(Ankara 3. Asliye Ticaret Mahkemesi Hakimliği)nden verilen; tarafları, tarih ve numarası yazılı hükmün incelenmesi sırasında Yargıtay On üçüncü Hukuk Dairesi'nin 30.11.1981 gün ve 7191-7727 sayılı, On birinci Hukuk Dairesi'nin 10.11.1981 gün ve 4579-4754 sayılı kararıyla meydana gelen (görev) uyuşmazlığının giderilmesi istenilmekle, 1730 sayılı Yasa uyarınca toplanan Başkanlar Kurulu'nca dairelerin görevsizlik kararları ile dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü;

Davacı, Orman, Genel Müdürlüğünü hasım göstererek, Alanya Orman işletme Müdürlüğünün açmış olduğu ihaleye katılmak suretiyle kereste satınaldığını ve satın aldığı kerestelerin nakli için Kamil isimli kişiyi vekili tayin ettiğini, ancak daha sonra bu şahsı vekalet ten azlederek keyfiyeti işletme müdürlüğüne bildirmesine rağmen idarenin keresteleri azledilmiş vekilin yetkili kıldığı Ali'ye teslim ettiğini; ne var ki, söz konusu kerestelerin eline geçmediğini ileri sürerek uğradığı zararın davalı genel müdürlüğe ödetilmesini istemektedir.

Mahkeme satış şartnamesi hükümlerine göre davayı reddetmiştir. Karar davacı vekili tarafından temyiz edilmektedir.

Temyiz incelemesine ilişkin görev yönünden Yargıtay On birinci ve On üçüncü Hukuk Daireleri arasında (görev uyuşmazlığı) çıkmıştır.

On birinci Hukuk Dairesi'nin görevsizlik kararında; davanın doğrudan doğruya Orman Genel Müdürlüğü aleyhine açılıp, Alanya (Orman İşletmesi'ne izafeten) açılmış bir dava bulunmamasına ve husumet kendisine tevcih edilmiş bian Orman Genel Müdürlüğü 3204 sayılı Teşkilat Kanununun 1. maddesinde belirtildiği veçhile Tarım Bakanlığı'na bağlı mülhak bütçeli bir amme hükmi şahsı bulunması itibariyle işbu (alım-satım) aktinden doğan hükmün incelenmesinin On birinci Hukuk Dairesi'nin görevi dışında olduğu, belirtilerek temyiz incelemesi yapılmak üzere dosya On üçüncü Hukuk Dairesi'ne gönderilmiştir.

On üçüncü Hukuk Dairesi ise; davacının kereste satın aldığı Orman İşletme Müdürlüğünün davalı Genel Müdürlüğe bağlı ticari bir işletme olmasına işaret ederek, Hukuk Başkanlar Kurulunun 11.5. 1974 gün ve 115/166 sayılı kararında açıklanan nedenlerle temyiz inceleme görevinin On birinci Hukuk Dairesine ait olduğundan bahisle görevsizlik kararı vermiştir.

Davada; taraflar arasındaki uyuşmazlık, orman arünü alım-satımı sözleşmesinden kaynaklanmaktadır. Satışı yapan Orman İşletme Müdürlüğü ile alıcının tacir sayıldıklarında uyuşmazlık bulunmaktadır. Daireler arasındaki uyuşmazlık, satış sözleşmesinden doğan davada husumetin orman işletmesi yerine, kanunen tacir sayılmayan Orman. Genel Müdürlüğüne yöneltilmesi halinde davanın gene ticari sayılıp sayılamayacağı noktasında toplanmaktadır,

13. Hukuk Dairesinin görevsizlik kararında yollama yapılan 11.5.1974 gün ve 115/166 sayılı Başkanlar Kurulu kararında da vurguladığı üzere, Orman Genel Müdürlüğü Teşkilatı Kanununa Ek 3904 sayılı Kanunun 1. maddesinin (B) bendinde, Hukuk Müşavirliğinin Genel Müdürlüğe bağlı bütün daire, müessese ve teşekküllere ait dava işlerini her derecede takip, intaç ve icra ettireceği; 2. maddesinde, davaları takip ettirmek üzere ücretli, aidatlı, gerektiğinde sözleşmeli avukatlar kullanılacağı ve 5. maddesinde, avukatların Orman Genel Müdürlüğünce atanacağı; 8. maddesinde de daya açmadan ve kararların temyizinden ancak müdürlüğün vazgeçebileceği açıklanmıştır.

