DAVA : Taraflar arasındaki davadan dolayı İstanbul As. 3. Ticaret Mahkemesince verilen 7.6.1982 tarih ve 42/296 sayılı hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davalı ve mukabil davacı tarafından istenmiş olmakla işin gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili, davalı şirketin Ticaret Bakanlığından aldığı, döviz tahsis belgesi ve buna dayalı biçimde davalıca verilen 25.7.1977 günlü mutemetlik belgesi uyarınca vekil edence çelik saç dışalımları yapıldığını, kur farklarından doğacak borca ödemeyi başlangıçta üstlenen davalının, bunu ve bir ölüm mal bedelini ödemeye yanaşmadığı gibi, girişilen takibe de haksız biçimde itiraz ettiğini bildirerek 2.924.108 liraya ilişkin itirazın iptaliyle alacağın faiz ve inkar tazminatıyla birlikte tahsiline karar verilmesini istemiştir.

Birleştirilen dosyadaki savunma ve karşı dava isteminde ise, mal bedeli ve kur farkı borcunu ödemeyen davalı şirketin zarar isteyemeyeceğini, ayrıca % 20 mutemetlik karı, vade farkı ve cari hesap borçlarından dolayı oluşan alacaktan şimdilik 4.185.148 liranın tahsiline ve karşı davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

Davalı ve karşı davacı şirket vekili savunma ve isteminde; davanın zarar istemlerini önleme amacına yönelik olduğu, uygulamada mutemetliğin benzeri dışalım işlerinde aracılıp edip, sorumluluğu, altında kendi adına dışalım yaparak, kar sahibi imalciye tüm gider ve karı ile fatura bedelini alıp malı teslim anlamında olduğu, davacının 1.429.879 kilo saç teslim borcu olduğu gibi, dışalımı yapılan mala ilişkin bedel, gümrük v.b. giderleriyle mutemetlik karını içerir ayrıntılı fatura ve belge sunmadığını, ayrıca teslim edilen maldan bir bölümünün kur farkına bağlı olmadığı, saptanacak kur farkı borçlarını ödeyeceklerini, teslim edilmeyen maldan bir bölümünün kur farkına bağlı olmadığı, saptanacak kur farkı borçlarını ödeyeceklerini, teslim edilmeyen mal nedeniyle zarara uğradıklarını, teslim almama savının gerçek dışı olduğunu, karşı davadaki istemlerin dayanaksız olduğunu bildirerek davacı istemlerinin reddiyle kar kaybına dayalı zarara uğradıklarını, teslim almama savının gerçek dışı olduğunu, karşı davadaki istemlerin dayanaksız olduğunu bildirerek davacı istemlerinin reddiyle kar kaybına dayalı zarar karşılığı şimdilik 3.575.000 liranın tahsiline karar verilmesini istemiştir. 26.2.1982 günlü oturumda ise, kendilerine teslim edilen 1459 ton mal kur farkına tabi ise buna ilişkin kur farkıyla, mal bedelinden 414.617 lira borcu kabul ettiklerini bildirmiştir.

Mahkemece, dosya içeriği, uzman bilirkişiler raporu ve davalı kabulü dayanak yapılarak, davacının kur farkı ve mal bedelinden 2.757.966,10 lira alacaklı bulunduğunun anlaşıldığı, ilişkinin mutemetlik boyutlarının ötesinde ve satım niteliğinde olması nedeniyle davacının birleştirilen dosyadaki karşı davaya dayanak yaptığı istemlerin yerinde görülmediği, davalı şirketin, daha önce aldığı mal bedellerinden doğan borcunu ödememesi nedeniyle başka mal teslim edilmemesine dayalı zarar isteminde bulunamayacağı gerekçesiyle, itirazın 2.536.419 liralık bölümünün iptaliyle 2.757.966,10 lirasının % 10 faiz ve 380.462,85 lira olan inkar tazminatıyla birlikte tahsiline karar verilmiştir. Hüküm davalı ve karşılık davacı şirket vekilince temyiz edilmiştir.

1 - Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalı ve karşı davacının birleştirilen kar kaybı istemli davaya ilişkin aşağıdaki bent dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.

2 - Dava konusu dışalımın (ithalatın) dayanağı, Ticaret Bakanlığınca "ithalat yönetmeliği" hükümleri uyarınca tahsis isteminde bulunan davalı ve karşı davacı A.Ş. yararına düzenlenen 10.9.1976 günlü "müsaade belgesi" dir. Eş anlatımla, dış alımına izin verilen ve liberasyon listesinde yer aldığı anlaşılan dava konusu saçlar hakkındaki uluşmazlıkta, dış ticaret rejimi ve kambiyo mevzuatının da gözetilmesi zorunludur.

Mahkemece, sözü edilen düzenlemelere ilişkin hükümlerle birlikte dosya içeriği ve özellikle; mutemetlik belgesi kapsamı; davalı şirketin 14.4.1977 günlü yazısı üzerine, tahsis miktarı kadar ve istenilen nitelikte saç teslim edileceği kabulünü içeren 10.5.1977 günlü davacı yanıtı; 4.5.1977 ve 3.6.1977 günlü satıcı yabancı firmaya ait faturalarına dayalı biçimde gerçekleştirilen dış alıma ilişkin olarak sunulan belgeler de gözetilerek;

- Kambiyo ve Dış Ticaret Mevzuatı uyarınca dışalımı gerçekleştiren davacı ve karşı davalı mutemedin, bu malları adına izin belgesi düzenlenen karşı davacı şirkete mutlak biçimde teslim zorunda olup olmadığı ya da malların serbest piyasada satılma olanağı bulunup bulunmadığı;

- İthal edilen saçların, Ticaret Bakanlığı izin belgesi ve davacı mutemedin 10.5.1977 günlü kabul yazısında öngörülen nitelikleri taşıyıp taşımadığı, bu nitelikte olmadıkları saptanırsa ve yanlış dışalım sözkonusu ise, mutemedin sorumlu olup olamayacağı konularında; kambiyo, ithalat ve hukuk alanlarında uzman kişilerden oluşan bilirkişiler kuruluna inceleme yaptırılması gerekir.

Sözü edilen konular belirlendikten sonra, kambiyo ve dış ticaret mevzuatı açısından, mutemedin dışalım konusu tüm malı, izin belgesi sahibi davalı ve karşı davacı şirkete teslim zorunluğunda olduğu saptandığında Borçlar Yasasının 81. maddesinin dayanak yapılamayacağı da gözden uzak tutulmamak suretiyle, anılan yasa hükmünün tüm bu donelerle birlikte değerlendirilip, karşı davacı şirketin kar kaybına dayalı zarar istemi hakkında oluşacak bu sonuca göre hüküm kurulması gerekirken noksan inceleme ile yazılı biçimde karar verilmesi doğru görülmemiştir.

SONUÇ : Yukarıda bir nolu bentte yazılı nedenlerle davalı ve karşı davacı şirket vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine, iki nolu bentte yazılı nedenlerle ise hükmün davalı ve karşı davacı A.Ş. yararına BOZULMASINA, 27.1.1983 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972