DAVA : Davacı, kıdem tazminatı farkı ile fazla çalışma parası ve pazar gündeliklerinin ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır. Hüküm, süresi içinde davalı Avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü: :

KARAR : 1 - Davacı, 1.3.1979 - 28.2.1981 tarihleri arasında geçerli Toplu İş Sözleşmesinin 49. maddesindeki hüküm uyarınca 1.5.1981 tarihinde yürürlüğe giren aylık 10.000 TL'lık asgari ücretle daha önceki asgarİ ücret arasındaki ücret farkının ve bunun ilave tediye ve kıdem tazminatına yansıyan farklarını istemiştir.

Toplu İş Sözleşmesinin 21. maddesinde haftalık çalışma süresi 40 saat olarak tesbit edildiği halde Cumartesi günleri de 8 saat çalıştırılmak suretiyle haftada bu kadar saat fazla çalışma yaptırıldığından bunun karşılığı da istenmiştir.

2 - Gerçekten anılan TİS'nin 49. maddesinde aynen "1.3.1981 tarihinden sonra asgari ücretler, asgari ücret tesbit komisyonunca yeniden saptanması halinde bu yeniden saptanan asgari ücretle bir önceki yasal asgari ücret olan (180) TL arasındaki fark işçiye bu sözleşme ile sağlanan zam, hak ve yararlar dışında ayrıca munzam bir zam olarak verilir" hükmü yer almıştır.

Ancak ne varki; bir TİS ancak yürürlük süresi için yeni yapıcı haklar getirir ve bu gerçekleşen haklar yürürlük süresinden sonra da hizmet akdi olarak devam eder. Fakat her halükarda yürürlük süreci dışında bir hüküm getiremez. Olayda söz konusu asgari ücret TİS'nin yürürlüğü sırasında gerçekleşmiş olmayıp, geçerlilik süresi bittikten sonra 1.5.1981 tarihinde oluşmuştur. Esasen bitiminden itibaren Yüksek Hakem Kurulu'nca yenilenen TİS hükümleri eski sözleşme hükümlerinin yerini almış ve yeni sözleşmede de böyle bir hüküm yer almamıştır.

Yüksek Hakem Kurulunun istişari nitelikte verdiği kararların bağlayıcılığı yoktur. Bu itibarla davacılar 1.5.1981 tarihinde yürürlüğe giren asgari ücret farklarından yararlanamaz.

3 - Davacı, Cumartesi günleri de 8 saat çalıştırıldığından bunun fazla çalışma olarak değerlendirilmesini istemiştir. Gerçekten anılan sözleşmenin 57. maddesinde de ayrıca Cumartesi ve Pazar günleri çalıştırılan işçilere müteakip hafta içinde her tatil günü için 1 gün izin, verilmezse....çalıştığı hafta tatili için almakta olduğu esas yevmiyesine ilaveten 2 yevmiye, izin verilirse 1 yevmiye ödeneceği ve Yasanın öngördüğü % 50 artırımlı miktarın buna dahil bulunduğu kabul edilmiştir.

Ancak ne varki, Yüksek hakem Kurulunca sonradan yenilenen ve 1.3.1981 tarihinde yürürlüğe giren sözleşmenin ilgili maddesinde haftalık çalışma süresi 48 saate çıkarılmakla beraber evvel bu sürenin altında uygulama yapılmakta ise, bunun uygulanmasına devam edileceği ve haftalık çalışma süresinin günlere dağılımının işverence düzenleneceği esası benimsenmiş, yine aynı sözleşmenin 42. maddesinde de hafta tatilinin pazar günü olduğu ve işin icabı bu günlerde rızası alınmaksızın çalıştırılan işçilere sonraki hafta içinde bir gün izin verilmezse çalıştığı tatil günleri için 3 yevmiye, izin verilirse 2 ilave yevmiye ödeneceği hükme bağlanmıştır.

Öbür yandan iş Yasasının 35, 41 ve 61. maddeleri hükümlerinin birlikte incelenmesinden haftanın tatilden önceki 6 iş gününde bu kanunun günlük iş sürelerine uygun 8, haftalık 48 saatlik çalışmalar dışında yapılan çalışmaların fazla çalışma sayılacağını kabul etmek gerekir. Daha açık bir anlatımla söylemek gerekirse, hafta itibariyle fazla çalışma 48 saatin üstündeki çalışmalardır. Bu itibarla haftalık 48 saati aşmayan çalışma yasal anlamda fazla çalışma olarak nitelendirilemez.

