DAVA: Davacı, hatalı Kurum işleminin iptaline karar verilmesini istemiştir. Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde isteğin kabulüne karar vermiştir. Hükmün davalı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, .. işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi:

KARAR: Davacı, P. Maden Makinaları ve Sanayii A.Ş. davalı Kurum aleyhine açtığı Ankara 2. İş Mahkemesi'nin 1985/1036 Esas sayılı dosyasında, özetle müstakil işyeri sahipleri A. Madencilik ve Ticaret Ltd. Şti. ile P. Makine ve İmalat ve Ticaret Ltd. Şti.'nin sigorta borç ve yükümlülüklerinden dolayı sorumlu olmadıklarının tespitiyle, davalı Kurum'un, kendilerin sorumlu tutan işlemlerinin iptaline karar verilmesini istemiştir.

Ankara 3. İş Mahkemesi'nin 1985/748 Esasında kayıtlı davanın davacısı P. Makine ve İmalat ve Ticaret Ltd. Şti. ise, davalı kurum aleyhine açtığı davada, işerini devraan işverenin durumunda olmadıklarının ve eski işverenin prim ve sair borçlarından sorumlu tutulamayacaklarını tespitiyle Kurum'un aksini öngören işleminin iptalini dilemiştir.

1036 sayılı dava, 748 sayılı dava ile birleştirilerek birlikte yürütülmüş ve karara bağlanmıştır. Mahkemece, P. Maden Makineleri ve Sanayi A.Ş.'nin A. Madencilik Ticaret ve Ltd. Şti. ile, P. Makine İmalat ve Ticaret Ltd. Şti.'nin sigorta borçları ve yükümlülüklerinden sorumlu tutulamayacağına ve Kurum işleminin iptaline ve P. Makine İmalat ve Ticaret Ltd. Şti.'nin işyerini devralan işveren durumunda bulunmadığına ve eski işverenin yasal yükümlülüklerinden sorumlu tutulamayacağının tesbitine ve aksini öngören Kurum işlemiin iptaline, karar vermiştir.Kararı, her iki davanın da davalısı olan Kurum temyiz etmiştir.

P. Maden Makinaları Sanayii A.Ş. işyeri bildirgesine göre, 1.10.1975 tarihinde kapsama alınmış ve o tarihten itibaren sigortalı işçi çalıştırmaya başlamıştır. İşbu A.Ş., 4.11.1980 tarihinde A. Madencilik Ltd Şti. ile Ankara 11. Noterlğinde bir sözleşme yapmıştır. Bu sözleşmeyle A. Ltd. Şti. işyeri açtıracak, durumu vergi ve sigortaya bildirecek, vergi ve sigorta primleri kazai ve idari sorumluluk A.'ya oit olacaktır. Sözleşmenin devamı süresince P. yetkilisi R.E., her zaman fabrikada nezaret ve denetim yetkisine sahip olacaktır. A. net günlük bir kira parası karşılığında fabrikayı çalıştıracaktır. O tarihte fabrika A. Ltd. Şti.'ne teslim edilmiştir. Teslim tarihinden sonra da tesisin genel sigortası, 3.11.1980'den önceki vergi ve sigorta primleri L. A.Ş.'ye aittir. 29.7.1983 tarihinde, P. Maden Makinaları Sanayii A.Ş., A. Ltd. Şti.'ne aynı noterlik aracılığıyla protesto ve fesih ihbarı göndermiştir. Bu belgede; "Elemanlarınızı yönetim, denetim açısından çeşitli zamanlarda şifahen uyarmamıza rağmen, bugüne kadar gerektiği gibi organize edemediğiniz, çalıştıramadığınız, ciddiyetten uzak davranışlarına engel olmadığınız ve yine elemanlarınızın şirketimiz Fabrika Müdürü R.E.'in ikazlarına uymamaları gibi nedenlerden dolayı, aramızdaki taşeronluk anlaşmasını 1 Ağustos 1983 tarihi itibariyle fesh ettik..." sözcükleri yer almaktadır.

