DAVA: Taraflar arasındaki "alacak" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda Ankara 1. İş Mahkemesi'nce davanın kabulüne dair verilen 29.12.1982 gün 1982/892-1351 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 24..1983 gün ve 1983/580-2702 sayılı ilamıyla; (... Davacının hizmet akdi kıdem tazminatı ödenmek suretiyle 9.2.1979 tarihinde feshedilmiş, 7.1.1980 tarihinde ödenen kıdem tazminatı iade edilerek tekrar işe alımış, 20.12.1981 tarihine kadar çalıştıktan sonra bu tarihte emeklilik nedeniyle hizmet akdi sona ermiş ve işveren tarafından son hizmet süresi için kıdem tazminatı ödenmiş, önceki süre bu hesaba dahil edilmemiştir.

Davacı, her iki sürenin toplamı üzerinden son ücrete göre kıdem tazminatı ödenmesi gerektiğini ileri sürerek istekte bulunmuş, istek mahkemece kabul edilerek hüküm tesis edilmiştir.

1475 sayılı İş Kanunu'nun değişik 14 maddesinin 8. fıkrasında, aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı veya ikramiye ödenmeyeceği hükme bağlanmıştır. Bu hüküm kamu düzeniyle ilgili olup, uyulması zorunludur. Bu itibarla olayda muvazaa durumu veya diğer kanuni gerektirici bir durum söz konusu olmadıkça evvelce kıdem tazminatı ödenmek suretiyle sona eren hizmet süresi için tekrar kıdem tazminatı ödenmesine yer verecek şekilde bir değerlendirme yapılamaz.

Olayda böyle bir değerlendirmeyi gerektiren bir durumun mevcut olmadığı anlaşılmaktadır. O halde isteğin reddi gerektiren yazılı şekilde kabulü Yasaya aykırıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

KARAR: Gerçekten aynı kıdem süresi için bir kimseye iki defa kıdem tazminatı ödenmesi İş Kanunu'nun 14. maddesine aykırı bir keyfiyet oluşturur. Olayda iki defa kıdem tazminatı ödenmesi hali gerçekleşmemiştir Davacı yeniden Devlet kurumunda işe alınırken, işveren önceki dönem için ödenen kıdem tazminatını faizi ile birlikte geri almıştır. Davacı bu suretle kendisinde doğan güven duygusuna dayanarak işe girmiş olup davranışı Medeni Kanunun 2. maddesinin himayesi altındadır. Diğer taraftan davacının sadece yeni sağlanan haklardan yararlanmak amacıyla işe girip kısa bir süre sonra tekrar ayrılmak suretiyle kötü niyetli hareket ettiği hali de olayda gerçekleşmemiştir. Her ne kadar bu yoldaki uygulamayı önlemek amacıya daha sonraki toplu iş sözleşmesie aksi yönde hüküm konulmuş ise de, bu toplu iş sözleşmesinin davacıyı etkilemeyeceği de meydandadır. Bu durum karşısında direnme usul ve yasaya uygun bulunduğundan onanmalıdır.

SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazının reddi ile direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 13. maddesine 2588 sayılı Yasanın 13. maddesi ile eklenen (j) bendi gereğince harç alınmasına mahal olmadığına 10.4.1985 günü ikinci görüşmede oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Davacı işçi, davalıya ait işyerinde 3.5.1968 tarihine kadar çalışmış ve bu tarihte işveren tarafından kıdem tazminatı ödenerek hizmet sözleşmesi bozulmuştur. 7.1.1980 tarihinde tekrar aynı işe alına davacı, önce aldığı kıdem tazminatını kanuni faizi ile birlikte iade ederek göreve başlamış ve emekli olduğu 28.12.1981 gününe kadar devam etmiştir. Davacı, ilk girişinden itibaren emekli olduğu tarihe kadar geçen tüm hizmet için son ücreti üzerinden kıdem tazminatı ödenmesini istemektedir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, 1968-1979 dönemine ilişkin hizmet sözleşmesi, işveren tarafından davacıya ihbar ve kıdem tazminatları ödenerek sona erdirilmiş, aradaki hukuki ilişki böylece ortadan kalkmıştır. Bir sene aradan sonra, davacının 1980 yılında tekrar işe başlaması ile taraflar arasında yeni bir hizmet sözleşmesi kurulmuştur. Bu bakımdan, hizmet ilişkisinin ikinci kez bozulduğu 28.12.1981 tarihinde kıdem tazminatı hesaplanırken sadece 1980-1981 döneminin değerlendirilmesi gerekir.

