DAVA : Taraflar arasındaki "alacak" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Seydişehir Asliye (İŞ) Mahkemesince davanın kabulüne dair verilan 22/7/1981 gün ve 83-587 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 7/10/1981 gün ve 11159-11832 sayılı kararında, "...Bir toplu iş sözleşmesinden yaralanabilmek için taraf sendika üyesi olmayanların dayanışma aidatı ödemeleri yeterli olup, ayrıca bu konudaki Y. İçtihadı Birleştirme kararı uyarınca ilgili sendikanın muvafakatı gerekmez.

İlke olarak toplu iş sözleşmesinden taraf sendika üyesi işçiler yürürlüğe konuluş gününden itibaren yararlanmaları, sendika üyesi olmayanların yararlanma koşulları ise 275 sayılı Yasanın 7/3. maddesi hükmü ile belirlenmiştir. Ancak taraf sendika üyesi olmayanların toplu iş sözleşmesinden yararlanmaları toplu iş sözleşmesinni yapıldığı tarihten sonraki dönem için mümkündür. Toplu iş sözleşmesinin geriye yürütülmesi halinde dahi durum değişmez.

Başka bir anlatımla geriye yürütülen bir toplu iş sözleşmesinden taraf sendika üyesi olmayan işçiler dayanışma aidatı ödemek suretiyle geriye yürür biçimde yararlanamazlar; ancak ileriye dönük olarak yaralanabilirler. Bu kabul şekli sendika güvenliği ve sendikaya üye olma özgürlüklerinin dengeli bir düzeyde tutulmaları gerektiği yolundaki düşüncenin doğal bir sonucudur..." gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonundu; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

KARAR : Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Davacı, üyesi olduğu (.....) Sendikası ile işveren arasında işyeri seviyesinde bağıtlanan 1/11/1977 yürürlük günlü ve iki yıl süreli toplu iş sözleşmesinin 8/b maddesiyle, 2/1/1979 günlü içtihadı birleştirme kararına dayanarak, (....) Federasyonu ile işveren arasında 1/3/1980 tarihinde işkolu düzeyinde imzalanmış olan toplu iş sözleşmesi'nin 96. maddesinde öngörülen ve bu sözleşmenin tarafı olan sendika üyesi işçilere yürürlük gnünden itibaren uygulanmakta olan ücret artışlarının kendisine de uygulanmasını ve bunun sonucu olarak, 1/9/1980 gününe kadar gerçekleşmiş olan ücret farkları ile bundan doğan ikramiye farkının hüküm altına alınmasını istemiş; davalı vekili ise, davacının yararlanmak istediği toplu iş sözleşmesinin 3/b-2. maddesine göre, dayanışma aidatı alınmak suretiyle sözleşmeden yararlanma koşulunun federasyonca yazılı olarak bildirilen işçilere uygulanabileceğini, davacının federasyonca bildirilmemesi nedeniyle sözleşmeden yararlanamayacağını, hal böyle olmasına rağmen davalı işverenin iyiniyetle hareket ederek ilgilinin dayanışma aidatına ilişkin olarak davalıya yapmış olduğu başvuruyu bir defaya mahsus olmak üzere federasyona intikal ettirip davacının ücretine 1/9/1980 tarihinden itibaren zam yapmış olduğunu savunmuş, gerek yasalar ve gerek toplu sözleşme hükümleri açısından davanın hukuksal dayanağı olmadığını ileri sürerek reddini istemiştir.

