DAVA : Taraflar arasındaki "alacak" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İstanbul Asliye 12. Hukuk Mahkemesince davanın zamanaşımı nedeniyle reddine dair verilen 12.11.1979 gün ve 1979/398-1979/588 sayılı kararın incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 2.11.1981 gün ve 11070-11938 sayılı ilamı: ( ... 1 - Davacı 8.4.1977 tarihinde kendisinden haksız olarak tahsil edilen taviz bedelinin geri alınması isteğiyle bu davayı 14.5.1979 tarihinde açmıştır. Mahkemece paranın ödendiği tarih ile davanın açıldığı tarih arasında Borçlar Kanununun 66. maddesinde yazılı bir senelik süre geçtiğinden bahsiyle davalının zamanaşımı def'i kabul edilerek davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.

Oysa, davacıdan haksız alındığı ileri sürülen taviz bedeli 1977 yılı Bütçe Kanununa eklenen 9. maddeye dayanılarak tahsil edilmiştir. Sözü edilen madde ise, Anayasa Mahkemesinin 16.1.1979 gün 1978/69 E. ve 1979/3 K. sayılı karariyle iptal edilmiş ve bu karar 14.4.1979 günlü Resmi Gazeteyle yayınlanmıştır. Şu halde, davalının haksız iktisabı Anayasa Mahkemesinin 16.1.1979 günlü kararıyla gerçekleşmiş demektir. Davacının verdiğini geri almaya hakkı olduğunu en önce bu tarihte öğrenmiş olduğunun kabulü gerekir. Buna göre, 14.5.1979 tarihinde açılan bu dava; Borçlar Kanununun 66. maddesinde yazılı bir yıllık zamanaşımı gerçekleşmeden açılmış olduğundan görülüp karara bağlanması gerekirdi. Bu hususlar gözetilmeksizin paranın alındığı tarihin zamanaşımına başlangıç sayılıp davanın zamanaşımı gerçekleştiğinden bahisle reddedilmiş olması bozmayı gerektirir.

2 - Dava 200.000 lira fazla ödenen taviz bedelinin geri alınması istemiyle açıldığına ve dava reddedildiğine göre, dava tarihinde yürürlükte bulunan avukatlık asgari ücret tarifesi gözönünde tutulmaksızın davalı yararına 2.500 lira avukatlık ücreti takdiri de kabul şekli bakımından bozma nedenidir... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

KARAR : Davacı, "davalı Vakıflar İdaresine, Vakıflar Genel Müdürlüğü 1977 yılı Bütçe Kanununun 9. maddesi hükmü gereğince ödediği taviz bedelinin anılan Yasa hükmünün sonradan Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş olması nedeniyle tahsilini" istemiştir. Şu ileri sürülüşe göre dava, Borçlar Yasasının 61. maddesi hükmünden kaynaklanan, "Sebepsiz iktisap" hukuksal nedenine dayalı geri alma isteğine ilişkindir.

Geri alınması istenen dava konusu taviz bedelinin, 8.4.1977 günü ödendi. İşbu ödemenin yasal dayanağı olan Vakıflar Genel Müdürlüğü 1977 yılı Bütçe Kanununun 9. maddesinin Anayasa Mahkemesinin 16.1.1979 gün, 1978/69 E., 1979/3 K. sayılı kararı ile iptal edildiği ve kararın 14.4.1979 günlü Resmi Gazete'de yayınlandığı; bu geri alma davasının ise, 14.5.1979 günü açıldığı hususlarında, ne taraflar, ne de mahkeme ile Özel Daire arasında bir uyuşmazlık yoktur.

Anlaşmazlık, Borçlar Yasasının 66. maddesinde öngörülen ve sebepsiz iktisapta geri isteme hakkına ilişkin bulunan bir yıllık zamanaşımının hangi tarihte işlemeye başlıyacağı konusundadır. Anılan madde metnine göre, bir yıllık zamanaşımının başlangıcı, mal varlığında azalma olanın verdiğini geri istemeye hakkı olduğunu öğrendiği gündür. Olayda, ödemenin yasal dayanağını oluşturan Vakıflar Genel Müdürlüğü 1977 yılı Bütçe kanununun 9. maddesi, Anayasa Mahkemesince 16.1.1979 tarihinde iptal edilmiş ve 14.4.1979 günlü Resmi Gazete ile yayınlanmış bulunduğundan davacı ödediğini geri almaya hakkı olduğunu bu tarihte öğrenmiş demektir. O halde, bir yıllık zamanaşımı, iptal kararının Resmi Gazete ile yayınlandığı 14.4.1979 günü işlemeye başlayacaktır. Çünkü ödemenin sebebini teşkil eden Yasa hükmü ayakta durdukça, sebepsiz iktisabın ve bunun doğal sonucu olan dava hakkının ( geri alma davası ) varlığından söz edilemez. Henüz dava hakkının doğmadığı hallerde ise, Borçlar Yasasının 66. maddesinde öngörülen zamanaşımı düşünmeye gerek yoktur.

Yukarıda da değinildiği gibi, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı 14.4.1979 günlü Resmi Gazete ile yayınlandığına ve aradan bir yıl geçmeden 14.5.1979 günü bu dava açıldığına göre, olayda zamanaşımı gerçekleşmemiştir.

O halde, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi Usul ve Yasaya aykırıdır. Bu nedenle, direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ : Davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen sebeplerden dolayı BOZULMASINA, 8.6.1984 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972