P. A.Ş., ile A. Ltd. Şti. arasındaki hukuki ilişkinin nieliği davada uyuşmazlık konusu olup, A. Ltd. Şti.'nin prim ve eklerine ilişkin borçlarından P. A.Ş.'nin sorumlu tutulup tutulmayacağının bu ilişkinin niteliğine göre belirleneceği koşkusuzdur. A. Ltd., mülkiyeti P. A.Ş.'ye ait fabrikada, fabrikayı P. A.Ş. işletirken çalışan sigortalıları ve diğerlerini istihdam etmiştir. Sözleşmeye göre, ilişki her ne kadar, kira olarak ifade edilmiş ise de her gün için 5.000 TL net bir ödenti karşılığıda fabrikayı çalıştırıp üretimi sürdürecektir. P. A.Ş. yetkisine sahip olacaktır. Nitekim, nezaret ve denetim sonucu A. Ltd. Şti'nin işi gereği gibi organize edemediği, elemanları çalıştıramadığı ciddiyetten uzak davrandığı ve ikazlara uymadığı saptandığından ötürü, sözleşme fesh edilmiştir. Bu durum karşısında A. Ltd. Şti., asıl işveren P. A.Ş.'den fabrikayı işletme işini alan ve fabrikayı çalıştırdığı süre içerisinde kendi adına sigortalı çalıştıran tali işveren durumundadır. Sözleşmeyle işi almış, fesihnameyle bırakmıştır. Sözleşme, nitelikçe eser sözleşmesi ve bu iki şirket arasındaki bağ, taşeronluk- aracılık ilişkisidir. Ne var ki, taşeron-aracı şirket dahi, tali işveren niteliğinde olduğundan, işi gördüğü dönemde çalıştırdığı sigortalılara ilişkin primlerden ve teferruatından doğal olarak sorumlu tutulacaktır. Burada uyuşmazlık konusu olan yön bu husus olmayıp A. Ltd. Şti. adına tahakkuk edecek prim ve teferruatına ilikin borçlardan, P. A.Ş.'nin sorumlu tutulup tutulamayacağıdır. 506 sayılı Kanun m.87/1 uyarınca asıl işveren durumundaki P. A.Ş. yukarıda beri aracı durumunda olduğu açıklanan A. Ltd. Şti.'nin kanunen ödemekle yükümlü bulunduğu prim borçlarından sorumludur. Diğer bir deyimle, söz konusu yükümlülüklerinden, aracı A. Ltd. doğrudan doğruya asıl olarak P. A.Ş. ise 506 sayılı Kanun m.87/1'den ötürü yasal olarak ve her ikisi birlikte müteselsil biçimde sorumludurlar.

Sözleşmede, prim borçlarından sadece A. Ltd. Şti.'nin sorumlu olacağının belirtilmesi, iki şirket arasındaki iç ilişkiye matuf olup, Kurum'un prim alacaklarını asıl işveren durumundaki P. A.Ş.'den 506 sayılı kanun m. 87/1 uyarınca isteyebilmesini engelleyici nitelikte değildir. Sözleşmeyle buyurucu nitelikteki yasa hükmü, bertaraf edilemez.

Bu nedenlerle, A. Ltd. Şti.'nin prim borçlarından P. A.Ş., 506 sayılı kanun m. 87/1 gereğince müteselsilen sorumludur.

P. A.Ş.'nin P. Ltd. Şti.'nin prim borçlarından sorumlu tutulup tutulamayacağı konusuna gelince;

Bu konunun çözümü dahi, iki şirket arasındaki ilişkinin niteliği ve P. Ltd. şti.'nin aracı mı yoksa işyerini devralan müstakil işveren mi olduğunun saptanmasıyla mümkün olacaktır. P. A.Ş. işyerini teslim etmiş, o tarihten sonra doğacak vergi ve sigorta borçlarından P.Ltd. Şti.'nin mesul olacağı, tesislerin genel sigortasından P. A.Ş.'ye ait bulunacağı kabul edilmiştir. Bu sözleşmede, herne kadar üretimin P.A.Ş.'nin denetim ve gözetiminde yapılacağı konusunda bir açıklık yoksa da, nitelikçe A. Ltd. Şti. ile yapılanın bir benzeridir. Asıl işveren P. A.Ş.'nin fabrikasındaki üretim faaliyetini, A Ltd. ile yaptığı sözleşme ile yürütemeyip, o sözleşmeyi feshettikten sonra P. Ltd. ile yaptığı işbu eser sözleşmesi ile sürdürmeyi öngördüğü anlaşılmaktadır.