Toplu İş Sözleşmesindeki düzenleme bu durumu değiştirmemiştir. Ancak önceki sözleşme döneminde Cumartesi günü de hafta tatili olarak kabul edilmiş ve haftalık çalışma süresi de 48 saat yerine 40 saat olarak tesbit edilmiştir. Bu nedenle Cumartesi çalıştırılan işçi sonraki hafta izin kullanmamışsa 2, izin kullanmışsa 1 yevmiye daha alacak demektir. Ancak ne var ki bu sonuca varmak için haftalık 40 saatlik çalışma süresinin haftanın tatilden önceki çalışma günlerine nasıl dağıtıldığının, davacıların Cumartesi günleri çalıştırılıp çalıştırılmadığının, çalıştırılmışlarsa, sonraki hafta içinde izin verilip verilmediği ile ücretlerin maktuen aylık olarak ödenip ödenmediğinin araştırılıp tesbit edilmesi icap eder.

Yeni Toplu İş Sözleşme döneminde ise bu sözleşme Cumartesi gününü hafta tatili olmaktan çıkarmış hafta tatilini Pazar günü olarak kabul etmiştir. Onun için Cumartesi günü çalışan için sonraki hafta buna karşılık izin verilmemiş olsa bile ancak normal yevmiye alacağından o da maktu aylık içinde ödenmişse başka bir yevmiye almıyacaktır.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten davalı yararına BOZULMASINA, 13.4.1984 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Toplu İş Sözleşmesinde mevcut hükümler nitelikleri bakımından ikiye ayrılırlar. Toplu İş Sözleşmesinin en önemli bölümünü meydana getiren normatif hükümler ile bunun yanında sadece TİS'nin taraflar yani sözleşmeyi imzalayan işveren ile sendika açısından hak ve borçlar doğuran vecibevi hükümlerdir. Normatif hükümler tam anlamıyla objektif hukuk kaideleri niteliklerini haiz olup sözleşmenin taraflarından başka TİS ile bağlı sendikalı işveren ve işçiler üzerinde de etkiyi haizdirler. Normatif hükümler sosyal koruma amacını yöneliktirler ve ferdi hizmet sözleşmesine konu olabilecek hususları düzenlerler. (Prof.Dr. S. Reisoğlu. Toplu iş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu Şerhi Ankara 1975-sh. 83 v.d.)

Bir TİS'nin süresi sona erdiği takdirde, bundan sonra yapılan hizmet sözleşmelerinde süresi sona eren TİS herhangi bir etki doğurmaz. Hizmet sözleşmesi daha önce, yani süre sona ermeden evvel yapılmış ise süresi sona eren TİS'nin etki yapıp yapmayacağı konusunda iş hukuku Avrupa doktrininde iki görüş ileri sürülmüştür. Bir görüşe agöre, TİS sona erdikten sonra artık hizmet sözleşmeleri üzerinde herhangi bir etkiyi haiz olamaz. Diğer görüşe göre süresi sona eren TİS, yenisi yapılıncaya kadar kapsamına aldığı işçilere uygulanmakta devam eder. Avrupa İş Hukuku sistemlerine bu ikinci görüş egemen olmuştur. Alman Toplu İş Sözleşmesi Kanunu normatif hükümlerin yeni TİS yapılıncaya kadar uygulanmaya devam edeceğini öngörmüş; Pransa'da ve diğer Avrupa sistemlerinde uygulamada fiilen bu görüş benimsenmiştir. (Prof T. Esener - İş Hukuku, Ankara).

TİSGLKanunu'muzun 3. maddesi TİS'nin hükmünü düzenlerken aynen söyle demiştir. "Her ne sebeble olursa olsun sona eren TİS'nin normatif ve vecibevi hükümlerinin nitelikleri dikkate alındığında yukarıya metni aynen alınan düzenleme ile normatif hükümlerin hedef tutulduğu sonucuna varılır; zira vecibevi hükümler hizmet akdi hükmü olarak bir ferdi hizmet sözleşmesinde yer alamazlar. (Prof. S. Reisoğlu a.g.e. Sh. 130 ve Prof. Dr. T. Esener - a.g.e. Sh. 428. v.d.)

Dava konusu olayda TİS'nde asgari ücret artışlarına ilişkin zammı düzenleyen hüküm niteliği itibariyle, ferdi bir hizmet sözleşmesinde yer alabilecek mahiyette olup, TİS'nin nomtaif bölümünü oluşturmaktadır. Hal böyle olunca "Her ne sebeble olursa olsun sona eren TİS'nin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar hizmet akdi hükmü olarak devam eder" şeklindeki yasa kuralı uyarınca TİS'nin süresi sona erince yenisi yapılıncaya kadar hizmet akdi hükmü haline gelmiştir. O halde TİS'nin süresi sona erince bu hüküm sanki davacının hizmet sözleşmesinde yer almış gibi hukuki sonuçlar doğuracaktır. Burada çoğunluğun bozma gerekçesinde açıklandığı gibi TİS'nin kendi süresinden sonraki dönem için düzenleme söz konusu olmayıp; yasanın 3. maddesinde öngörülen düzenlemenin hükmünü icra etmesi söz konusudur. Yasamıza tamamen uygundur.

Yukarıda açıklanan nedenlerle usul ve yasaya uygun olan kararın ONANMASI gerektiği düşüncesiyle çoğunluğun bozma karanına karşıyım.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972