DAVA : Taraflar arasındaki "asgari ücret farkından alacak davasından" dolayı yapılan yargılama sonunda, Borçka Asliye Hukuk (iş) Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 25.10.1983 gün ve 1982/126 E. 1983/259 K. Sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 6.2.1984 gün ve 1983/10498 E. 1984/980 K. sayılı ilamiyle , (... Davacı 1.3.1979 - 28.2.1981 tarihleri arasında geçerli toplu iş sözleşmesinin 49. maddesine dayanarak, 1.5.1981 - 1.5.1982 tarihleri arası için 1.5.1981 tarihinde yürürlüğe konulan asgari ücret 33 lira ile bir önceki asgari ücret 180 lira arasındaki 153 lira istemiştir.

Gerçekten sözü edilen toplu sözleşmesinin 49. maddesinde aynen "bu sözleşmenin yürürlük süresi içinde asgari ücretlerin, asgari ücret tesbit komisyonunca yeniden saptanması halinde, bu yeniden saptanan asgari ücretle, bir önceki yasal asgari ücret olan 180 TL.'si arasındaki fark, işçiye bu sözleşme ile sağlanan zam hak ve yasalar dışında ayrıca munzam bir zam olarak verilir" denilmektedir.

Görülüyor ki buradaki hüküm, sözleşmenin yürürlük süresi içinde saptanacak asgari ücretle ilgilidir. Esasen toplu iş sözleşmesi ile yürürlük süresi dışında hüküm getirilemez, sona eren toplu iş sözleşmesi hükümlerinin yenisi yürürlüğe girinceye kadar, hizmet akti hükmü olarak devam edeceği kuralı ise, o toplu iş sözleşmesinin yürürlük süresi içinde gerçekleşen haklar için söz konusudur. Davada, istenilen asgari ücret farkı toplu iş sözleşmesinin sona erdiği 28.2.1981 den sonra 1.5.1981 tarihinde yürürlüğe konulduğuna göre, sözleşmedeki şart ve hukuki durum gerçekleşmemiştir. O halde davanın reddi gerekirken kabulü isabetsizdir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI : Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü.

Toplu iş sözleşmesinin uyuşmazlıkla ilgili 49. maddesinde "bu sözleşmenin yürürlük süresi içinde ücretlerin asgari ücret komisyonunca yeniden saptanması halinde bu yeniden saptanan asgari ücretle, bir önceki yasal asgari ücret arasındaki fark işçiye bu sözleşme ile sağlanan zam, hak ve yararlar dışında ayrıca munzam bir zam olarak verilir" denilmiştir. Özel Daire ile mahalli mahkeme arasındaki görüş ayrılığı toplu sözleşme süresi bittikten sonra asgari ücretlerin yeniden belirlenmesi ile az önce metni aynen alınan toplu iş sözleşmesi uyarınca iki asgari ücret arasındaki farkın istenebilip istenemeyeceği yönüne ilişkin bulunmaktadır. Önce şu hususun özellikle belirtilmesi gerekir ki, toplu iş sözleşmesinin 49. maddesi hükmünün normatif nitelikte bir hüküm bulunduğu tartışmasızdır. O halde çözümlenmesi gereken husus 49. madde hükmünün toplu iş sözleşmesinin süresi bittikten sonra asgari ücretin yeniden belirlenmesi halinde uygulama yerinin bulunup bulunamayacağı yönüne ilişkin bulunmaktadır.

Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavat Kanunu'nun 3. maddesinin 1 sayılı bendinin son fıkrası hükmünce "Her ne sebeple olursa olsun sona eren toplu iş sözleşmesinin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar, hizmet akdi hükmü olarak deam eder" Görülüyor ki, yasa koyucu burada toplu iş sözleşmesi hükümlerinin yenisi yapılıncaya kadar hizmet akdi hükmü olarak devam edeceğini öngörmüştür. Bu sözleşmenin doğal sonucu, sona eren toplu iş sözleşmesinde yer alan hüküm sanki davacı işçinin hizmet sözleşmesinde mevcutmuş gibi hukuki sonuçlar doğurmaya, yenisi yapılıncaya kadar devam edecektir. Bu yorum tarzı Yasa Koyucunun iş barışının korunması amacına ve ücret dağılımında hakkaniyete de uygun düşecektir.