Burada, P. Ltd.'nin yükümlülüğü, üretimi sürdürmek, eser meydana getirmektir. Yani, asıl işveren P. A.Ş.'nin işyerinde, onun işçi kadrosunu ve gerektiğinde başka işçileri çalıştırarak ve teselsül tarihinden itibaren sigorta yükümlülüklerini yerine getirerek tali işveren pozizyonunda üretimi gerçekleştirecektir. Bu hususlar P. Ltd'nin Kurum aleyhine açtığı davada bizzat kendisi tarafından iddia ve kabul edilmektedir. Öte yandan Kurum da gerek cevap layihası, gerekse temyiz dilekçesinde, P. Ltd.'nin . A.Ş.'nin taşeronu durumunda olduğunu kabul etmiş, giderek P Ltd.'nin P. A.Ş.'den veya A. Ltd'den işyerini devraldığını, yargılama evrelerinde ispatlamamıştır.

Diyelim ki, sözleşmede devir karşılığı ya da devrin bağış yoluyla yapıldığı konusunda bir açıklık da yoktur. İşin mahiyeti, hayat deneyimleri ve yukarıda açıklanan olgular karşısında 1.8.1983 günlü sözleşmenin, nitelikçe, işyeri sözleşmesi vasfında olmadığı ortadadır.

Böylece devir söz konusu olmadığına göre, 1.8.1983 tarihinden itibaren gerçekleşecek prim borçlarından P. Ltd.'nin tali işveren aracı sıfatıyla yasa ve sözleşme gereği olarak, sorumlu olacağından duraksanamaz.

Ne var ki P. Ltd. Şti. 1.8.1983 tarihinden önceki döneme ilişkin olarak gerek asıl işveren P. A.Ş. ve gerekse taşeron A. Ltd.'nin prim borçlarından sorumlu tutulamaz. 1.8.1983 tarihli sözleşme devir değil, taşeronluk sözleşmesi olduğuna göre, devir halinde devralanın devreden işverenin prim borçlarından müteselsilen sorumlu tutulamayacağını öngören 506 sayılı Kanun m. 82'nin bu olayda uygulanamayacağı sonucuna varılması doğaldır. Zira, sonraki taşeron, kendinden önceki tşeron ve asıl işverenin prim borçlarından, 506 sayılı Kanun m. 82'ye göre sorumlu tutulamaz.

Fakat 1.8.1983 tarihinden sonraki döneme ilişkin olarak P. Ltd.'nin prim borçlarından asıl işveren P. A.Ş.'nin, 506 sayılı Kanun m. 87/1 uyarnca sorumlu olacağı ortadadır.

Bu nedenlerle mahkemein "A Madencilik ve Ticaret Ltd. Şti." ile "P. Makine İmalat ve Ticaret Ltd. Şti."nin sigorta borçları ve yükümlülüklerinden, davacı "P. Maden Makinaları ve Sanayi A.Ş."nin sorumlu olmadığının tespitine karar vermiş bulunması isabetsizdir

Öte yandan, yukarıda elirtildği üzere, taşeron P Makine ve İmalat ve Ticaret Ltd. Şti., 1.8.1983 tarihli sözleşme ve tesellüm tarihinden sonraki döneme ilişkin prim borçlarından tali işveren-taşeron sıfatıyla bizzat sorumludur. Bu döneme ilişkin primlerden asıl işveren P. Maden Makinaları Sanayi A.Ş. dahi, 506 sayılı Kanun m. 87/1 gereğince müteselsilen mesuldür. Ne var ki, P. Ltd. 1.8.1983 tarihinden önceki döneme ait asıl işveren ve taşeronun prim borçlarından sorumlu tutulamaz. Taşeron müstakil işveren sayılmadığı ve taşeroluk sözleşmesi, işyerinin devri sözleşmesi niteliğinde bulunmadığından, 506 s. Kanun m. 82, taşeronlara uygulanamaz. Bu nedenle, 1.8.1983'ten önceki döneme ilişkin asıl işveren ve öteki tali işverenin prim borçlarından, sonraki taşeronun sorumlu tutulmasını gerektiren bir yasal dayanak mevcut değildir. Sonraki taşeronu önceki taşeron ve asıl iverenin ardaşı sayan bir yasal dayanak yoktur.

