ÖZET: 1.1.1981 tarihi'nden 1.1.1983 tarihine kadar toptan eşya fiyat endeksinde her yıl meydana gelen artışın kiraya yansıyan bölümlerinin toplamı bulunan % 40 oranında bir artırma yapılması gerekirken % 20 oranında artırma yapılarak noksan kira parası saptanması yerinde değildir.

Dava dilekçesinde, kira parasının 1.1.1983 gününden başlayarak aylık 3500.- lira olarak tesbiti istenilmiştir. Mahkemece davanın kısmen kabulü ile aylık kira parasının 1.1.1983 gününden geçerli olmak üzere 2400.- lira olarak tesbiti cihetine gidilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

1.1.1981 tarihinden 1.1.1983 tarihine kadar toptan eşya fiyat endeksinde her yıl meydana gelen artışın kiraya yansıyan bölümlerinin toplamı bulunan % 40 oranında bir artırma yapılması gerekirken, nedeni açıklanmadan % 20 oranında artırma yapılarak noksan kira parası tesbit edilmesi doğru değildir.

Bundan ayrı, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 73. maddesinde, kira gelirinin alt sınırı (Bina ve arazide emsal kira bedeli, Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin % 7'sidir) şeklinde saptanmıştır.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 268. maddesinde ise (Vergi değeri, bina ve arazinin rayiç bedelidir. Bu bedel Emlak Vergisi Kanununun 29. maddesi ile aynı maddede belirtilen tüzük hükümlerine göre tesbit olunur) denilmek suretiyle, vergi değeri de, tanımlanmış ve rayiç bedelin neye göre tesbit edileceği de açıklanmış bulunmaktadır.

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 2587 sayılı Kanunla değiştirilen 10 ve 29. maddelerine ve ilgili tüzük hükümlerine göre, arsa dahil binaların asgari beyan değerinin objektif olarak saptanması mümkün hale gelmiş, binalara ait emlak vergisi beyannamesinin asgari beyanın hesabı bölümünde, bunun hesaplanma biçimi de gösterilmiştir.

Yukarıda sözü geçen Gelir Vergisi Kanununun 73. maddesi hükmü, 1983 yılına kadar objektif esaslara davalı olarak arsa dahil binaların asgari değerlerinin tesbitinin yapılamaması nedeniyle, mahkemelerce yapılan kira tesbitlerinde, dikkate alınamamıştır.

Emlak Vergisi Kanununda son yapılan değişiklikle objektif esaslara davalı değer belirlenmesi mümkün hale geldiğinden Gelir Vergisi Kanununun 73. maddesi hükmünün kira paralarının tesbitinde, gözden uzak tutulmaması yasal bir zorunluluk olarak ortaya çıkmış bulunmaktadır.

Kira ilişkisinin çok eski bir tarihte başlaması, şu veya bu nedenle ilk kira dönemine ait kira parasının çok düşük olarak saptanması ve uzun süre bu kira parasında bir artış yapılmaması ve bazı özel nedenlerle belediyeler, vakıflar gibi kamu kuruluşları ile özel şahıslarca kiraya verilen binaların kira paraları, Yargıtay İçtihatlarına uyularak toptan eşya fiyat endekslerindeki artışların kiraya yansıyan bölümleri kadar artırıldığı halde, bugünkü paranın alım gücü karşısında saptanan yeni döneme ait kira paraları, çok düşük kalmaktadır. Taban kira paralarında meydana gelen eşitsizliği giderecek, günün koşullarına uygun objektif esaslara davalı eşit uygulama sağlayan ve kendiliğinden işlerliği bulunan ve her binanın nitelikleriyle uyumlu bir taban kira parasının saptanması, bu yasa hükmünün uygulanması ile mümkün hale gelmiş bulunmaktadır.

Bu nedenlerle mahkemece 1983 yılında yasal olarak yenilenen kira sözleşmesi ile ilgili kira paralarının tesbitleri yine Yargıtay'ın kökleşen içtihatları ile benimsenen ekonomik esaslara uyularak yapılacaktır.

Ancak, 1983 yılında başlayan yeni kira dönemlerine ait tesbit edilecek net kira parasının yıllık tutarı, yukarıda sözü edilen Vergi Yasaları hükümlerine göre bulunacak arsa dahil, binanın asgari beyan değerinin % 7'sinden az olduğu takdirde, bu değerin % 7'si olan miktar, yıllık kira parası olarak kabul edilip, talebe göre, yıllık veya onikide biri bulunarak aylık net kira parası saptanacaktır.

1984 yılı başından itibaren yenilenecek kira sözleşmeleri ile bu yasa hükmü dikkate alınmadan 1983 yılında kira paraları tesbit edilmiş binalar için bir sonraki kira dönemine ait kira parası tesbit edilirken, 1983'de başlayan kira dönemine ait kira paraları, sözü geçen 73. madde hükmü de dikkate alınarak bulunup, yeni dönem başlangıcına göre, toptan eşya fiyat endeksindeki artışın kiraya yansıyan bölümü kadar artırılmak suretiyle dava konusu kira dönemine ait kira parası tesbit edilecektir.

Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince (BOZULMASINA) ve 500.- lira peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine 16.5.1983 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972