DAVA : Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün davacı avukatınca duruşmasız ve davalılar avukatınca da duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine gereği konuşulup düşünüldü :

KARAR : Davacı Kooperatif, önce davalılardan (E.) ile yaptıkları 19.6.1979 günlü adi nitelikte bir satış vaadi sözleşmesi ile kendisine 5.000.000 lira ödediklerini, daha sonra diğer davalı (M.) ile düzenledikleri 5.6.1981 günlü ikinci bir satış vaadi sözleşmesi ile bu kez 60 dönümlük yerin 18.825.000 liraya satışında birleşerek davalı (M.)'nın babası (E.)'e ödenen 5.000.000 liranın bu satış için de peşinet sayılarak ve ayrıca kooperatif üyelerine ait 4.230.920 lira tutarındaki senetler de verilmek suretiyle peşinatın böylece 9.230.920 lirayı bulduğunu, ne var ki, kooperatif üyeleri ödemeleri aksattıklarından kalan borcun belirli sürelerde ödenmemesi nedeni ile davalı (M.)'nın gönderdiği ihtarname ile sözleşmeyi feshetmiş olduğundan geri verilmeyen 9.230.920 liranın fesih gününden itibaren yasal faizi ile davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.

Davalılar, davalı (E.) ile yapılan sözleşmeden dönüldüğünden kendisine husumet yöneltilemiyeceğini, sonra davalı (M.) ile yapılan 5.6.1981 günlü satış vaadi sözleşmesi gereği 6.000.000 lira civarında bir ödeme yapılmışsa da, tüm bonoların tahsil edilemediğini, davacı kooperatife gönderilen ihtarname ile ödemelerin yapılması için 7 günlük süre tanınmış olmakla beraber sözleşmenin feshedilmediğini ve bir an için fesih yapıldığı kabul edilmesi halinde ise, davacının sözleşme gereği 3.000.000 lira ceza koşulu ödemesi gerektiğini savunmuşlardır.

Mahkemece, yanların açıklamaları, sunulan belgeler ve yaptırılan bilirkişi incelemesine ilişkin rapor gözetilerek davacı kooperatifin alacaklı olduğu kabul edilen 8.202.420 liranı, fesih günü olan 21.11.1981'den hesaplanacak % 5 faizi ile davalılardan müteselsilen tahsiline, sözleşmede öngörülüp 500.000 liraya indirilen ceza koşulunun da fesihteki kusuru nedeni ile davacı kooperatiften alınmasına karar verilmiş ve karar her iki tarafça temyiz edilmiştir.

1 - Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacı ile davalıların aşağıdaki bendlerin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2 - Davacı tacir (Kooperatif) olduğuna göre, faize % 10 yerine % 5 üzerinden hükmedilmiş olması doğru değildir. Karar bu nedenle bozulmalıdır.

3 - Davalı (M.)'nın ceza koşulu istemi kabul edilmiş, sözleşmede öngörülen 3.000.000 lira, 500.000 liraya indirilmek suretiyle hüküm kurulmuştur. Ancak, davacı kooperatif ticari bir şirket olup Türk Ticaret kanunu'nun 24 üncü maddesi hükmüne göre ceza koşulundan indirim yapılmaz. Mahkemece bu yönün gözetilmemiş olması usul ve yasaya aykırıdır.

4 - Davalılardan (E.)'in temyizine gelince Davacı kooperatifin 19.6.1979 günlü ilk sözleşme ile bu davalıya ödemiş olduğu paraların, sonradan davalı (M.) ile 5.6.1981 gününde yapılan ikinci sözleşmede peşinat olarak kabul edildiği davacının 10.1.1983 günlü dilekçesindeki açıklamaları ile anlaşılmış ve buna davalılarca itiraz edilmemiştir. Böylece, (E.)'e ödenen paraların sonradan kurulan ikinci sözleşme ile (M.)'nın hesabına geçirilmiş olmasına göre, (E.)'e husumet yöneltilemiyeceğinin düşünülmemiş olması bozmayı gerektirir.

SONUÇ : Yanların sair temyiz itirazlarının reddi ile kararın 2 nci bendde gösterilen nedenle davacı, 3 üncü bendde gösterilen nedenle davalı (M.) ve 4 üncü bendde gösterilen nedenle de davalı (E.) yararına BOZULMASINA, 2.4.1984 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Tacir olan borçlu fahiş (aşırı) olduğu iddiası ile cezanın indirilmesini isteyemez. Mahkeme de Borçlar Kanunu'nun 161'inci maddesinin 3 üncü fıkrası hükmüne dayanarak resen aşırı gördüğü cezai şartı borçlu tacir lehine indiremez. Ancak tacir olan S.S. (A.Y.) Sahil Arsa ve Yapı Kooperatifinin yapısı, amacı, üyelerinin sosyal ve akonomik durumu da incelemek gerekir. Eğer mahkemece indirilerek hükmedilen bozma kararında indirim yapılmaksızın hükmedilmesi öngörülen cezai şart, kooperatifi amacını greçekleştiremeyecek duruma düşürecekse onun varlığının sona ermesi, yıkılması veya büyük ölçüde sarsılması demektir. Bu halde aşırılık sınırı dışına çıkılmakta ahlak ve adaba (BK. mad. 20) aykırılık söz konusu olmaktadır. (Yargıtay H.G.K.'nun 20.3.1979 gün E. 1970 - 1053, K. 1974 - 222 - sayılı ilamı) Öyleyse, mahkemece bu doğrultuda gerekli soruşturma yapılmalı, konulan cezai şart şart miktarının koperatifin varlığını tehlikeye düşürüp düşürmiyeceği, onun mahvına neden olup olmayacağı saptanmalı onun sonucuna göre karar verilmelidir. Bu gerekçe ile hükmedilen cezai şarta ilişkin temyiz itirazını yerinde görüyor, kararın 3 üncü bendinde yazılı bozma nedenine katılmıyorum.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972