılaması sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın
kabulüne yönelik olarak verilen hükmün davalı vekilince duruşmalı olarak
temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin süresinde olduğu anlaşıldıktan
sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere ve
delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalının aşağıdaki
bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2- Taraflar arasında karşılıklı icap ve kabul suretiyle 21.2.1987 tarihinde
akit oluşmuş ve davalının önceden açtırmış olduğu akredetif davacının teklifi
ile Denizcilik Bankası'na nakledilip süresi uzatılmıştır. Tarafların yukarıda
belirtilen icab ve kabul ile oluşan akit şartlarına göre 1987 Nisan ayına
kadar sevkiyatın başlaması gerektiği halde, sevkiyatın yapılmadığı nedeniyle
11.7.1987 tarihli teleksle davalı tarafından ihtarda bulunulmuş, davacı
tarafından ilk sevkiyat 2.9.1987 tarihinde başlatılıp, 3.9.1987 tarihinde
davalıya bildirilmiştir. Ancak, sevkiyatın akredetif süresi içinde
tamamlanmaması nedeniyle davacının teklifi ile akredetif 30.12.1987 tarihine
kadar uzatılmış ve 12.1.1988 tarihli davacı teleksi ile yapılmış olan
sevkiyatın (201.884) ton olduğu anlaşılmıştır.
Davacı, 10.3.1988 tarihli teleksi ile aynı nitelikte mal sağlayamadığından
bahisle niteliğinin değiştirilmesi teklifinde bulunmuş, davalı tarafından
olumlu bir cevap verilmemiş ve davalının 23.7.1988 tarihli teleks ihtarı ile
en son uzatılan akredetif süresi 31.8.1988 tarihine kadar sözleşmedeki
nitelikte malın teslim edilmemesi halinde, teminatın irat kaydedileceği
bildirilmiştir. Bu tarihte davacının edimini yerine getirmemesi nedeni ile
teminat mektubu irat kaydedilmiş, daha sonra yapılan bu işleme karşı davacı
tarafından bu dava açılmıştır.
Görülüyor ki; taraflar arasındaki ticari akitte davalı davacıyı devamlı
temerrüde düşürmesine karşın, davacının akdi edimini zamanında yerine
getirmediğine ilişkin davalıyı temerrüde düşürücü bir ihtarı bulunmamaktadır.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığı bu esas doğrultusunda çözmek gerekir.
Mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesinde davacı tarafından davalıya
gönderilen toplam mal tutarının (542.643) ton olduğu saptanmıştır. Davacı
müdebbir bir tacir olarak akit tarihinde ihracatın gerektirdiği işlemleri
bilmesi ve buna göre akit koşullarını kabul etmesi gerekir. bu kuraldan
hareketle davacının araçlarının radyasyon kontrolü için uzun süre beklemesi
veya uzatılmasına sebebiyet verdiği akredetifin nakli ve uzatılmasındaki
gecikmenin, bu edimi ifada gecikmesine neden olarak kabul edilemez. Kaldı ki,
9.5.1987 tarihinde uzatılan akredetiften sonra taraflar arasında yapılan
mutabakatla malların Haziran-Ağustos 1987 tarihinde sevkiyatın başlayıp
tamamlanacağı kabul edilmiş ve bundan sonraki süreler içinde davalının
gecikmeye kusurlu bir davranışı olmaksızın, davacı tarafından bir yılı aşkın
süre içinde edimini tamamlamamış olması teminatın irat kaydında, diğer bir
anlatımla akdin feshedilmesinde haksız olduğunun kabulünü gerekmektedir.
Taraflar arasında akit feshedilmiş bulunmasına göre davanında niteliği
gözönünde tutularak taraflar arasındaki ilişkinin tasfiyesinde dava ekonomisi
ve yararlar dengesi yönünden zorunluluk bulunduğu da kabul edilmelidir.
Bu durumda teslim edilen mal miktarı, varsa ödenen bedel ve davalı yedindeki
teminat mektubu birlikte gözetilerek akit koşullarına göre davacının teminat
mektubundan ne miktar hak sahibi olduğu tesbit edilip sonucuna uygun bir
karar verilmelidir.
S o n u ç : Yukarıda birinci bendde yazılı nedenle davalının sair temyiz
itirazlarının reddi ile ikinci bendde yazılı nedenle kararın davalı yararına
(BOZULMASINA), vekili gelmeyen davalı yararına vekalet ücreti takdirine yer
olmadığına, peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 15.4.1993
gününde oybirliğiyle karar verildi.
|
