DAVA : Taraflar arasındaki davanın Ankara Asliye 14. Hukuk Hakimliğince görülerek mahkeme ilamında belirtilen gerekçelere binaen verilen 8.12.1981 tarih ve 829/927 sayılı hükmün temyizen tetkiki davalı avukatı tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu ve gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : 1. İddia ve savunmaya dosyadaki yazılara toplanan delillere göre davalının aşağıda yazılı bentlerin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2. Taraflar arasında kurulan 34.12.1977 tarihli anlaşma ile davacı Urfa Hocahıdırbarajı ve tesisleri inşaatı işini birim fiat esası üzerinden 161.1437.966,06 liraya yapmayı taahhüt etmiştir.

Davacı üstlenici, dava dilekçesinde davalı müessesenin sözleşmeyi feshinin haksız olduğunun tesbitini, gelir yazılan 5.193.957 lira tutarındaki kesin teminatın iadesini isterken, hem davalının inşaat sahasının kamulaştırmadan yer teslimi yapmasından ve hem de tatbikat projeleri ile davalı tarafından verilen koordinatların yanlış olmasının işin yapılmasını engellediğine ve gecikmesine sebebiyet verdiğine dayanmıştır.

Bilirkişi kurulu, tatbikat projeleri ve koordinatların yanlışlığı konusunda hiçbir inceleme yapmadan ve bir görüş bildirmeden, davalının işin başında yeterli kamulaştırılmış arazi teslim etmemiş olmasından dolayı davacıdan sözleşmedeki borcunu yerine getirmesini isteyemiyeceği ve sözleşmeyi fesih edemiyeceği görüşünde olduğunu açıklamış ve mahkemece bilirkişi raporu esas tutularak istek gibi karar verilmiştir.

Oysa olayda önemli olan nokta işin başında kamulaştırılması gereken yerlerin kamulaştırılmış olup olmadığı değil, bir kısım inşaat yerinin kamulaştırılma işleminin tamamlanmamış olması dolayısı ile üstencinin inşaatta çalışmasının engellenip engellenmediği veya bu nedenle vaka olan gecikme süresinin ne olduğu ve bu olayın işin süresinde ikmaline etkisidir. Çünkü arazi sahiplerinin rızası olduğu takdirde, kamulaştırma işleminin tamamlanmamış olması, işin yapılmaması için haklı bir neden teşkil etmez.

Her şeyden önc davalı idare, sözleşme eki Devlet Su İşleri Genel Şartnamesinin 10'ncu maddesi gereğince doğrudan doğruya işe lüzumu dolayısıyle işgal edilecek arazi ve emlaki, istimlak veya muvakkat işgal muameleleri ikmal edildikçe peyderpey müteahhide teslim etmeye yetkilidir. Kamulaştırma işlminde gecikmeler ortaya çıkaran, bu durum kural olarak müteahhide sözleşmenin 6. maddesi gereğince süre uzatımı isteme hakkını verir.

Olayda davacıya mahallinde yer teslimi 3.3.1978 tarihinde yapılmıştır. Bundan iki gün önce, 1.3.1978 gününde, arazi sahipleri olan ilgili köy sakinleri, Devlet Su İşleri yetkilileri ile anlaşarak istimlak işlemleri sonuçlanmadan baraj inşaatının başlamasına muvafakatlarını bildirmişler ve bu hususta düzenlenen tutanağı imzalamışlardır.

Bunun üzerine davacı fiilen inşaata başlamış ve sözleşmenin 9.8.1979 tarihinde feshine kadar 8.000.000 lira avans almış ve 1 adet ara hakedişle 20.2.1979 tarihi itibariyle 739.978 liralık iş yapmıştır. Fesihten sonra Siverek Asliye Hukuk Mahkemesine başvuran davalı, delil tespiti yoluyla da davacının yapmış olduğu işleri tespit ettirmiştir. Görülmektedir ki davacı işletme binası ve lojman binasını su basması seviyesine getirmiş, dorivasyon-dipanvak tünel kazısının 30 metrelik kısmını bitirmiş, 300 m3'lük temel kazısı yapmış, tünel giriş, yapma toprak ve kaya hafriyatıdan bir kısım işleri yapmış ve toprak nakletmiştir. Dinlenen davalı tanıkların ifadelerine göre davacı bu işleri yaparken arazi sahiplerinin bir müdahalesi olmamıştır.

