* KİRA

* TEMERRÜT

* SÖZLEŞMEYE AYKIRI KULLANMA

Taraflar arasındaki "alacak ve tahliye" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda (İzmir 2. Sulh Hukuk Mahkemesi'nce davanın kabulüne dair verilen 15.4.1980 gün ve 662-487 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 1.12.1980 gün ve 5054-10697 sayılı ilamıyla (... 1 - Kira sözleşmesine ekli özel şartnamenin kiracının yükümlülüklerini belirten 6. maddenin (j) bendinde aynen (kira konusu bilet satış gişesine tabi firma alınmasına Belediyece müsaade olunduğu taktirde her tali firma için cari kira bedelinin 0/0 50 nisbetinde bir artış ile kira bedelini ödemeyi kabul ve taahhüt eder) denilmektedir. Bu sarahata göre, kiracının kira bedelinden daha fazla ödeme yükümlülüğü gişeye belediyenin muvafakatı ile tali firma alınması haline yöneliktir. Muvafakat dışı firma alınması, 6. maddesinin (e) bendinde yazılı açık veya gizli üçüncü şahsa kısmen veya tamamen devir etme ve kiralama veya ortak alma yasağına girer. Bunlar ise akte aykırılıktan dava açılması halinin sebebidir. Şüphesiz ki kiranın % 50 artırılmasından daha ağır bir vaziyettir. Bu cihet nazara alınarak muvafakat halinde tali firma alınırsa kiranın % 50 artırılacağı kabul edilmiştir. Sözleşmenin diğer hükümleride birlikte değerlendirilirse 6. maddenin (j) bendinin bu şekilde yorumlanması zorunludur. Mahkemece bazı düşüncelerle aksinin kabul edilmesi,

2 - Keza özel şartnamenin 1. maddesinin (B) bendi gereğince kira bedeli her ayın beşinci günü iş saati sonuna kadar ödenmezse kiralayan lehine % 10 temerrüt faizi ödenmesi kabul edilmiştir. Temerrüt faizi için gereken ihtar davalıya yapılmadan davalının temerrüdünün doğmayacağının düşünülmemesi,

3 - Bilirkişi tarafından verilen raporun dayandığı belgeler veya tasdikli suretleri dosyaya getirilmeden mücerret bilirkişi beyanının davacının iddia eylediği tali firmalara kiralandığı vakıasının kabulüne yeterli olup olmadığının kararında münakaşa edilmemesi,

4 - Bilirkişi temerrüt faizinin ve kiranın % 50 artırılmasının ne yolda hesaplandığı hususunda bir beyanda bulunmadığı halde davacının mücerret olarak bildirdiği kira alacağının aynen kabul olunması,

5 - Bilirkişi tarafından bildirilen garaj müdürlüğü yazıları ve ceza zabıtları aynen kabul edilse dahi Muştur, Tanrı verdi, Saran Firmaları'na ait çalışma sürelerinin davanın iddiasına tekabül etmemesi,

6- Bilirkişi tarafından Alemdar Firması ile ilgili bir kayda rastlanmadığı bildirildiği halde bu firma için istenen miktara da hükmolunması,

7 - Bilirkişi raporunda Yılmaz Otobüsleri'nin isminin değiştirilip Muştur ve Tanrı verdi yapıldığı hususunda davalının Belediyeye müracaatı olduğu ve kabulüne dair bir kayıt bulunmadığı belirtilmiştir. Kira sözleşmesi davalının firmasına adının değiştirilmesini yasaklamadığına göre bu cihet üzerinde gereği gibi durulmaması ve bu hususun mahkemenin kabulü de nazara alınsa 6. maddenin (j) bendinin tatbikini önleyip önlemeyeceğinin kararda münakaşa edilip sonuca varılmaması,

8 - Şehadet de davacının iddia eylediği süreleri teyit etmediği halde iddianın aynen kabul olunması, usul ve kanuna aykırıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Temyiz eden : davalı vekili.

