* KAMULAŞTIRMA BEDELİ

* İRTİFAK HAKKI

* DAVA HAKKI

Taraflar arasındaki kamulaştırma değerinin artırılması davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, kamulaştırma değerinin artırılmasına dair verilen hükmün Yargıtay'ca incelenmesi davalı idare vekili yönünden süresinde verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla; dosyadaki belgeler okunup iş anlaşıldıktan sonra, gereği görüşülüp düşünüldü:

Zeminin ve üzerindeki petrol tesisleri mülkiyeti İstanbul Belediye Başkanlığı'na ait olan bir taşınmaz mal davacıya 50 yıl süreyle irtifak hakkı tanınarak zilyetliği kendisine devredilmiştir ve halen davacının bu yer üzerinde 34 yıl 9 aylık bir irtifak hakkı bulunmaktadır. İrtifak hakkı sahibi olan davacı belediyenin kamulaştırma yapması nedeniyle takdir komisyonunu biçtirilen ve kendisine ödenmek istenen karşılığa itiraz etmiştir. Dairemizin bu konuda var olan ilkelerine göre irtifak hakkı sahibinin ilgili olarak 2942 sayılı Yasanın 14. maddesi uyarınca itiraz ederek dava açma hakkı vardır ve yine Dairenin çeşitli kararlarında görüldüğü gibi yerin karşılığı olan bedel irtifak hakkı sahibinin adına bankaya yatırılarak irtifa hakkı Süresinde veya varoldukça bankaya yatırılan karşılık parasının faizleri irtifak hakkı sahibine ödenerek böylece irtifa hakkı korunmuş ve yararlanma olanağı bulunmuş olup, Nitekim Hukuk Genel Kurulu' nun 28.1.1970 gün ve esas 1968/5 - 163, karar 1970/58 sayılı kararında kamulaştırma karşılığı paranın şartsız olarak bankaya yatırılması ve irtifak hakkı sona erinceye kadar irtifak hakkı sahibinin faizden yararlanması gerektiği açıklanmıştır. Nitekim Dairemizin kararlarında irtifak hakkı sahibinin hakkının Medeni Kanunun 722. maddesi gereğince bedel üzerine geçeceği (5.3.1981 gün ve 901/2071 sayılı karar) kamulaştırma karşılığının üzerinde irtifak hakkı varsa tamamının ödenmesine karar verilemeyeceği ve ayrıca irtifak hakkının kamulaştırma bedeline aktarılması şeklinde karar verilemeyeceği (1.2.1984, 288/753) ve hükmedilecek miktarın irtifak hakkı sahibi adına bir bankaya yatırılmasına karar verilmek gerektiği (27.6.1980 gün ve 5465/5141) belirtilmiş olması karşısında bu davada yapılacak iş, gerek zemin ve gerekse üzerindeki tesislerde irtifak hakkı sahibi olan davacının irtifak hakkının kamulaştırma hukuku çerçevesinde saptamak zorunluluğu bulunduğundan 2942 sayılı Kamulaştırma Yasasının 11. maddesine göre kamulaştırma yapıldığı günde arsanın ve üzerindeki tesislerin bilirkişilerce gerçek değerinin belirtilmesi ve bundan sonra o yerin kamulaştırma karşılığı olan değerinin içinden hiçbir kısıntı ve azaltma yapılmadan milli bankalardan birisine yatırılması ve irtifak hakkı süresinde yatırılan bu paranın faizinin davacı hak sahibi durumunda olan Belediyeye verilmesidir. Bu yönler düşünülmeden kira emsalleri araştırılarak ve irtifa hakkı süresinde bu kiraların toplamına tutarı bir rakam olarak hüküm kurulması irtifa hakkı kavramı ve müesseseye ilişkin hükümlerle bağdaşamaz.

Bilirkişilerden yukarıda açıklanan miktarlar gözönünde tutularak rapor ve gerekirse ek raporlar alınarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru bulunmamıştır.

Davalı idare vekilinin temyiz itirazı yerinde görüldüğünden hükmün açıklanan nedenle HUMK.nun 428. maddesi gereğince (BOZULMASINA) ve peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde ödeyene geri verilmesine, 10.7.1986 gününde oybirliği ile karar verildi.

