 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
Y A R G I T A Y
Dördüncü Hukuk Dairesi
E. 1990/2393
K. 1991/748
T. 5.2.1991
* HAKSIZ EYLEM
ÖZET : Bir motorlu aracın işletilmesi; bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına
yada bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın işleteni
zarardan sorumludur.
(2918 s. Trafik K. m. 85)
Taraflar arasındaki trafik kazasından doğan birleştirilen tazminat davaları
üzerine yapılan yargılama sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı toplam
24.000.000 lira destekten yoksun kalma ve manevi tazminatın 2.8.1988 olay
tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalı TEK. Porsuk Elektrik
Dağıtım Müessesesi'nden alınarak davacılara ödenmesine, davalı sigorta
şirketinin mükerrer tahsile mahal verilmeksizin destekten yoksun kalma
tazminatının 2.500.000 lirasından davalı TEK. Porsuk Elektrik Dağıtım
Müessesesi ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmasına,
birleştirilen dava yönünden toplam 130.522.221,61 lira maddi tazminatın
2.8.1988 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalılar TEK. Genel
Müdürlüğü ve TEK. Porsuk Elektrik Dağıtım Müessesesi'nden müştereken ve
müteselsilen alınarak davacılara ödenmesine, her iki davada da fazlaya dayalı
isteğin reddine ilişkin hükmün davalılar avukatları tarafından temyiz
edilmesi, davacılar avukatı tarafından da temyize cevap dilekçesinde duruşma
istenilmesi üzerine; temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan, hazır
bulunanların sözlü açıklamaları dinlendikten ve tetkik hakimi tarafından
düzenlenen rapor okunduktan sonra dosya incelendi, gereği konuşuldu:
1- Davalı Hür Sigorta Şirketi vekili, 17.1.1991 günlü dilekçeyle temyiz
isteğinden vazgeçtiğini açıklamış olduğundan temyiz dilekçesinin reddi
gerekir.
2- Davacılar ilk davada saklı tuttukları fazla haklarını talep ederken
husumeti Türkiye Elektrik Kurumu ile bu kuruma bağlı bağımsız tüzel kişiliği
olan TEK. Porsuk Elektrik Dağıtım Müessesesi Müdürlüğü'ne yöneltilmiştir.
Dava, trafik kazasından doğan tazminat isteğini kapsamaktadır. 2918 sayılı
Karayolları Trafik Kanununun (KTK) 85. maddesinde, motorlu aracın işleteninin
sorumluluğu düzenlenmiştir: Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin
ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa
motorlu aracın işleteni bu zarardan sorumlu olur.
Olayımızda, motorlu aracın işleteninin davalı Porsuk Elektrik Dağıtım Müessesi
Müdürlüğü olduğu tartışmasızdır.
Davalı Türkiye Elektrik Kurumu sermayesinin tamamı Devlet'e ait olan ve tüzel
kişiliğe haiz bir kamu iktisadi kuruluşudur (233 sayılı KHK. m. 2/3, m. 4).
Diğer davalı Porsuk Elektrik Dağıtım Müessese Müdürlüğü ise TEK. tarafından
kurulan ve ona bağlı (KHK/233, m. 2/4, 15/1) ancak bağımsız tüzel kişiliği
olan (KHK. m. 16) bir işletmedir. Davalı müessesenin motorlu araç işleteni
olarak dava konusu zarardan sorumlu olacağı tartışmasızdır. Sorun, TEK.'in
sorumluluğunda toplanmaktadır.
Türkiye Elektrik Kurumu Genel Müdürlüğü'nün sorumluluğu için olayda ya bir
haksız eylemin bulunması (BK. m. 41) yada kendi kuruluşu olan diğer davalı
müessesenin eyleminden sorumlu olacağını gösteren açık bir yasa kuralının
bulunması (BK. m. 55, MK. m. 320 gibi) gerekir; bu sorumluluk hukukunun temel
iklesidir. Davalı müessesenin TEK.'e bağlı olması kuruluş, koordinasyon ve
denetim açısından olup müessese ile kurum arasındaki iç ilişkiyle sınırlıdır
(KHK. m. 9 ve 15); dışa karşı temsil ve sorumluluk alt kuruluş olan davalı
müesseseye aittir. Bir kamu iktisadi kuruluşu olan davalı genel müdürlüğün iç
ilişkide diğer davalı müesseseyle bağlantı halinde olması, onun da
müessesenin sorumluluğuna katılması sonucunu doğurmaz; aksi düşünce
sorumluluk hukukunun anılan temel ilkeleriyle bağdaşmaz. Bu gerekçelerle
Dairemizin 1.11.1988 gün ve 5942/9100 sayılı kararının örnek niteliği
kalmamıştır.