Böyle olunca, mahkemein P. Makina İmalat ve Ticaret Ltd. Şti.'nin işyerini devralan işveren durumunda olmadığını ve eski işverenin yükümlülükleriyle sorumlu tutulamayacağını tespit etmesi, sonucu itibariyle doğrudur. Ne var ki, mahkeme, Kurum kararlarının iptaline de karar vermiştir. Oysa, Kurum'un iptal edilen kararlarına konu olan primlerin bir kesimi, 1.8.1983 tarihinden sonraki döneme, yani P. Ltdi.'nin taşeron sıfatıyla işçi çalıştırdığı döneme ilişkindir. Yukarıda da açıklandığı üzere, bu öneme ilişkin prim ve eklerinden P. Ltd. Şti. tali işveren, P. A.Ş. asıl işveren sıfatıyla, müteselsilen sorumludurlar.

Mahkemece, bu yön üzerinde durulmadan, Kurum kararlarının kapsamı, prim ve eklerinin ne kadarının asıl işverenin, ne kadarının taşeron A, ne kadarının taşeron P dönemine ilişkin bulunduğu, açık ve seçik olarak saptanıp, bunlardan hangi kesiminden, hangi şirketlerin hangi ölçüde ve türde sorumlu olacakları yukarıda açıklanan sorumluluk kuralarına uygun biçimde belirlenip, sözü edilen sorumluluk tablosuna uymayan, işlem ve kararların iptaline karar vermekle yetinilmek gerekirken, yukarıdaki fiili ve hukuki esaslara ters düşecek şekilde, Kurum kararlarının tümüyle iptaline karar verilmesi dahi isabetsizdir. O halde, davalının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, oyçokluuyla 28.12.1987 günü karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

(P.) Makina İmalat ve Ticaret Limited Şirketi tarafından Sosyal Sigortalar Kurumu aleyhine açılan ve 1985/748 esasında kayıtlı davada; davacı Limidet şirketin (P.) Maden Makine ve Sanayii Anonim şrikteni eait işyerini devralmayıp, Anonim Şirketden sadece bir kısım imalat işini müteahhit sıfatıyla aldığı iddia edilmiş ve davacı şirketin anılan işyerini devralmadığının tesbiti ile devir işlemi varmış gibi eski işverenin yasal yükümlülüklerinden limidet şirketi sormul kılacak biçimde tesis edilen işlemin iptali istenmiştir.

1.8.1983 tarihli sözleşme kapsamı ve dosya içindeki bilgi ve belgelerden, işyerinin (P.) Makina ve Ticaret Limidet Şirketine devredilmeyip, fabrikadaki üretim işlerinin Anonim şirket tarafından davacı limited şirkete verildiği, davacı limited şirketin, aracı yüklenici olduğu arnlaşılmış, mahkemece, talebe uygun olarak "... işyerini devralan işveren durumunda bulunmadığının tesbiti ile, ortada bir devir işlemi varmışcasına eski işverenin yasal yükümlülüklerinden davacı şirketi sorumlu kılacak biçimde tesis edilen kurum işleminin iptaline..." karar verilmiştir.

Davacının, fabrigka üretim işini yüklendiği 1.8.1983 tarihinden sonraki devre için yasal yükümlülüklerden sorumlu bulunmadığı konusunda bir iddia ve uyuşmazlık ve dava bulunmamaktadır. Uyuşmazlık, 1.8.1983 tarihinden önceki dönem için tahakkuk ettirilen prim borçlarından dolayı yüklenici limited şirketin sorumlu olup olmaacağı noktasında toplanmaktadır. Aracı durumunda bulunan davacı şirketin, üretim işini yüklendiği 1.8.1983 tarihinden önceki dönemle ilgili prim ve eklerinden sorumlu tutulacağına dair herhangi bir yasa hükmü de bulunmamaktadır. Bu nedenle, mahkemece, ortada bir devir işlemi varmışcasına eski işverenin yasal yükümlülüklerinden davacı şirketi, sormul kılacak biçimde tesis edilen Kurum işleminin iptaline, karar verilmesi isabetlidir ve 1986/748 esas sayılı dosya hakkında verilen kararın onanması gerekir.

Bu gerekçe ile bozma kararının 1985/748 sayılı dosya ile ilgili bölümüne katılamıyorum.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972