DAVA : Taraflar arasındaki davadan dolayı, (Niğde 2. Asliye Hukuk Hakimliği)nce verilen 17.10.1985 tarih ve 284/473 sayılı hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davacı vekili tarafından istenmiş olmakla; dosyadaki kağıtlar okundu, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili, müvekkili şirketin Niğde Ticaret Siciline kayıtlı olan davalı şirketin, nominal değeri (22.290.000) lira tutan (22290) hissesine sahip ortağı bulunduğunu, 1978 yılında (100.000.000) liraya çıkarılan sermaye bilahare yapılan statü tadilatıyla (300.000.000) liraya çıkarılmasına karar verilerek, artırılan (200.000.000) liralık sermayenin ortaklardan T. İş Bankası ile T. Sınai Kalkınma Bankası tarafındandan taahhüt edilerek ödendiğini, 2499 sayılı Yasadan yararlanan davalı şirketin aldığı izinle kayıtlı sermaye sistemini kabul ettiğini, bu arada yeniden değerleme suretiyle (173.757.571) liralık bir değeri, değer artış fonundan göstererek, bunun (150.000.000) liralık bölümünü sermayeye ilave ettiğini, ancak bedelsiz verilecek payları 31.12.1982 tarihindeki (100.000.000) liralık sermayeyi temsil eden hissedarlara vermesi gerekirken, bu tarihten sonra ortak olan ve (200.000.000) liralık sermayeyi temsil edenlere de tevzi etmeye karar verdiğini, bu durumun yasaya aykırı olduğu gibi, müktesep hakları da ihlal ettiğini belirterek, davalı şirketin bedelsiz hisseleri 31.12.1982 tarihinde paydaş olanlara vermesine ve bu konudaki muarazanın önlenmesine, ayrıca 33.435 adet bedelsiz hisse senedinin davalıdan alınarak müvekkiline verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekilleri cevabında, sermayenin (100.000.000) liradan (300.000.000) liraya artırılmasına her ne kadar 16.1.1982 tarihli genel kurulda karar alınmış ise de, bir kısmı ortakların rüçhan haklarını kullanabilmeleri için sermaye artırımının 1983 yılında gerçekleşebildiğini, bu arada şirkete yeni ortak alınmadığını ve sermaye artırımının mevcut ortaklarca yapıldığını, bedelsiz hisse senetlerinin de sermaye artırımı sırasındaki ortaklara verilmesi gerektiğini, 31.2.1982 tarihindeki ortaklara bedelsiz pay verilmesi yoluna gidilmesinin halihazır ortakların müktesep haklarını ihlal edeceğini, ileri sürerek davanın reddini istemişlerdir.

Mahkemece, bilirkişi raporu, 2791 sayılı Yasanın geçici 11. maddesi, Vergi Usul Kanununun 151 ve 156 sayılı genel tebliğleri ile toplanılan delillere dayanak yapılarak, davalı şirketin 1982 yılında sermaye artırımına gitmeyip, 1983 yılında sermayesini artırdığı ancak yeni ortak almadığından, değer artış fonlarının sermayeye ilavesi suretiyle çıkartılacak bedelsiz hisse senetlerini 31.12.1982 tarihinde mevcut hissedarlara dağıtmak zorunda olmadığını, oluşan fonun 1984 yılında sermayeye ilavesi ile bu tarihteki tüm ortaklara bedelsiz pay senedi vermesinde yasa ve tebliğlere aykırı bir yönü bulunmadığı gerekçesiyle, sabit görülemeyen davanın reddine karar verilmiştir.

Hüküm, davacı vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.

Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere taraflar arasındaki uyuşmazlık, istendiği takdirde 1982 hesap dönemi itibariyle yapılması gereken yeniden değerlendirmeden oluşan "değerleme fonu'nun esas sermayeye ilavesinde 31.12.1982 tarihinde ortak bulunanlara mı, yoksa değerleme fonunun esas sermayeye hukuken ilave edildiği, yani sermaye artırımının tescil ve ilan edildiği tarihte ortak olanlara mı verileceği hususunda toplanmaktadır.

Davacı anonim şirket, davalı anonim şirketin (22.290) payına sahip ortak bulunmaktadır. Davalı anonim şirket, 28.2.1972 tarihinde (50.000) TL. sermaye ile kurulmuş ve 27.2.1978 tarinde sermayesini (100) milyon liraya çıkararak tescil ve ilan ettirmiştir. Davalı şirket sermayesinin (300) milyon liraya çıkarılmasına 16.1.1982 tarihinde karar vermiş ise de, sermaye artırımı işlemleri 24.2.1983 tarihinde tamamlanmış ve artırılan (200) milyon lirayı dava dışı Türkiye İş Bankası ile Türkiye Sınai Kalkınma Bankası üstlenmiş ve aynı tarihte de ödemişlerdir. Davalı şirket, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 11. maddesi kapsamına girdiğinden 1.2.1982 tarihinden itibaren adı geçen Yasa hükümlerine tabi olmuş ve Sermaye Piyasası Kurulu kaydına alınmıştır. Ancak, ilk sermaye artırımı kararı 16.1.1982 tarihinde alındığından sermaye artırımı Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre değil, Türk Ticaret Kanunu hükümleri gözönüne alınarak yürütülmüştür. Davalı şirket (300) milyon liralık sermayeyi yeterli görmemiş ve sermayenin yeniden artırılması işlemine girişerek, şirket sermayesini 300 milyon liradan 600 milyon liraya yükseltmiş ve sermaye artırma işlemleri 31.1.1984 tarihinde tescil ve 5.9.1982 tarihinde de ilan edilerek tamamlanmıştır. Esas sermayenin 300 milyon liradan 600 milyon liraya çıkarılması sırasında artırılan 300 milyon liralık sermayenin 150 milyon liralık bölümü değerleme fonundan karşılanmıştır. Bunun sonucu olarak davalı şirketin, 31.12.1982 tarihli bilançosunda kayıtlı, amortismanatabi ekonomik kıymetlerin yeniden değerlenmesinden doğan "değerleme fonu", son sermaye artırımı kararının alındığı 30.31984 tarihindeki tüm ortaklarca verilip verilemeyeceği hususu davanın konusunu oluşturmuş bulunmaktadır.