O halde mahkemenin, müesseseyle birlikte Türkiye Elektrik Kurumu Genel
Müdürlüğü'nü de sorumlu tutması bozma nedeni sayılmalıdır.
3- Davaya konu olay, davalı müesseseye ait motorlu aracın neden olduğu trafik
kazası sonunda davacıların desteğinin içinde bulunduğu motorlu aracın akan su
kanalına düşmesiyle başlamış ve davacıların desteğinin kurtulmak için araçtan
kendini suya atması sonucu boğularak ölümle sonuçlanmıştır. Mahkemenin trafik
olayı ile ölüm arasında uygun illiyet bağının bulunduğu yolundaki
nitelendirmesi doğrudur. Çünkü davalı kuruma ait motorlu aracın trafik
kurallarına aykırı davranışı, su kanalına düşme olgusunun tek nedeni olduğu
gibi ölümle biten olayın gerçekleşmesi ihtimalini "önemli ölçüde
artırmış"tır.
Diğer taraftan davalı müessese vekili ilk davaya süresi içinde yetki
itirazında bulunmamıştır. İknici dava ise Türkiye Elektrik Kurumu ile
birlikte Porsuk Elektrik Dağıtım Müessesesi aleyhine açılmıştır. Davalı
Kurumun genel merkezi Ankara olmasına göre yetkisizlik itirazı bu dava için
de geçerli değildir (HUMK. m. 9/2). Uygulama açısında örnek karar niteliği
kalmasa da "Kamu İktisadi Teşekkülleri'nin müessesenin eyleminden sorumlu
olacağı yolundaki eski Yargıtay kararları karşısında"; davacıların, davalı
müesseseyi kendi ikametgahı mahkemesinden başka bir mahkemeye getirmek
amacıyla TEK. aleyhine de dava açmış olduğunu (kötü niyet) kabul etmek
olanağı yoktur.
4- Mahkeme, illiyet bağının ve buna esas olan vakıaların belirlenmesi için
bilirlikşi görüşüne başvurmuştur. Oysa illiyet bağı hukuki bir kavramdır;
bunun vakıaları ortaya koyarak belirlenmesi muhakeme (Usa varma) ve mantık
işlemini gerektirir. Bunun için de hakimin mesleki ve genel bilgisinin
yeterli olduğu kabul edilir. Mahkemenin Usulün 275. maddesinin emredici
kuralına aykırı olarak bu konuda bilirkişiye başvurması hatalı olmuştur.
Ancak yapılan değerlendirmenin doğru olması nedeniyle bu hataya değinilmekle
yetinilmiştir.
S o n u ç : Temyiz olunan kararın ikinci bendde gösterilen nedenle dava-lı
Türkiye Elektrik Kurumu yararına (BOZULMASINA); davalı Porsuk Elekt-rik
Dağıtım Müessesesi'nin temyiz itirazlarının üçüncü bendde gösterilen nedenle
reddine ve ona ilişkin hükmün (ONANMASINA), davalı sigorta şirketinin temyiz
dilekçesinin birinci bendde gösterilen nedenle reddine, davalı TEK. Genel
Müdürlüğü yararına takdir edilen 100.000 lira duruşma avukatlık parasının
davacılara, davacılar yararına takdir edilen 100.000 lira duruşma avukatlık
parası ile onama harcının da temyiz eden davalılardan TEK. Porsuk Elektrik
Dağıtım Müesesesi Müdürlüğü'ne yükletilmesine, davalı TEK. Genel Müdürlüğü ve
davalı Hür Sigorta AŞ.'nden peşin alınan harçların istek halinde geri
verilmesine, 5.2.1991 gününde oybirliğiyle karar verildi.
|
