DAVA : Taraflar arasındaki davanın Ankara Asliye 3. Ticaret Mahkemesince görülerek taraflar arasında kurulan 28.5.1979 gün ve 831-832 sayılı sözleşmelerin 8/2574 sayılı kararname hükümlerine göre feshine dair verilen 10.9.1982 tarih ve 404/10484 sayılı hükmün temyizen tetkiki taraflar avukatlarınca istenmiş ve temyiz dilekçelerinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü :

KARAR : 28.5.1979 gün 831 ve 832 sayılı sözleşmelerin 8/2574 sayılı kararname hükümlerine göre feshine (tasfiyesine), toplam 550.000'lik teminat mektupları için 506 sayılı kanunun 83. maddesindeki koşullar yerine getirilmesi halinde davacıya iadesine dair karar esastan davalı T.C.D.D. Genel Müdürlüğü tarafından, gerekçe yönünden de davacı tarafından temyiz edilmiştir.

1 - Dava, 8/2574 sayılı kararnameye dayanılarak sözleşmenin feshi ve 495.000 + 55.000 = 550.000 lira tutarındaki teminat mektubunun iadesine ilişkindir. Davacı müteahhit 28.5.1977 tarih 93108-831 ve 28.5.1979 tarih 93108-832 sayılı sözleşmelerle toplam 900+100=1000 ton KREOZOT (katran yağı) teslimini sipariş listesinde yazılı niteliği, miktarı, teknik ve özel koşulları, ambalaj şekli ve teslim süresi kayıtlı ve karşılarında yazılı FİATLARLA teslim etmeyi kabul ve yüklenmiştir.

18.3.1981 tarih 8/2574 sayılı kararnamenin C- TANIMLAR bölümünde izah edildiği üzere "İŞ" tanımı kapsamına girenlerin dışında olmak üzere, bir maddenin şekil özellik (fiziksel veya kimyasal) veya bileşiminin makine, cihaz, tezgah, alet ve diğer vasıta ve kuvvetlerin yardımiyle veya sadece el emeği ile kısmen veya tamamen değiştirmek suretiyle imal edilen madde "SANAYİ MAMÜLÜ"nu, yapılan iş "İMALAT SANAYİ" işidir. Kararnamenin 7/h maddesi de "İdarelerin gerekli göreceği işlerde bu kararnamenin (1.14) maddesini kısmen veya tamamen uygulayıp uygulamamakta yetkili" kılmıştır. Kararnamenin 8.2.1. maddesi ancak 8. maddenin başlığında da açıklandığı üzere "iş durumuna göre uygulama" alanı olan konularda uyulması gerekli esasları ihtiva etmektedir. Kararnamenin 1.14 maddesindeki imalat sanayi ile ilgili imalat, teminat ve montaj işlerinde kararnamenin kısmen veya tamamen uygulanıp uygulanmıyacağı mutlak surette idarenin takdirine bırakıldığından davacının 8/2574 sayılı kararnameye istinatla sözü edilen 28.5.1979 tarih 831-632 sayılı sözleşmeleri fesih (tasfiye) isteğini kabule davalı idere mecbur değildir. Özellikle kararnamede imalat sanayi ile ilgili imalat, tesis ve montaj işleri ile Milli Savunma Bakanlığına ait işlerde istisai hükümler getirildiğinde şüphe ve tereddüt yoktur.

Mahkemenin "... İdarenin takdirine bırakılan hallerde de idare sebrest değildir. Objektif iyiniyet kurallarına aykırıdır" düşüncesiyle davayı kabul etmesi yanlıştır.