2791 sayılı Yasa ile istemleri halinde şirketlere, 31.12.1982 tarihi itibariyle bilançolarına kayıtlı amortismana tabi ekonomik kıymetlerini yeniden değreleme olanağı verilmiş ve değerlemenin nasıl yapılacağı ve bu değerlerin hangi pay sahiplerine dağıtılacağı yönü Maliye ve Gümrük Bakanlığının tebliğlerine bırakılmıştır. Maliye ve Gümrük Bakanlığı 156 sayılı Vergi Usul kanunu genel tebliğinde "1982 yılında yeni ortak olmak suretiyle sermaye artırımında bulunmuş kurumlar, 31.12.1982 tarihindeki ortaklarına; ortaklık payları oranında bedelsiz pay senedi veya ortaklık payı vercekleri ve daha sonra yayınlanan (RG., 15.3.1983 gün ve 17988 sayılı) Maliye ve Ticaret Bakanlıkları ortak tebliğinde de, "yeniden değerleme fonlarının sermayeye ilavesi'nin Türk Ticaret Kanununun sermaye artırımı hükümlerine göre 1983 yılı içinde veya daha sonraki yıllarda da esas sermayeye ilave edilebileceği öngörülmüştür. Davalı şirket 1982 ve 1983 yıllarında yeni ortak almamıştır. Ancak, şirket sermayesinin 100 milyon liradan 200 milyan liraya artırılması sırasında davacı şirket, ortaklarının gelir seviyesinin uygun bulunmaması nedeniyle sermaye artırımındaki rüçhan hakkını kullanamamıştır.

Davalı şirket yeniden değerlemeyi 31.12.1982 tarihi itibariyla yapmak zorunda olması nedeniyle, "değer artış fonunu" bu tarihteki ortaklara devir etmesi yasanın çıkarılış amacına da daha uygun düşer. Çünkü, bu değer artışı o tarihteki pay sahiplerini ilgilendirir ve onların paylarındaki artışa hukuki bir değer tanımayı sağlar. Bu kuralın aksine olarak değer artışının 31.12.1982 yılı itibariyle yapılmasından çok sonraki bir tarihte sermaye artırımı yapılarak eski ortaklar dahi olsa rüçhan hakkını, özellikle gelirlerinin düşük ve uygun bulunmaması nedeniyle kullanamamış ortaklar aleyhine uygulamak hak ve nesafet kurallarına uygun bulunmadığı gibi MK.nun 2. maddesine de aykırıdır. Her ne kadar Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre sermaye artırımında özellikle yedek akçelerden yapılan sermaye artırımında, ortaklar arasında bir ayrım yapılmaksızın sermaye artırımı sırasında mevcut tüm ortakların bedelsiz paylardan (gratis) yararlanabileceği öğreti de benimsenmiş ise de, bu hususun 2791 sayılı Yasada öngörülen yeniden değerlendirme ile aynı olduğunu kabul etmek olanaksızdır. Öncelikle 2791 sayılı Yasada, bu hususa olanak sağlayan herhangi bir hüküm yoktur. Öte yandan Bakanlık tebliğleri mahkemeleri bağlamaz. Davalı şirket yeni ortak almamış ise de, davalı şirketin 31.12.1982 tarihi itibariyle yapmak zorunda bulunduğu yeniden değerlendirmeden ortaya çıkan (173.757.571) liralık fonundan 150 milyon liralık değerleme fonunun her ne suretle olursa olsun pay oranları değişen ortaklara sermayenin artırıldığı tarihteki pay oranlarına göre değil, 31.12.1982 tarihi itibariyle ortakların mevcut pay oranlarına göre dağıtılması gerekir.

Yukarıdan beri açıklanan hususlara göre mahkemece yapılacak iş, davalı şirketin 31.12.1982 tarihi itibariyle ortaklarını ve bu ortakların pay oranlarını saptaması ve davacı şirketin bu tarihteki payına göre 150 milyon liralık değerleme fonundan yararlandırılmasından ibaret iken, yazılı olduğu biçimde karar verilmesi doğru görülmemiş ve mahkeme kararının bozulması gerekmiştir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün BOZULMASINA,davacı vekili için (11.000) lira duruşma vekillik ücretinin takdiri ile davalıdan alınarak davacıya verilmesine ve ödediği temyiz peşin harcının isteği halinde temyiz edene iadesine, 6.5.1986 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972