Taraflar arasındaki davanın (Ankara 9. Asliye Hukuk Hakimliği)'nce görülerek mahkeme ilamında belirtilen gerekçelere binaen verilen 21.12.1982 tarih ve 164-786 sayılı hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davalı Candan tarafından istenmiş olmakla; kerre dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra, işin gereği konuşulup düşünüldü

1 - Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına, özellikle taahhütnamede alınan burstan dolayı yükümlülük kabul edildiği gibi, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı'ndan (OECD.) sağlanan bursun yardım programı çerçevesinde davacı üniversitenin tasarruf ve yetkisi içinde bulunmakta, bursiyer ilgili üniversitece saptanmakta olmasına göre davalı Candan'ın aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2 - davalı Candan'ın, davacı üniversiteye verdiği 5.8:1968 tarihli taahhütnamenin baş tarafından "Ortadoğu Teknik Üniversitesi aracılığı ile OECD.'den temin ettiğim burstan faydalanarak Amerika'da ücretli izinli olarak 2 yıl müddetle yapacağım çalışmalardan dolayı aşağıdaki hususları kabul ve taahhüt ederim" şeklindeki ifadeden sonra 1. maddesinde, Amerika'da kalacağı sürenin iki katı kadar üniversitede çalışacağı, 2. maddesinde üniversitece verilen işi kabul etmediği veya kendi kusuru sebebiyle hizmete alınmadığı takdirde kendisine yapılan masraflarla ödenen ücretleri kanuni faizleri ile birlikte davacı üniversiteye ödeyeceği belirtilmiştir. Taahhütnamede yüklenicinin Ankara'daki adresi ikametgah adresi olarak gösterilmiş olup, tebligat adresi konusunda bir yükümlülüğü olmadığı gibi, yapılacak tebligatların yeri bakımından taraflar arasında herhangi bir delil sözleşmesi de yapılmış değildir.

Bu durumda :

a) Davacı üniversienin 3.12.1974 tarih ve 6210 sayılı, yine 1.4.1975 tarih ve 1542 sayılı yazılarıyla, değiştirilen ODTÜ. Akademik personelinin izin ve görevlendirilme Yönetmeliği hükümlerine göre izninin uzatılmasına imkan görülmediğinden en geç bir 'ay içinde üniversitedeki görevi başına dönmesi hususunda davalı Candana çağrıda bulunulduğu halde görevine dönmediğinden ilişiğinin kesildiği iddia edilmektedir. Gerçekten 2.6.1975 tarihli işten ayrılma belgesinin (işten ayrılma sebebi) sütununda dayanak olarak bu görüşe yer verilmiş bulunmaktadır. Bunun hukuksal anlamı, davalının yüklenim senedi karşısında temerrüde düştüğünü vurgulamak olmalıdır. Ne var ki, işten ayrılma belgesinde yazılı olduğu üzere davalının yönetmelik değişikliği nedeniyle üniversitedeki görevine dönmesi için kendisine hiçbir tebligat yapılmamıştır.

Bilindiği gibi borçlunun temerrüdünün dayanağı ifanın geciktirilmesidir. Bu takdirde alacaklının nasıl bir tutum izleyeceği Borçlar Kanununun 101-108. maddelerinde açıklanmıştır. Buna göre temerrüt için gerekli diğer koşullar yanında ve yasada öngörülen ayrık [istisnai] haller dışında ifanın gerçekleştirilmesi için, herşeyden önce alacaklının borçluya çağrıda bulunması zorunludur. Bu kural BK. 101. maddesinin ilk fıkrasında "rnuaccel bir borcun borçlusu, alacaklının ihtarı ile mütemerrit olur" şeklinde ifade edilmiştir.

Öte yandan, ihtarın hukuki işleme benzerliği açısından bir şekle bağlı değil ise de, sonuç doğurması, muhatabına ulaşması koşuluna bağlıdır. Diğer bir deyimle, ifanın yerine getirilmesi konusunda gönderilen ihtar ya da ihbarın borçluya ulaşmaması hallerinde, herhangi bir sonuç doğurması düşünülemez.