2 - 29.5.1979 gün 93108-831 ve 29.5.1979 gün 93108-832 sayılı sözleşmelerin GENEL HÜKÜMLER başlıklı 1/a-3 ve 4 maddelerinde "... gerçek yüklenimlerin bütün ayrıntılarını ve saptanan fiatları tam anlamış olarak kabul ve onayladığını ve bunlara herhangi bir nedenle karşı çıkmak veya bu sözleşmede yazılı fiatların yükseltilmesini istemekten vazgeçtiğini bildirmiş.. fiatların ve nakliye ücretlerinin yükselmesi gibi nedenlere dayanarak fazla para verilmesi veya teslim süresinin uzatılması isteminde bulunmamayı" davacı müteahhit kabul etmiştir.

3 - 28.5.1979 tarihinde imzalanan ve uzatılan sürelere rağmen kreczot teslimini yerine getirmeyen davacının kreczot teslim süresinin 11.4.1980'den 14.8.1980 tarihine kadar uzatıldığında, ve 13.12.1979 tarihinde 38.250 Ton kreczot teslim edildiğinde taraflar arasında bir uyuşmazlık yoktur.

Davacı şirket 28.4.1980 tarih E 6.15.213 sayılı yazısında "Akaryakıt sorununun çözüme kavuştuğunu, motorin temininde bir güçlükle karşılaşılmadığını.. teslim edilecek kreczotun Türkiye Demir Çelik resmi fiatının % 34 altında olacağını, Mayıs ayı içinde gerek bakımı yapılan eski ünitede, gerekse montajı tamamlanacak olan yeni ünitede üretime geçilip teslimata derhal başlanacağını" bildirdiği halde sözleşmede ve eklerdeki evsafta kreczot teslim edemiyen davacı şirkete 8.10.1980 tarihli 93108-831, 93108-983/50266 sayılı yazı ile sözleşme hükümlerinin yerine getirilmemesinden dolayı sözleşmenin feshedileceği ihtar edilmiş ve sözleşmeleri de feshedilmiştir.

Davacı şirket süresinde kreczot teslim edemediği gibi sözleşmelerin 1/a - 3 ve 4 maddelerine aykırı olarak 8/505 sayılı kararnememin uygulanmasını da istemiş, bu isteğinin reddi üzerine de 13.4.1981 gün R 5/16/299 sayılı yazı ile de 8/2574 sayılı kararname hükümleri dahilinde fiat farkı tesbitinin yapılmasını ya da sözleşmenin feshi talebinde bulunmuştur.

Yukarıda işaret edildiği üzere uzatılan süre içinde dahi krezot teslimini gerçekleştiremiyen davacının sonradan çıkan 8/2574 sayılı kararnameye dayanarak bir istekte bulunması mümkün değildir. Mahkemenin aksine olan kabulünde isabet yoktur.

4 - Ticari işletmesinin icabı olarak bir mal satmış veya imal etmiş olan tacirin anılan hukuki tasarruflarda bulunmasındaki amaç, hiç şüphesiz bu işten kar sağlamaktır. Ancak iktisadi hayatın tabii akışı içinde bazen düşünülen kar yerine, zarara uğranabilindiği de bir gerçektir. Türk Ticaret kanunun 26/2. maddesince her tacir, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi lazımdır. Yapılacak şey, tahmin edilenden fazla çalışma ve gideri gerektirse bile, müteahhit bedelin artırılmasını isteyemez.

Açıklanan sebeplerle davanın reddi gerekirken kabulü usul ve kanuna aykırıdır. Karar davalı yararına bozulmalıdır.

5 - Davacı 23.6.1981 günlü dava dilekçesinde Borçlar Kanununun 365/2. maddesine dayanan bir istekte bulunmadığı gibi yukarıda 1,2,3,4 ncü maddelerde belirtilen ve davanın esastan tamamen reddine ilişkin bozma sebepleri karşısında davacının Borçlar Kanunun "365/2. maddesinin gerekçeye eklenmesine" ilişkin 10.12.1982 tarihli temyiz itirazının incelenmesine mahal görülmemiştir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan sebeplerle dava reddedilmek üzere davalı yararına BOZULMASINA, 27.6.1983 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972