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü

Uyuşmazlık, İzmir Belediyesi Santral Garajı'na ait Özel Şartnamenin 6. maddesinin kiracının yükümlülüklerini belirten (j) fıkrasındaki hükmün yorumlanmasından kaynaklanmaktadır. Bu fıkrada, "... kira konusu bilet satış gişesine tali firma alınmasına Belediyece müsaade olunduğu takdirde, her türlü firma için cari kira bedelinin yüzde 50'si nisbetinde bir artış ile kira bedelini ödemeyi kabul ve taahhüt eder..." hükmü yer almaktadır. Tali firma alınmasına Belediyece müsaade olunması, yine Belediye tarafından % 50 nisbetinde artacak cari kira bedelinin istenebilmesinin esaslı bir koşulunu teşkil etmektedir.

Davalı firma, kiraladığı bilet satış gişesinde, tali firmalar olan (Muştur) (Alemdar) (Saran) ve (Tanrıverdi) Firmaları'nın biletlerini satmış, böylece onların tasarruf ve intifalarına da olanak tanımış ve bu firmalara ait reklam levhalarını da asmıştır.

Özel şartnamenin 6. maddesinin "kiracının yükümlülüklerini" belirten (j) fıkrasındaki tali firma alınmasına belediyece verilecek müsaadenin nitelik, biçimi ve kapsamı belli bir şekle bağlanmamış gibi görünmektedir. Ancak, davacı belediyenin asıl kiracı firmanın tali firma çalıştırmasına uzun süre ses çıkartmamasını veya zabıtaca çeşitli nedenlerle ceza işlemi uygulanmış olmasını da dolaylı, zımni veya açık müsaade şeklinde nitelendirmek de mümkün olamıyacaktır. Aksi halde Özel Şartnamenin 6. maddesinin (j) fıkrasını tek taraflı olarak uygulama imkanı doğacak, Belediye işine geldiği şekilde dolaylı veya zımni müsaadesi var diye % 50 kira artışını ve temerrüt faizini talep edebilecek, temerrüt nedeniyle kira sözleşmesini de feshettirebilecektir. Bu durum ise, Borçlar Kanununun 18. maddesinde genel kural olarak belirtilen sözleşmedeki tarafların ortak ve gerçek amacına ters düşecektir. Belediyenin, sözleşmeye aykırılık nedenine dayanarak, kiracı firma aleyhine dava açmamasının amacı açıktır. Bu halde sadece sözleşmenin feshi cihetine gidecek fakat kira artırımını isteyenin lehine fakat kiracı aleyhine giderilmesi mümkün olmayan olumsuz sonuçlar doğuracaktır.

Özel Şartnamenin 7. maddesindeki, kiralayanın yetkileri bölümünün (D) bendiyle, aynı bölümün 8. maddesi incelendiğinde, uyuşmazlık konusu yapılan sorunun çözümleneceği görülecektir. 7. maddenin, kiralayanın yetkileri bölümünün (D) bendinde açıkça; "..kiralayanın -yani Belediyenin- yazılı izni olmadan gişe bir başkasına devir edilemez, kullanılamaz, ortaklık tesis edilemez, başkalarının kullanmasına, tasarruf ve intifama müsaade edilemez."; ayrıca, aynı bölümün 8. maddesinde de ".. kiracı, kiralayanın yazılı iznini almak suretiyle gösterilecek yere tayin edilecek ücret karşılığında reklam levhaları asabilir. " hükümleri yer almıştır. Bu hükümler hiç bir kuşkuya meydan vermeyecek şekilde müsaadenin Belediyece yazılı olarak verilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Açıklanan nedenle Ayrıca dolaylı ve zımni müsaadenin varlığını aramayı da gerek kalmamaktadır.

O halde; Belediyenin yazılı müsaadesi olduğuna dair belge ibraz edilmediğinden ve bu yolda bir iddia da ileri sürülmediğinden, temerrüt nedeniyle kiralananın boşaltılmasına, cari kira bedelinin % 50'si nisbetinde bir artışa ve % 10 temerrüt faizine hükmedilemez, ancak; şartnamedeki kiracının yükümlülüklerini gösteren 6. maddesinin (e) bendinde yazılı yasağa dayanılarak akte aykırılıktan dava açılması mümkündür. Bu itibarla, yukarıda değişik şekilde vurgulanan gerekçe ile hüküm bozulmalıdır.

Sonuç : davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda gösterilen sebeplerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince (BOZULMASINA), istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 14.12.1983 gününde, oybirliği ile karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972