DAVA : T.P.-İş adına avukat S.Ö. ile T. İşverenleri Sendikası adına avukat K.C. aralarındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteğinden ibaret dava hakkında avukat C.Y. tarafından Özel Hakem sıfatıyla verilen 2.5.1986 günlü karar, taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş ve İstanbul 1. İş Mahkemesi'nin 22.5.1986 gün ve 72 D.İş Sayılı yazısı ile daireye gönderilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü :

KARAR : Davacı işçi Sendikası ile davalı İşveren Sendikası arasında aktedilen ve 1.1.1985 - 31.12.1986 tarihleri arasını kapsayan Toplu iş Sözleşmesi'nin ücret zammı başlığını taşıyan 39 uncu madde ile ilgili geçici maddesinde Toplu iş Sözleşmesi'nin 2. yılına ait izin harçlığı, bayram harçlığı ve yakacak yardımı maddeleri Sözleşme'nin 2. yılında Şubat ayında taraflarca yeniden gözden geçirilerek tespit edilecektir" hükmü yer almaktadır. Sözleşmenin uyuşmazlık ve özel hakem başlığını taşıyan 68 inci maddesinde de tarafların bu Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinden bir ya da birkaçı üzerinde uygulama veya tefsir uyuşmazlığına düşmeleri halinde uyuşmazlık iddiasında olan tarafın yapacağı çağrı üzerine 6 işgünü içinde toplanarak uyuşmazlık konusunun müzakere edileceği, bu süre içinde anlaşmaya varılamazsa tarafların mutabakatı halinde veya bir tarafın müracaatı ile konunun 2822 sayılı Kanun hükümlerine göre özel hakeme gönderilebileceği, özel hakem iki tarafın oybirliği ile seçilemezse uyuşmazlık iddiasında olan taraflardan birinin müracaatı üzerine iş davalarına bakmakla görevli mahalli mahkemenin seçeceği hükme bağlanmıştır. Maddede özel hakem kararlarının genel hükümlere tabi olacağı da belirtilmiştir.

Taraflar, bu madde uyarınca toplanmışlar aralarında anlaşma sağlanamadığından ve özel hakem oybirliği ile seçilemediğinden, özel hakem seçimi için İşçi Sendikası, İş Mahkemesi'ne başvurmuş, mahkemece hakem seçimi yapılmış ve bu hakem tarafından inceleme yapılarak izin harçlığı, bayram harçlığı ve yakacak yardımının 1. yıla göre % 50 oranında artırılmasına karar verilmiş ve bu karar HUMK.'nin 532 nci maddesi uyarınca İş Mahkemesi'ne tevdi edilmiş İş Mahkemesi tarafından da taraflara tebliğ olunduktan sonra taraflarca temyiz edilmiştir. Şu durumda ortada genel hükümlere göre verilmiş bir özel hakem kararı mevcuttur.

Gerçekten 2822 sayılı TİSGLK'nin 58 inci maddesine göre taraflar anlaşarak toplu hak veya menfaat uyuşmazlıklarının her safhasında özel hakeme başvurabilirler. Toplu İş Sözleşmesi'nde taraflardan birinin başvurması üzerine özel hakeme gidileceğine dair hükümler de geçerlidir ve bu takdirde bir tarafın müracaatı üzerine uyuşmazlık hakem tarafından çözülür.

Menfaat uyuşmazlıklarında özel hakem kararları toplu iş sözleşmesi hükmündedir. Hak uyuşmazlıklarında ise özel hakem kararları genel hükümlere tabidir. Söz konusu edilen uyuşmazlık, genel hükümlere tabi tutulduğuna göre bunun bir hak uyuşmazlığı olarak kabul edilip çözümlenmek istendiği anlaşılmaktadır. Şu durumda önemli olan nokta, uyuşmazlığın bir hak uyuşmazlığı olup olmadığının tespitidir.

Hak uyuşmazlığı, işçiye veya işçi teşekkülüne mevzuat veya toplu iş sözleşmesi ile sağlanmış olan hakların toplu iş sözleşmesi ile bağlı olan işveren veya işçi teşekkülü tarafından bozulmasıdır. Bir hakkın ihlalinden söz edebilmek için öncelikle toplu iş sözleşmesinde o hakkı oluşturan bir hükmün bulunması gereklidir. Zira, hak sağlayan bir hüküm mevcut değilse o hakkın ihlalinden de söz edilemez.