Tarafların iddia ve savunmaları ile dosyadaki belgelere göre; davalıya ait işyerinde çalışan davacının işbu davadaki dayanağı, üyesi olduğu (....) Sendikası ile işveren arasında bağıtlanmış olan toplu iş sözleşmesinin 8. maddesi ile ücret zamlarına ilişkin olan hükümlerinden yararlanmak istediği işkolu düzeyindeki sözleşmenin tarafı olan (...) Federasyonuna dayanışma aidatı ödemiş olması olgusudur. O halde uyuşmazlığın niteliği ve iddianın ileri sürülüş biçimine göre, bir toplu iş sözleşmesinde taraf işçi teşekkülünün mesubu olmayıp, o toplu iş sözleşmesinin uygulandığı işyerlerinde çalışan işçilerin bu sözleşmeden faydalanabilme koşullarının saptanması gerekir. bu koşullar, 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununun 7. maddesi ile 274 sayılı sendikalar Kanununun 21. maddesinde belirlenmiştir. 275 sayılı yasanın 7/3. maddesi hükmüne göre: sözleşmede taraf işçi teşekkülü mensubu olmayıp da o sözleşmenin uygulandığı işyerinde çalışan işçi, anılan yasa hükmü uyarınca dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu sözleşmeden yararlanabilir; 21/1/1979 gün ve 6/1 sayılı içtihadı Birleştirme Kararına göre böyle bir durumda dayanışma aidatının ödenmesi yeterli olup, ayrıca ilgili kuruluşun yazılı muvafakatının aranmasına gerek yoktur.

Ancak, dayanışma aidatı ödenmek suretiyle bir toplu sözleşmeden yararlanabilmek için, herşeyden önce ortada böyle bir sözleşmenin bulunması ve bağıtlanmış olan bu sözleşmeden yararlanmak amacıyla dayanışma aidatı ödenmiş olması gerekir. Mevcut olmayan ya da henüz bağıtlanmamış bulunan bir sözleşmeden yararlanmak için, o sözleşmenin imzalanmasından önce dayanışma aidatı ödenmesi söz konusu olamayacağı gibi, şayet bu evrede bir dayanışma aidatı ödenmiş ise, böyle bir durum sözleşmenin bağıtlanmasından önceki döneme ilişkin haklardan yararlanma sonucu doğurmaz. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 10(12/1980 gün ve 9/2543-2647 sayılı bir kararında da belirtildiği üzere, gerek istem ve gerek dayarnışma aidatının ödenmesi, ileriye, yani sözleşmenin imzalanmasından sonraki döneme yönelik olacaktır.

Somut olayda, davacının yararlanmak istediği toplu iş sözleşmesi 1/3/1979 tarihinden geçerli olmak üzere 7/3/1980 tarihinde imzalanmıştır.

Öyle ise yukarıda ayrıntılarıyla açıklanan nedenlerle davacının dayanışma aidatı ödeme koşulu ile yararlanma hakkı Özel Daire bozma kararında da belirtildiği gibi, ancak bu sözleşmenin imzalandığı tarihte doğardı. Yürürülük tarihi olan 1/31979 gününden, imzalanma tarihine kadar olan dönemden yararlanmaya yasal olanak sağlamaz.

Yerel mahkeme kararında her ne kadar davacının kendi sendikası ile işveren arasında bağıtlanmış olan toplu iş sözleşmesinin 8. maddesine de dayanılmış ise de, az önce izah olunan ve dayanışma aidatı ödeme koşulu ile yararlanmaya ilişkin kurallar kamu düzenini ilgilendirdiğinden, bunun aksine olan ve taraf sendikayı bağlamıyan sözleşme hükümlerine dayanılamaz. Hal böyle olunca Özel Daire bozma kararında öngörülen bozma nedenleri varit olup, Hukuk Genel Kurulunun çoğunluğunca da benimsenmiştir. Ne var ki, yerel mahkemenin kararından sonra Resmi Gazetenin 4/10/1981 günlü sayısında Bakanlar Kurulunun 8/3648 sayılı teşmil kararı yayımlanmış ve mahkeme direnme kararında söz konusu kararnameye de dayanmıştır. Kararın yeni olguya dayanan bu yönü Özel Dairece incelenmediğinden, gereken inceleme yapılmak üzere dosyanın 9. Hukuk Dairesine gönderilmesi gerekmiştir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle Özel Dairenin bozma nedenleri Hukuk Genel Kurulunca da benimsenmekle beraber direnme kararının yeni olguya dayanan yönü incelenmek üzere dosyanın 9. Hukuk Dairesine gönderilmesine 16/4/1982 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972