DAVA : Davacı vekili, vekiledenin davalı şirketin komanditer ortaklarından bulunduğunu yönetici komandite ortağın kötü yönetimi sonucu hacze konu olan şirket borçlarından (96.528) liralık bölümünün, yetki ve sorumluluğu bulunmadığı halde sırf şirketi güç durumdan kurtarma amacıyla vekilince ödendiğini, ancak yöneticinin bunu geri vermeğe yanaşmadığını bildirerek şirket adına ödenen (96.528) liranın tahsiline karar verilmesini istemiştir.

Davalı vekili, yasaya aykırı biçimde şirket yönetimine el koyup fabrikayı fiilen işleten davacının elde ettiği paralardan ödeme yaptığı komanditer ortak olarak ödeme yetki ve yükümü bulunmadığını bildirerek davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, şirket borcunu ödeme hak ve yükümü bulunmayan davacının fuzuli vekil sıfatıyla yaptığı ödeme nedeniyle şirkete dönemiyeceği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Hüküm davacı vekilince temyiz edilmiştir.

Dava, komanditer ortağın yasal bir yükümlülüğü bulunmadığı halde davalı şirketin kesinleşen takipteki borcunu kendiliğinden ödenmesi nedeniyle, bunu geri verilmesi istemine dayalıdır. Davacı, başkasının borcunu ödeyen 3. kişi durumundadır.

Başkasının borcunu ödeyen 3. kişi, borçlu kendisine yetki vermemiş olsa bile, borçlunun temsilcisi olarak hareket etmiş olur. Borçlu ile 3. kişi arasındaki hukuki ilişkide, Borçlar Yasasının 109. maddesinde koşulları belirtilen ve halefiyet gerektiren bir durum söz konusu değildir. Ancak, yetkisi bulunmaksızın borcu ödeyen 3. kişi ile borçlu arasındaki hukuki ilişki vekaletsiz iş görme niteliğindedir. Çünkü 3. kişinin ödemesi ile borç bizzat borçlu tarafından ödenmiş gibidir ve bu ödeme sonucu borç sükut etmiştir. Eş anlatımla, 3. kişi, borçlu yararına vekaletsiz iş görmüş demektir. Bu nedenle, başkasının borcunu ödeyen durumundaki davacının, ödediğini vakeletsiz iş görme (BK. 410 - 413) ya da haksız zenginleşme (BK. 61 - 66) hükümlerine göre geri isteme hakkı bulunmaktadır. 3. kişinin ödemesi ile borç sona erdiğinden, alacaklının mal varlığından haksız bir zenginleşmeden de söz edilemez. Buna karşılık ödemede bulunan 3. kişi, borçluya karşı vekaletsiz iş gören durumunda olduğundan BK 413. maddesine dayalı biçimde istemde bulunabilecektir. Vekaletsiz iş görme borçulunun menfaatine uygun değilse ya da borçlunun karşı koymasına karşın yapılmışsa, 3. kişi giderleri değil ancak borcun sona ermesi nedeniyle borçlunun mal varlığında oluşan zenginleşmeyi istiyebilecektir. Bilimsel öğretideki baskın görüş de bu doğrultudadır. (Bkz. A. Von Tuhr. Borçlar Hukuku, Av. Cevat Edege çevirisi Ankara 1983, sh. 486; Prof. Dr. Kenan Tunçomağ Türk Borçlar Hukuku, İstanbul 1976, C. 1. sh. 727; Sefa Reisoğlu "Sebepsiz İktisap Davasının Genel Şartları" Ankara 1961, sh. 90, 91) Tüm bu nedenlerle, mahkemece sorumlu olmadığı halde komanditer ortağı bulunduğu şirketin takipteki borcunu ödeyen 3. kişi durumundaki davacının, ödeneni geri isteme hakkı bulunmadığının kabulü doğru görülmemiştir.

Yukarıda açıklanan bu ilke doğrultusunda mahkemece davası ve diğer komanditer ortakların yasaya aykırı biçimde şirket ve fabrika yönetimine eylemli olarak el koyarak; dava konusu paranın fabrika gelirinden ödendiği yolundaki savunma da gözetilerek, gerekli araştırmanın yapılması ve fabrikaya el konulan döneme ait şirket defter ve kayıtları üzerinde uzman bilirkişi incelemesi yaptırılıp, davalıya varsa bu konudaki kanıtlarını sunma olanağı da verilerek sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken noksan soruşturma ile ve yazılı biçimde karar verilmesi de doğru değildir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabülüyle hükmün bozulmasına ödediği temyiz peşin harcının isteği halinde temyiz edene iadesine 31.3.1983 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972