DAVA : Davacı, toplu iş sözleşmesinden doğan ücret zammı, çocuk zammı, melbusat, ikramiye ve fazla çalışma parasıyla sosyal yardım hakları karşılığının tahsiline karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkeme, isteği reddetmiştir.

Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmekle; dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü :

KARAR : Davacı; Dursun S..'ya ait işyerinde işe başlamıştır. 19 Ağustos 1972 tarihinde Dursun S.. ve oğlu Yener tarafından S... Kollektif Şirketi kurulmuş ve davacının işten çıkışı yapılmaksızın 1.10.1972 tarihi itibarıyla S.. Kollektif Şirketi'ne girişi yapılmıştır. Şirketin ticari faaliyetinin gelişme göstererek iş hacminin artması sonucu 29 Eylül 1976 yılında kollektif şirket ortakları yanlarına ailenin diğer üyeleri olan Ünal, Bekir, Kaniye'yi de alarak S... Gıda Sanayii Ticaret ve Anonim Şirketi kurulmuştur.

Kollektif şirket 1978 yılına kadar fiilen faliyette bulunmuş ancak 1.1.1978 tarihi itibarıyla kararın anonim şirkete devredildiği, ücret bordrolarında işyerinin kollektif şirket olarak belirtildiği halde tahakkukların ve ödemelerin anonim şirket tarafından yapıldığı, kollektif şirket bünyesinde olduğu belirtilen işçilere ödenen ücretlerin anonim şirketin direkt masraflar hesabı başlığı altında merkez imalat işçileri hesabında muhasebeleştirildiği, ödemelerin anonim şirketin bilanço ve kar zarar tablolarında yer aldığı, kollektif şirketin işyeri adresinin anonim şirketçe işyeri adresi ve kanuni ikametgahı olarak kabul edildiği işçilere verilen kartlarda işyerinin anonim şirket olarak gösterildiği görülmüştür.

Bu durumda davacı 1.1.1978'den itibaren anonim şirkete bağlı olarak, anonim şirketin talimatı ve gözetimi altında anonim şirkete hizmetini sunmuş bu hizmetine karşılık ücretini de anonim şirketten almıştır.

Öte yandan Türk... İşçileri Sendikası ile kollektif şirket arasında 4.2.1978 tarihinde 1.12.1977 tarihinden geçerli olmak üzere toplu iş sözleşmesi akdedilmiş ve 1.1.1978 den itibaren anonim şirket işyerinde çalışan davacı 31.3.1981 tarihine kadar bu toplu iş sözleşmesinden yararlanmıştır.

İşyerinde yürürlükte bulunan ve 31.3.1981 tarihinde sona eren toplu iş sözleşmesi yenilenerek 1.4.1981-31.3.1984 tarihleri arasında yürürlüğe konulmuştur.

Davacı; anonim şirketin uygulaya geldiği eski toplu iş sözleşmesinin yerine geçen yeni toplu iş sözleşmesinin getirdiği haklarını işverenden talep edince işveren toplu iş sözleşmesinin kollektif şirketle yapıldığını, bu toplu iş sözleşmesinin kendilerini bağlamadığını ileri sürerek sözleşmeden doğan hakları vermemiş ve davacı da 1.4.1981'den itibaren ödenmeyen ücret ve sosyal haklarını olarak 100.000 liranın tahsilini S... Kollektif Şirketi ile S... Gıda Sanayii Ticaret Anonim Şirketi'nden istemiştir.

Dinlenen tanık beyanına göre dava devam ederken davacı vizite kağıdı almak için S... Kollektif Şirketi'nin personel müdürüne müracaatında; personel müdürünün S.. Kollektif Şirketi'nin sahibi Dursun'un ölümü sebebiyle bu şirketten ayrılmaları gerektiğini, aksi taktirde işverenin işçileri çalıştırmayacağını, kollektif şirketten ayrılırlarsa anonim şirkette işe alınacaklarını kollektif şirketten istifa etmeyince şirketi feshedemediklerini kollektif şirketten ayrılmaları halinde haklarının verileceğini, Sıkıyönetim ve işverenin emrinin böyle olduğunu, bildirdiğini, anonim şirkete girişleri yapılınca davacının notere giderek feragatname verdiğini bildirmiştir.

Davacı ile S...Gıda Sanayii ve Ticaret AŞ. arasında 21.11.1983 başlangıç tarihli yazılı iş akti hazırlamış ve sadece davacı tarafından imzalanmıştır.

Bundan sonra davacı S.. Gıda Sanayii Genel Müdürlüğü'ne 23.11.1983 tarihinde verdiği dilekçe ile firmadan istifa ettiğini, S.. Kollektif Şirketi ile S.. Gıda Sanayii ve Ticaret AŞ. den tüm istihkaklarını aldığını, açtığı davadan vazgeçtiğini bildirmiştir.