Olayda davalı Candana yönetmelikte yapılan değişiklik nedeniyle öğrenimini sürdürmek için izninin uzatılmasına olanak kalmadığı, bu yüzden bir ay içinde görevine dönmesi yolundaki ihtar ve ihbarların davalıya tebliğ edilmediği davacı idare tarafından kabul edilen bir olgudur. Yukarıda işaret edildiği gibi yüklenme senedinde bir tebligat adresi belirtilmemiş ya da bu konuda taraflar arasında bir delil sözleşmesi yapılmamıştır. O halde, davalının tebligat adresini araştırmak ve ihtarını bu adrese ulaştırmak yükümü davacıya düşmektedir. Adı geçen davalıya burs ve aylık ücretlerini ödemeye devam eden davacının gerek bu yoldan gerekse öğrenci müfettişliği kanalıyla tebligat adresini tespit etmek, bu da mümkün olmadığı takdirde Türkiye'deki adresine ve sonuncu olarak da ilanen tebligat yapmak durumunda Olduğu halde adresinde bulunmamasının tebliğ için yeterli sayılarak temerrüde düşürüldüğünün kabul edilmesi ve bunun sonucu olarak üniversite ile ilişiğinin kesilmesinden doğan tazminatın ödetilmesine karar verilmesi, yukarıda açıklanan yasa hükümlerine aykırıdır.

b) davalı Candan, üniversitede hakkında yapılan ve yukarıda belirtilen işlemleri öğrenmesi üzerine davacıya çektiği telgrafta durumun düzeltilmesi için gereğinin yapılmasını ve bir ay içinde de dönüp görevine başlamaya hazır olduğunu bildirmiştir. Bu kerre davacı, üniversite mütevelli heyetinin 9.1.1976 tarihli toplantısında aldığı kararı dayanak yaparak davalının doktora öğrenimi yapmadığından söz etmek suretiyle 2.3.1976 tarih ve 967 sayılı Yazıda ifade edildiği gibi tekrar üniversiteye alınmasına imkan olmadığından tazminatın ödenmesini bildirmiştir.

Ancak, 5.8.1968 tarihli yüklenme senedinde davalı Candan'ın doktora öğrenimi yapmak üzere yurt dışına gönderildiği hususunda hiçbir koşul yer almamıştır. Aksine, davalının sadece Amerika' da çalışma yapacağından sözedilmekle yetinilmiştir. Böyle olunca taahhüt konusu yapılmayan doktora eğitiminin gerçekleştirilmediği nedenine dayanılarak yüklenme senedindeki taahhütlerini ihlal ettiği ileri sürülemez.

Kural olarak temerrüde düşen kimsenin ifada bulunduğu ya da alacaklıya ifayı gereğince teklif ettiği takdirde temerrüdünden kurtulmuş olur.

Görülüyor ki, süresi içinde görevine devam etmek istediğini bildiren davalının yasal bir engel olmadığı halde üniversiteye alınmasına engel olan davacı olup, alacaklı sıfatiyle mütemerrit olduğunun kabulü ile yüklenici davalının borçlarından kurtulduğuna karar verilmesi gerekir. Nitekim 7.3.1979 tarihli jüri raporunda davalı Candan'ın üniversitede Ekonomi 1 Dersini vermek üzere görevlendirilmesine karar verilmiş ve 2065 sicil numarası ile öğretim üyeliğine kabul edilerek kendisi ile bir sözleşme yapılmıştır. Bu durum davalının görevine devam etmesine bir engel olmadığını göstermektedir.

Tüm bu yönler tartışmasız bırakılarak mahkemece yazılı olduğu şekilde ödetme kararı verilmesi doğru değildir. Dava reddedilmek üzere hüküm davalı Candan yararına bozulmalıdır.

Sonuç : Yukarıda 1. bentte açıklanan nedenlerle mümeyyiz davalının diğer temyiz itirazlarının reddine, ikinci bentte açıklanan nedenlerden dolayı mahkeme kararının davalı Candan yararına (BOZULMASINA), 3000 lira duruşma vekillik ücretinin davacıdan alınarak adı geçen davalıya verilmesine, ödediği temyiz peşin harcın istek halinde temyiz eden davalı Candana iadesine, 30.5.1983 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972