Dava konusu taşınmaz malın çıplak mülkiyeti istimlak yapan idareye ait olup davacı dernek yararına 50 yıl süreli akti intifa hakkı tesis edilmiş, ayni hak olarak tapu siciline tescil olunmuştur. davalı idare davacıya ait bu ayni hakkı (irtifak hakkını) kamulaştırmıştır. Kısıtlı bir mülkiyet hakkı niteliğindeki intifa hakkının kamulaştırılabileceği yönünde ne taraflar arasında nede dairemizce bir tartışma bulunmamaktadır. Nasıl tesbit ve tayin edildiği belli olmamakla beraber kamulaştırma kıymet takdir komisyonu, davacının İntifa hakkına bir değer takdir etmiş ve bu değer kamulaştırma parası olarak davacıya tebliğ edilmiştir. Davacı bu değerin artırılmasını istemektedir. Her ne kadar Medeni Kanunun 722. maddesi Uyarınca intifa hakkı, istimlak gibi hallerde hakkın taallük ettiği şeyin makamına kaim olan bedele intilal eder isede davacının isteği bu yönde olmayıp intifak hakkı için kendisine peşin ödeneceği bildirilen bedelin artırılması niteliğinde bulunduğuna göre çıplak mülkiyetin davalıya ait oluşu karşısında MK.nun 722. maddesinde gösterilen çözüm karşı davalıya davacının isteğinden de çok bir külfet yükleyici nitelikte olacağından HUMK.nun 74. maddesine aykırı bir çözüm yolu olur. Davaya has çözümü gerektiren nokta ayrı hak niteliğindeki intifak hakkının değerinin ne surette tesbit edileceğidir.

Bilindiği gibi intifak hakkı, kişiye o şeyden tamamiyle yararlanma hakkı sağlar. Şu halde intifak hakkı mülkiyet hakkının bir bölümünü oluşturur.

Anayasanın 46. maddesi karşılığı peşin ödemek kaydiyle mülkiyet hakkının kamulaştırılacağını amirdir. Bu hükme dayanarak aynı hak niteliğindeki intifak hakkı sahibine ve de tam karşılığının peşin ödenebileceği kanısındayız.

2942 sayılı Kanunun 11/5. maddesinde yer alanlar dışında intifak hakkı sahibinin mahrum kaldığı tüm yararları kendisine verilmelidir. Ancak bu yararlar yani intifak hakkının değeri hesap edilirken hiç bir zaman tam mülkiyetin değerini aşamayacağı veya ona denk olamayacağı da dikkate alınmalıdır.

Somut olayda; dava konusu taşınmaz mal bölümünün tam mülkiyet değeri 2942 sayılı Kanunun 11 ve 12. maddeleri çerçevesinde bulunmalı, davacının geriye kalan intifak süresinde mahrum kalacağı menfaat ve bunun peşin sermaye değeri davacının yaptığı sözleşmelerde gözönüne alınarak ve tartışılarak aktüeryal hesabından anlayan bilirkişiye hesaplattırılmalı, yalnızca intifa değerin tüm mülkiyet değerinden çok olamayacağı da dikkate alınarak intifak hakkının kamulaştırma parası, hakim tarafından 9K.nun 42. maddesinin tanıdığı yetki dairesinde takdir ve tayin olunmalıdır.

Sayın çoğunluğun kabul edilen çıplak mülkiyeti davalı idareye ait taşınmaz malın tam karşılığının bankaya depo edilmesi ve davacının intifasının bu para üzerinde aktarılması davacının isteğini aşar ve intifak hakkı sahibi davacıya tam mülkiyet hakkı sahibinden daha çok menfaat sağlar nitelikte olduğu gibi kıymet takdir komisyonunun biçtiği ve davacıya ödenmesi kesinleşen değerin mahsubuna imkan vermediğinden salt adalet duygusuna da aykırı düşer.

Bu sebeplerle sayın çoğunluğun bozma gerekçelerine katılamıyoruz.

Üye Tahir ALP

Üye Y. Servet KITIŞ

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972