DAVA : Taraflar arasındaki "alacak" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara 6. İş Mahkemesi'nce davanın kısmen kabulüne dair verilen 24.10.1983 gün ve 514-560 sayılı kararın incelenmesi, davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine Yargıtay 9 Hukuk Dairesi'nin 9.12.1983 gün ve 8744-10317 sayılı ilamıyla, "... Davalı (...) A.Ş. kamu kuruluşlarının da iştiraki ile, Türk Ticaret Kanunu'nun, anonim şirketlerin kuruluş hükümlerine göre kurulmuş bir ananim şirkettir. Gerçekten şirket ana sözleşmesinin 38'nci maddesinin (D) bendiyle, şirket personeline brüt 3 maaşı geçmemek üzere, safi karının % 5'inin temettü ikramiyesi olarak dağıtılması kararlaştırılmış, uygulama da bu yolda sürdürülmüştür.

Ancak, dosyadaki bilgilerden, şirketin 1982 yılı Olağan Genel Kurulu'nun 29.3.1982 günlü toplantısında şirket ortaklarından (...) Anonim Ortaklığı temsilcisinin önerisi ile, 1981 yılı safi karının tamamının Türk Ticaret Kanunu'nun 469 ncu maddesi gereğince ihtiyari yedek akçe olarak ayrılmasının kararlaştırıldığı ve bu kararın yetkililerce iptali yoluna gidilmeyerek kesinleştiği Genel Kurul Toplantısının yapıldığı ve 22.10.1982 tarihinde, şirket ana sözleşmesinin karın tevzii ile ilgili 38'nci maddesinin eski metnindeki "... çalışanlar... temettür ikramiyesi ayrılır" hükmünün, "... temettü olarak dağıtılabilir" şeklinde değiştirilerek tescil ve ilan edildiği anlaşılmaktadır. Şirket buradaki takdir hakkını, daha önceki kararla safi karın dağıtılmayacağı yönünden belirtmiştir.

Türk Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca alınmış olan bu karara, davacı işçinin bir diyeceği olamaz ve pay sahibi olmadığı için de kazanılmış hak iddiasında bulunamaz. O halde davacı, 1981 yılı safi karından temettü ikramiyesi isteyemeyecektir. Bu itibarla davanın reddi gerekirken, kabulü isabetsizdir." gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü :

KARAR : Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere ve özellikle, ücret unsurunu oluşturan bir uygulamadan söz edilemeyeceğine ve 47 sayılı kanun hükmündeki kararname hükümlerine göre, Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gekerkirken, önceki hükümde direnilmesi, usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle, direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ : Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının, yukarıda açıklanan ve Özel Daire bozma kararına gösterilen sebeplerden dolayı BOZULMASINA, 6.6.1984 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Davacı, davalı şirketin işçisi olup, şirket ana sözleşmesinin 30/D maddesi gereğince "Brüt 3 maaşı geçmemek üzere safi kârın % 5'inin personel temettü ikramiyesi olarak dağıtılabileceği" hükmünden yararlanarak 1981 yılına kadar her yıl bu ikramiyeyi aldığı halde, şirketin 29.3.1982 tarihinde yapılan 1982 yılı Olağan Genel Kurulu'nda, 1981 yılı safi karının tamamı, ihtiyari yedek akçe olarak ayrılması kararlaştırılıp, karın tevii ile ilgili ana sözleşme hükmü de "temettü ikramiyesi dağıtılabilir" şeklinde değiştirilmek suretiyle, bu ikramiyenin de kesildiği ve davacıya ödenmediği anlaşılmaktadır.

İş Hukuk'ndanki ana ilke gereğince, "İşçi lehine kazanılmış hak" haline gelen ve senelerce uygulanan bir ek ödeme, işverence tek taraflı olarak ortadan kaldırılamaz; yerel mahkemenin, davanın kabulüne dair hükmünü bozan Özel Daire, bu ilkeyi çiğnediği gibi, büyük bir yanılgıya düşerek anlaşmazlığı İş Hukuku ilkeleri yerine davayla hiç ilgisi olmayan Ticaret Hukuku hükümlerince çözümleme yoluna gitmiştir; oysa Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca alınmış olan bu karara, davacı İşçi itiraz edemez ve yap sahibi olmadığı için de kazanılmış hak iddiasında bulunamaz" demek suretiyle, anonim şirketlerde ortaklara dağıtılan "temettü" ile işçiye bir "ek ödeme" olarak verilen "ikramiye "yi birbirine karıştırmış, kazanılmış haklar da, hiçbir hukuki dayanağı olmaksızın yok saymıştır. TTK'nin 469. maddesinde, şirketin kar payı ve yedek akçeleri saptanırken, "Kanun ve esa mukavele hükmünce ayrılması gerekli diğer paralar safi kardan ayrılmadan kar payı dağıtılamayacağı ve "esas mukavelede hüküm almasa bile umumi heyet şirket müstahdem ve işçileri için... safi kardan ayrım yapılabileceği" ifade olunmuştur; yani normal olarak zaten işçi ücretleri ve ek ödemeler çıkmadan kar dahi dağıtılamaz; kaldı ki davacıya yapılan ek ödemenin adı ne olursa olsun, ancak şirketin karı versa belli oranda ayrılacak olan bu yolda ödemeler yıllarca uygulana gelmiştir. Kazanılmış hak ilkesine ve TTK'nin 469. maddesine göre, bu gibi masraf ve ödemeler safi kardan ayrılmadan şirket ortaklarına ne kar verilebilir ve ne de karın tamamı yedek akçe ayrılabilir; aksi helde, "şirketbu sene kar etmedi" bahanesi ile, işçi ücretlerinin ödenmesinden dahi işverenin kolayca kaçabilmesine fırsat verilmiş olur.

Bu durumda, şirket ana sözleşmesinde işçi lehine bir hüküm olmasa idi dahi, senelerce kardan bir oranda işçiye "teşvik ikramiyesi" ödeneğelmişse bu bir " kazanılmış haktır". Anonim şirket genel kurulunun şu veya bu yolda vereceği bir kararla bu hak, tek taraflı olarak ortadan kaldırılamaz, işçi aleyhinde değiştirilemez. Bu nedenle çoğunluk görüşüne katılmıyorum. Yerel mahkeme kararının onanması gerektiği düşüncesindeyim.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972