DAVA : Taraflar arasındaki menfi tesbit davasının yapılan yargılaması sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün davacı avukatınca duruşmalı, davalılar avukatı tarafından da duruşmasız olarak temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin süresinde olduğu saptanarak dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı, maliki bulunduğu taşınmazın üzerine oto tamir servisine elverişli bir bina yaptıktan sonra davalıya kiralamak üzere kira sözleşmesi düzenlediğini, sözleşmenin 5. maddesine göre, resmi mercilerce iş yerini faaliyetten men eden eylemlerin vukuunda beher gün için 5000 TL. cezai şart vermeyi yükümlendiğini, taşınmaz imar planında yeşil saha içerisinde kalması nedeni ile belediyece inşaat ruhsatı verilmediğinden inşaatı hukuki imkansızlık altında yapamadığını, haklı bu durumuna rağmen davalılar tarafından cezai şart tutarının tahsili zımnında aleyhinde icra takibine girişildiğini söz ederek imkansızlık nedeni ile sözleşmenin hüküm sözlüğüne ve borçlu olmadığının tesbitine karar verilmesini istemiştir.

Davalılar, davacının hukuki imkansızlığı bildiği halde sözleşme yaptığını, sonradan imkansızlığa dayanılmasının iyiniyet kurallarıyla bağdaşmayacağını, kaldıki davalının icra takibinde borcu kabul ettiğini savunmuş, davanın reddini dilemiştir.

Mahkeme davacının, imkansızlığı araştırmadan sözleşme yapmakla kusurlu olduğunu, icra takibinde de borcu kabul ettiğini benimseyerek davanın reddine karar vermiştir.

Hüküm davacı tarafça temyiz edilmiştir.

1 - İçeriği yönünden taraflarca uyuşmazlık yapılmayan 1.6.1978 tarihinde düzenlenen kira sözleşmesine göre, davacı kiralayan oto tamir servisine uygun binayı engeç 1 Ağustos 1978 tarihine kadar inşa ederek davalı kiracının kullanmasına hazır edecektir. Sözleşmenin "hususi şartlar" başlığını taşıyan bölümünün 5. maddesinde de "bu kontratın hitamından önce işyerini faaliyetten men edecek her türlü resmi mercilerce ya da mal sahibince yapılacak engellemelerden ve ihmal ya da kusurdan doğan işlem eksikliklerinden mal sahibi sorumludur. Mal sahibi bu tür engellemelerden ötürü kiracıya tazminat olarak her gün için 5000 TL. cezai şart ödeyecektir" hükmü kararlaştırılmıştır.

Kiralanan taşınmazın 31.3.1975'li, 1/1000 ölçekli Vali Konağı tadilat planında yeşil saha içinde kaldığı ve İmar Kanununun 33. maddesine tabi olduğu İstanbul Belediye Başkanlığı'nın 11.1.1980 tarihli yazısından anlaşıldığı gibi, taraflarca da benimsenmiştir. Mahkemenin kabulü de bu doğrultudadır. Şu açık olgu karşısında sözleşmenin kurulması tarihinden evvel de davacının yapmayı yükümlendiği tamir servis atölyesinin yeşil saha içinde kaldığı, sözleşmedeki ifanın hukuken imkansız olduğunu kabul zorunludur. Buradaki imkansızlık hukuki sebepten (yeşil saha olan taşınmaza inşaat ruhsatı verilmemesi) ileri gelmektedir. Hukuki nedenlerle ifası gerçekleşemez nitelikteki her edim imkansızdır.

Bir sözlşmede taraflardan birinin diğerine taahhüt ettiği edimin yerine getirilmesi imkansız olduğu takdirde sözleşme batıldır (BK. m. 20/1).

Şu durum karşısında taraflar arasındaki sözleşmenin de batıl olduğunda duraksamaya yer olmamalıdır. Ceza koşulu geçerli bir borcun yerine getirilmemesi veya eksik yerine getirilmesi ya da belli bir yerde, belli bir zamanda yerine getirilmemesi durumunda, borçlunun ödemesi gereken ve malca (ekonomik) değeri olup bir hukuk işlemi ile belirlenen götürü bir edimdir.

Ceza koşulu asıl sözleşmenin yazgısına tabidir. Asıl sözleşme geçersiz ise bunun bir yaptırımı niteliğinde olan ceza koşulu da geçersiz olacaktır. Öyleyse davalının alacak olarak ileri sürdüğü cezai şartın hukuken geçersiz olduğu açı ve seçik belirgin olmaktadır. İcra takibine itiraz edilmemesinin hukuki neticesi, şekli hukuk bakımından takibin kesinleşmesinden ve alacaklıya haczi koydurup mahcuz malın paraya çevrilmesi imkan ve üstünlüğünün tanınmasından ibarettir.

Farklı bir anlatımla bu yol ile mevcut olmayan veya geçersiz bulunan bir borcun tanındığının alacağın hukuki varlık kazandığının kabulü mümkün değildir. Aksinin kabulü halinde, İcra İflas Kanunun 72 ve ardından gelen maddelerinde düzenlenen menfi tesbit borçtan kurtulma) ve istirdat davalarından söz edilmemesi gerekecektir. Hal böyle olunca, davacının icra takibinde borcu kabul etmesi, iş bu borçtan kurtulma davasını açmaya engel olmadığı gibi, alacağın, hukuken sıhhat kazandığı da kabul edilemiyecektir.

Bunlardan ayrı imkansızlık nedeni ile mutlak butlanla malul an bir borcun kabul ve tanınması dahi hukuken geçersizdir.

Mevzuu imkansız olan akitde taraflardan biri, bazı defa imkansızlığı bilmediği halde diğer taraf bunu bilebilir. Bu takdirde diğer taraf ancak (menfi zarar) yani akdin muteberiyetine inanmasından olayı uğradığı zararın tazminini isteyebilir. Başkaca bir zarar giderimini isteyemiyecektir.

Az yukarıda açıklanan nedenlerle mahkemece davanın kabul edilmesi gerekirken hukuki tanım ve nitelendirme ve delillerin değerlendirilmesinde hataya düşülerek davanın reddine karar verilmesi usule ve yasaya aykırı olup hükmün bozulmasını gerektirir.

2 - Bozma içeriğine göre davalının temyiz itirazlarının incelenmesine yer görülmemiştir.

SONUÇ : 1. bentde açıklanan nedenlerle davacının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün davacı yararına (BOZULMASINA), ikinci bende göre davalının temyiz itirazlarının incelenmesine gerek olmadığına, 3000 lira duruşma avukatlık ücretinin davalılardan alınarak davacıya ödenmesine ve istek halinde peşin harcın iadesine, 29.5.1984 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972