Davacının ikinci defa işe alındığı 7.1.1980 tarihinde yürürlükte olan ve 1.3.1978-28.2.1981 tarihlerini kapsayan 7. dönem işyeri toplu sözleşmesinde işçilerin kendilerine evvelce ödenen kıdem tazminatını iade edeek yeniden işe alınacaklarına ve önceki hizmetlerinin de değerlendirileceğine dair bir hükme yer verilmemiştir. 7. Dönem işyeri toplu iş sözleşmesinin bazı maddelerini değiştiren 11.6.1980 tarihli protokolün 18. maddesi de, "kıdem tazminatını alarak ayrılanların kıdem tazminatının iadesi söz konusu olmayıp intibakları ayrıldıkları pozisyonun başlangıç derecesinin ilk kademesine yapılır ve kıdem hakları da işe yeniden alındıkları tarihten başlar" demek suretiyle benzer durumda önceki hizmetlerin değerlendirilmesine imkan tanımamıştır. Bu nedenle toplu iş sözleşmesine dayanılarak davacının tüm hizmetlerinin değerlendirilmesi yoluna gidilemez. Esasen toplu iş sözlemesinde bu konuda bir hüküm bulunsa dahi böyle bir hüküm ve işverence yapılan bu yöndeki bir işleme geçerlik tanınamaz. Zira, 1475 s ayılı İş Kanunu'nun değişik 14/8. maddesinde "aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı veya ikramiye ödenmez" hükmü öngörülmüştür. Bu hüküm, kamu düzeni ile ilgili olup, bağlayıcı ve buyurucu niteliktedir. Bunun aksine yapılan sözleşmeye ya da işverenin işlemine geçerlik tanımak olanağı yoktur. İş Kanunu'nun değişik 98. maddesinin (D) bendi de, bu hükme aykırı davranışı suç saymıştır. Gerçekten (D) bendine göre, kıdem tazminatının 14. maddesinin öngördüğü esaslar dışında veya saptanan miktar ya da tavan aşılarak ödenmesi durumunda, "özel veya kamu kurumu veya kuruluşların" yetkili sorumluların cezalandırılması gerekmektedir. Bu nedenle, davacının 1979 yılından önceki hizmeti, kıdem tazminatının hesabında nazara alınamaz.

Ayrıca belirtmek gerekir ki, evvelki sürenin yeniden değerlendirilmesi kabul edilecek olursa hakkın kötüye kullanılmasına, kanuna karşı hileye ve işçiler arasında haksız ayırımlar yapılmasına yol açılmış olur. Önceki ve sonraki tüm sürelerin değerlendirilmesi ile paranın değer kaybedip ücretlerin de artması sonucu daha fazla kıdem tazminatı ödeneceği için, hizmet sözleşmeleri kıdem tazminatını gerektirecek şekilde bozulan işçiler, bir süre aldıkları yaradan yararlandıktan sonra, tekrar işe girme yollarını arayacaklarından 1475 sayılı İş Kanunu'nun buyurucu kurallarına aykırı olan bu durum, istihdam sorununu olumsuz yönde etkileyecek, işçiler arasındaki ücret dengesi ve eşitliliğini bozacak, giderek iş haytındaki huzur ve barışın ortadan kalkması sonucunu doğuracaktır.

Açıklanan nedenlerle, direnme kararının bozulması görüşünde olduğumuzdan, onama kararına katılamıyoruz.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972