Toplu iş sözleşmesinin ilgili maddesinde izin harçlığı, bayram harçlığı ve yakacak yardımı konusunda işçiye belirli hak sağlayan bir hüküm yer almamış, bu düzenlemenin yapılması ileriye bırakılmıştır. Böylece toplu iş sözleşmesi hükmünün ileriki bir tarihte taraflarca tesbit edileceği kararlaştırılmıştır. Yani bu konudaki menfaat çıkar uyuşmazlığı atiye bırakılmıştır. Şu durumda ortada bir hak uyuşmazlığı değil, menfaat uyuşmazlığı vardır. Menfaat uyuşmazlığının özel hakeme sevkinde ise 58. maddede belirtildiği gibi özel hakem seçiminde tarafların anlaşmış olmaları zorunludur ve anlaşmaları halinde özel hakem kararı genel hükümlere tabi olmaz; toplu iş sözleşmesi hükmündedir. Olayda söz konusu uyuşmazlık, bir hak uyuşmazlığı olmadığına göre, hakemlerin selahiyetleri dahilinde olmayan meselelerdendir ve hakem, selahiyeti dahilinde olmayan bir konuda karar vermiş bulunmaktadır. Bu ise, HUMK.nun 533. maddesinin 3. fıkrası hükmünce bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ : Temyiz olunan hakem kararının yukarıda gösterilen sebebten BOZULMASINA, bozma sebebine göre davacı sendikanın temyiz isteği hakkında bir karar verilmesine yer olmadığına ve peşin alınan temyiz harçlarının istek halinde ilgililere iadesine, 26.6.1986 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu toplu iş uyuşmazlıklarının barışçı yollarla çözümüne önem vermiş ve bu uyuşmazlıkların bilhassa grev ve lokavtta dönüşmesinden önce çözüme ulaşması için resmi arabuluculuk sistemi ile yasal zorunlu ve özel isteğe bağlı tahkim müesseselerini kabul etmiştir.

Ancak, olaydaki uyuşmazlık özel tahkimle ilgili olduğundan bu konudaki yasa ve toplu iş sözleşmesi hükümlerinin gözönünde bulundurulması ve uyuşmazlığın bu hükümlere göre çözümlenmesi icap edecektir.

2822 sayılı Yasanın 58/1. maddesinde, tarafların anlaşarak toplu hak ve menfaat (çıkar) uyuşmazlıklarının her safhasında özel hakeme başvuracaklarına işaret ettikten sonra toplu iş sözleşmesinde taraflardan birinin başvurması üzerine özel hakeme gidileceğine dair hükümler koyabileceklerini ve bunun geçerli olacağını açıkca vurgulamıştır.

Aynı maddenin bundan sonraki hükümlerine göre de menfaat uyuşmazlıklarında taraflar yazılı olarak anlaşlamk koşulu ile yine uyuşmazlığın her aşamasında özel hakeme başvurabileceklerdir. Artık bu takdirde arabuluculuk, grev ve lokavt, yasal hakemlik hükümleri uygulanmayacak özel hakemin kararları toplu iş sözleşmesi yerine geçecektir.

Özel hakeme başvurma konusundaki yazılı anlaşma ayrı bir sözleşme niteliğini taşıyabileceği gibi toplu iş sözleşmesine özel hakem şartı konulabilir. Olaydaki toplu iş sözleşmesinin 39 ek geçici maddesinde yakacak yardımı ve izin harçlığının 2. senedik miktarlarının taraflarca ayrıca tesbit edileceği kararlaştırılmış olmasına rağmen taraflar bunu tesbit için bir araya geldikleri halde aralarında anlaşmaya varamamışlardır. Bunun üzerine İşçi Sendikası toplu iş sözleşmesinin 68. maddeleri uyarınca menfaat uyuşmazlığının özel hakem yolu ile çözümlenmesi için İş Mahkemesi hakimine başvururak hakem tayin ettirmiş, hakem de bu konuda incelemesini yaparak tarafların uzlaşamadığı konuyu karara bağlamıştır.

Toplu iş sözleşmesinin 39. maddesinin altına eklenen geçici maddede bu sözleşmenin 2. yılına ait izin harçlığı, bayram harçlığı ve yakacak yardımının sözleşmenin 2. yılı Şubat ayında taraflarca yeniden gözden geçirilerek tesbit edilecektir hükmüne yer verilmiş 68. maddesinde de taraflar iş bu toplu iş sözleşmesi hükümlerinden bir yada birkaçı üzerinde uygulama veya tefsir uyuşmazlığına düşerlerse; uyuşmazlık iddiasında olan tarafın yapacağı çağrı üzerine işbu çağrıyı takiben 6 iş günü içinde anlaşmanın sağlanamaması halinde mutabakatla veya bir tarafın müracaatı ile 6 iş günü içinde konuyu 2822 sayılı Kanun hükümlerine göre özel hakeme götürebileceği hükme bağlanmıştır.

Bundan sonra özel hakemin iki tarafın oybirliği ile seçilmemesi halinde bir tarafın müracaatı üzerine iş mahkemesince tayin edileceği belirtilmiştir.

Olayda da özel hakeme başvurma aynen toplu iş sözleşmesinde olduğu gibi yürütülmüştür. Toplu iş sözleşmesindeki bu hüküm hiç şüphesiz bir özel hakem şartıdır. Bu itibarla 2822 sayılı Kanunun 58. maddeside sözüne ve özüne uygun bir anlaşmadır. Bu özel tahkim şartının toplu iş sözleşmesinin herhangi bir maddesinin uygulanmasından ve bu arada 39. maddesindeki 2. yıla ait izin harçlığı, bayram harçlığı ve yakacak yardımının taraflarca bir araya gelinerek tesbit edilememesinden doğan çıkar uyuşmazlığında da uygulanacağı görüşünde olduğumuzdan sayın çoğunluğun bozma kararına iştirak edilmemiştir.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972