Arazi sahiplerinin çalışmaya müdahalesine ilişkin olarak davacı tarafına davalı idareye yazdığı ve bilirkişi raporuna geçirilmiş olan 31.7.1978 ve 16.6.1978 tarihli yazılar geçici ve münferit iki olaya ilişkindir. Nitekim davacı fesih tarihine kadar müdahale ve engelleme olayları nedeniyle işe devam edemediğini veya süre uzatımı gereken durumun ortaya çıktığını ileri sürerek hiçbir başvuruda bulunmamıştır.

Öte yandan davalı, işin programına nazaran çok geri durumda olduğu, tasdikli iş programına göre fesih tarihine kadar 30.000.000 lira civarında iş yapılması gerekirken 20.2.1979 tarihi itibariyle tanzim ediln 1 numaralı hakedişe göre 739.578 liralık iş yapıldığı, gerekli uyarı yazılarına rağmen işe hız verilmediği ve bir faaliyette bulunulmadığı, son olarak 27.4.1979 tarihli ihtarname ile 60 günlük bir süre belirlenerek çalışmanın yeterli seviyeye çıkarılması ve yerine getirilmesi gereken hususların bildirildiği, buna rağmen davacının istenen hususlardan hiç birini yapmadığı gibi halen iş yerinde bir bekçi haricinde kimsenin olmadığı ve çalışılmadığı bölgenin 13.7.1979 tarih yazısından ve ekindeki 10.7.1979 günlü tutanaktan anlaşıldığı hususlarını ileri sürerek 9.8.1979 tarihinde sözleşmeyi fesih etmiştir.

Ayrıca davacının belirli gayelerle 30.6.1978 tarihinde 8.000.000 lira avans aldığı, avanstan halen 7.545.190 lira borcu bulunduğu, avansın verilişinde belirtilen yerlere sarfedildiğini gösteren faturaların isteğe rağmen verilmediği iddia edilmiştir. Gerçekten davacı avans teminat mektubunun nakte çvrilmesini önlemek için mahkemeden ihtiyati tedbir almışsa da, davasında avanstan borcu kalmadığını ve avans teminat mektubunun iadesi gerektiğini iddia etmemiş ve avans teminat mektubunun iadesine dava konusu yapmamıştır.

Bu durumda uyuşmazlığın çözülmesi için mahkemece yapılacak iş yeniden seçilecek bilirkişi kurulu aracılığı ile davacının idareye hitaben yazdığı 31.7.1978 ve 16.8.1978 tarihli yazılarda açıklanan arazi sahiplerinin müdahale olaylarının işin gecikmesine ne derecede etkili olabileceği, tatbikat projeleri ve kooridinatların yanlış verildiği, bu yüzden iki defa revize edildiği ve bu işlemlerin uzun süre aldığı iddiasının varit olup olmadığı ve bu olayın, işin yapılmasını ve davacı engellediği, işin iş programına göre çok geri kalıp kalmadığı, fesih tarihinde yapılması gereken iş tutarı ile davacı tarafından fiilen meydana getirilen iş tutarının ne olduğu, ihtara rağmen iş yerinde faaliyetin durdurulmuş olup olmadığı, davacının süre uzatımı isteminde bulunup bulunmadığı hususlarını tayin ve tespit ederek sözleşmesi davalı tarafından feshinin haklı olup olmadığını ve kesin teminatların geri verilmesi gerekip gerekmediğini karara bağlamaktır.

Noksan soruşturma ve kararda yazılı gerekçelerle davanın kabulü usul ve yasaya aykırıdır. Kararın bu nedenle bozulması gerekir.

SONUÇ : Davalının sair temyiz itirazlarının reddine ve bu kararın 2. bentte açıklanan nedenden BOZULMASINA, 14.5.1982 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972