Davacı 23.11.1983 tarihindeki ibraname ile her iki şirketi ibra etmiştir. Yine davacı Ordu 1. Noterliği'nin 23.11.1983 tarih 17529 sayılı "düzenleme şekli ile feragatnamede" S.. Kollektif Şirketi ile S... Gıda sanayii ve Ticaret AŞ. aleyhine Ordu İş Mahkemesi'nin 1983/377 esasına kayden açtığı dava ile bundan sonra açacağı davalardan feragat ettiğini bildirmiştir.

Davacı bilahare S... Kollektif Şirketi'nde geçen hizmetinin karşılığı kıdem tazminatı davası açmış ve yine feragatnamenin iradesinin fesata uğratılması sonucu alındığından iptali için 3. bir dava açmış, mahkeme her üç davayı birleştirmiştir.

Davalı S... Kollektif Şirketi Ordu Valiliği'ne verdiği 17.11.1982 tarih 554 sayılı dilekçi ile kollektif şirketin ticari yaşamını bitirdiğini, hiçbir ticari faaliyetinin kalmadığını, işçilerin kıdem tazminatları ödenerek işlerine son verilmesinin müsaade edilmesinin istemiş Çalışma Bakanlığı iş müfettişi tarafından işyerinde yapılan inceleme sonucu düzenlenen rapor üzerine Sıkıyönetim Komutanlığınca 31 Ağustos 1983 tarih 7130-923-83 sayılı yazı ile "işverenin işçi tensikatı talebinin ekonomik nedenlere dayanmadığı söz konusu işçilerin S...Kollektif Şirketi'nde değil de S... Gıda Sanayi ve ticaret AŞ. ne ait işyerinde istihdam edildiklerinin tesbit edildiğini ve işverenin işçi tensikatına ait talebinin reddine karar verilmiştir.

Ordu Ticaret Sicil memurluğu 30.1.1983 tarihli yazısında S..Kollektif Şirketi ile S... Gıda Sanayii ve Ticaret AŞ. nin faaliyetlerine devam ettiğini ve yine Köprübaşı Vergi Dairesi Müdürlüğü 14.12.1983 tarihli yazısında S...Kollektif Şirketi'nin fesih ve tasfiye edildiğine dair bir belge tevdi edilmediğini, dolayısıyla şirketin hukuki varlığını devam ettirdiği bildirilmiştir.

Görülüyorki davacı kayıtlada kollektif şirket işçisi olarak görülmesine rağmen ayrı alanda faaliyet gösteren aynı işyerini ve üretim araçlarını kullanan anonim şirket işyerinde çalışmaktadır. Diğer bir değişle, her iki şirket iç içe geçmiştir.

Aynı işyeri için yapılan ve 31.3.1981 tarihine kadar uygulanan toplu iş sözleşmesi yerine geçen sözleşme imzalanıp yürürlüğe konulunca S.. Gıda sanayii ve Ticaret AŞ. bu sözleşmenin tarafı olmadığını ileri sürerek sözleşmenin getirdiği hakları ödemek istememiştir. Oysa aynı şirket taraf olmadığını bildirdiği eski toplu iş sözleşmesini 31.3.1981 tarihine kadar uygulamıştır.

Yukardan bu yana açıklandığı gibi, işveren davacıyı işten çıkarma yolları ve toplu iş sözleşmesini uygulamamanın çarelerini aramış bunun neticesi olarak davacıya "sizi anonim şirket işyerine alacağım ancak kollektif şirketten istifa etmeniz gerekiyor, aksi halde anonim şirkete alamıyoruz. Eğer istifa etmezseniz kollektif şirketten çıkaracağız ve anonim şirkete de bu durumda alınmayacaksınız" diyerek manevi bir baskı uygulamaya başlamıştır. Ekonomik yönden güçsüz olan davacı yeni bir iş bulamamanın zorluğu karşısında işini kaybetmemek için istifa etmek ve noterden feragatname vermek zorunda bırakılmıştır. Burada işveren, davacı üzerinde manevi bir cebir kullanmıştır.

Bu durumda verilen feragetname geçersizdir.

Diğer taraftan toplu iş sözleşmesi işyeri ile ilgilidir. İşyerinde başlangıçtan bu tarafa bir değişiklik olmamıştır. O halde işyeri düzeyindeki toplu iş sözleşmesinden davacı işçi yararlanacaktır.

Kıdem tazminatı istemine gelince, İş Kanununun 14. maddesi "işyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde, işçinin kıdemi işyeri veya işyerlerindeki akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır" denilmektedir.

Burada davacının S..Gıda Sanayii ve Ticaret AŞ. de hizmet akti devam etmektedir.

Davacı aynı işyerinde çalışmaya devam ettiğine göre hizmet akti bitmediğinden henüz kıdem tazminatı dava hakkı doğmamıştır.

İş Hukukunun koruyucu niteliği icabı henüz doğmamış bir haktan önceden feragat etmek geçersiz sayılmalıdır.

Uyuşmazlığın yukardan beri izah edilen maddi ve hukuki olgu ve ilkeler içinde değerlendirilip çözümlenmesi gerekirken yazılı şekilde davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı görülmüştür.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarda açıklanan sebeblerle davacı yararına BOZULMASINA,peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine,19.12.1984 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972