Toplu iş sözleşmelerine konulan önceki ve sonraki asgari ücret arasındaki farkın ayrıca ücretlere eklenmesi yolundaki uygulamanın bir amacı da eski, tecrübeli, işyerine uzun emeği geçmiş işçilerle, işe yeni girenlerin ücretleri arasında dengenin sağlanmasıdır. Böyle bir hüküm konulmaması bir yerde işe yeni girenle eski bir işçinin ücretlerini bazı hallerde aynı duruma getirme sonucunu doğurabilir. Özel daire bozma kararında ve Hukuk Genel Kurulundaki görüşmelerde bazı üyeler sona eren toplu iş sözleşmesi hükümlerinin toplu iş sözleşmesinin yürürlük süresi içinde gerçekleşen haklar için söz konusu olduğunu, başka bir anlatımla toplu iş sözleşmesinin sona ermesinden sonraki dönemde de devam etmesi amacına yönelik olarak hükümler getirilebileceği, sözleşmenin sona ermesinden sonraki dönemde de devam etmesi amacına yönelik olarak hükümler getirilebileceği, sözleşmenin sona ermesinden sonraki dönem için tarafların düzenleme yapmak yetkilerinin bulunmadığı görüşleri savunulmuş ise de çoğunluk şu gerekçelerle bu görüşlere katılmamıştır.

Toplu iş sözleşmesinin ücretler konusunda getirdiği haklar Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt kanunu'nun 3/1. maddesinin "yenisi yürürlüğe girinceye kadar hizmet akdi hükmü olarak devam eder" hükmü dışında da yasal himaye altındadır. Başka bir anlatımla, kazanılmış hak oluşturan bir unsurun toplu iş sözleşmesi sone erince geri alınması düşünülemez. Olayda örneğin 49. maddeye göre toplu iş sözleşmesi süresi içinde gerçekleşen asgari ücret farkını sözleşme sona erdi diye işvreen geri alamaz. Diğer taraftan toplu iş sözleşmesinin ancak ilişkisi bulunduğu dönem için düzenlemede bulunabileceği, onun dışında gelecek için düzenlemede bulunamayacağı hususu Özel daire bozmasında da açıklandığı üzere Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nun 3/1. madde uyarınca hükmünü icra etmesi, etkisini sürdürmesi söz konusudur.

Burada Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nun 3/1. maddesinin uygulanması açısından şu husus da özellikle belirtilmelidir. Sona eren toplu iş sözleşmesi hükmünün hizmet akdi olarak devamı toplu iş sözleşmesinin sona ermesinden sonra işyerine giren işçiler için söz konusu edilemez.

Bütün bu açıklamaların sonucu olarak normatif hüküm niteliğinde bulunan toplu iş sözleşmesinin 49. madde hükmünün sözleşme sona erdikten sonra yenisi yapılıncaya kadar hizmet akdi olarak devam edeceği ve iki asgari ücret arasındaki farkın istenilebileceğinin kabulü gerikir. Meğer ki sonradan yapılan toplu iş sözleşmesi ile ödenmemiş asgari ücret farkları dikkate alınarak düzelemede bulunulmuş olsun. Bu nedenlerle direnme uygun bulunduğundan diğer yönler incelenmek üzere dosya Özel Daireye gönderilmelidir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle direnme uygun bulunduğundan diğer yönlerden temyiz incelemesi yapılmak üzere dosyanın 9. Hukuk Dairesine gönderilmesine ilk görüşmede yeterli çoğunluk sağlanamadığından ikinci görüşmede salt çoğunlukla 2.4.1986 gününde ikinci görüşmede salt çoğunlukla karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972