Her ne kadar; orman müdürlükleri sonradan çıkarılan bir kararname ile döner sermayeli işletme müdürlükleri haline getirilmiş iseler de, yukarıda sözü edilen kanun halen yürürlükten kaldırılmış değildir. 3904 sayılı Kanunun açıklanan hükümlerince bütün teşkilatın dava işlerinin yürütülmesi görevi genel müdürlüğe ve onun atayacağı avukatlara ait olup, işletme müdürlüklerinin ve diğer memurların idareyi yargı mercileri önünde temsili ancak orman avukatı veya dava vekilinin bulunmaması hallerine münhasırdır. Döner sermaye yönetmeliğinin 47/e bendi ile işletme müdürlerine verilen dava açma yetkisi bu hükümler çevresinde geçerli sayılmalıdır.

Orman İşletme Müdürlükleri'nin, Genel Müdürlük adına yaptıkları satışlardan dolayı doğrudan doğruya Genel Müdürlük aleyhine dava açabileceği gibi, Genel Müdürlüğe izafeten tüzel kişiliğin organı olarak Orman İşletme Müdürlüğü aleyhine de dava açılabilir. Davacı ile Orman İşletme Müdürlüğü arasında yapılan ticari nitelikteki satıştan dolayı davanın Orman Genel Müdürlüğü veya Orman işletme Müdürlüğüne yöneltilmesi temsile ilişkin bir koni olup davanın niteliğine etkisi olamaz.

Uyuşmazlığın bu niteliği ve yukarıda yazılı gerekçelere göre hükmün temyiz inceleme görevi On birinci Hukuk Dairesi'ne aittir.

Sonuç: On birinci Hukuk Dairesi'nin görevsizlik kararının kaldırılmasına, dosyanın bu daireye gönderilmesine, 17.12.1981 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

Dava dilekçesi münderecatından da anlaşılacağı üzere, taraflar arasındaki uyuşmazlık (menkul mal alım-satım akdinden - BKm.182) doğan tazminat isteğine ilişkindir. Dairemizin, 10.11.1981 günlü (gönderme kararı)'nda da belirtildiği üzere; davacı, davasını (Alanya Orman işletmesi)'ne izafeten değil, doğrudan doğruya (Orman Genel Müdürlüğünü) müstakil hasım göstermek suretiyle ikame etmiş bulunmaktadır.

"Kamu tüzel" kişileri, ancak, kanun ile kurulurlar. "Kamu tüzel" kişilerinin en başında "Devlet" gelir. Bunun da kaynağı 13.9.1946 gün ve 4951 sayılı Kanunun 1. maddesidir. Bakanlıklar, devlet tüzel kişiliğinin temsilcisi değil, birer organıdırlar ve bu nedenle de hukuk davalarında "taraf ehliyetine" sahiptirler. Diğer taraftan, bakanlıklara bağlı ve fakat ayrı "tüzel kişilikleri" bulunan "genel müdürlüklerin" ayrı ayrı "taraf" ehliyetleri vardır. Bu itibarla, "hasırında hata" ile "temsilcide hata" hallerini birbirinden ayırmak gerekir.

Genel muvazeneye dahil olmayıp, bağımsız bütçeli olan kuruluşla tüzel kişilileri" bulunduğu için, onların, "dava-taraf ehliyetleri" vardır. Bu itibarla, "Orman Genel Müdürlüğünün tıpkı; Vakıflar Genel Müdürlüğü Karayolları Genel Müdürlüğü, Tekel Genel Müdürlüğü, Devlet Üretme Çiftlikleri ve Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü gibi ayrı "tüzel kişiliği" vardır. Bu itibarla, "Orman Genel Müdürlüğü" 3204 sayılı Teşkilat Kanununun 1. maddesinde de belirtildiği veçhile, "Tarım Bakanlığı"na bağlı "mülhak bütçeli" bir kamu kuruluşudur. Dava konusu olayda, davacı taraf, davasını doğrudan doğruya bu kamu kuruluşuna "tevcih" ederek diğer bir deyişle, Orman Genel Müdürlüğünü "hasım göstererek bu davayı açmıştır. Davacıya, Orman emvalini sattığı anlaşılan "Alanya Orman İşletmesi ise, "döner sermayeli" ve bu itibarla da müstakil muhasebesi" bulunan ve kentli başına her türlü hukuki işlemde bulunma yetkisine sahip olan ve TTK. nun (3,ll/f.l,l2/b.l,131b,l.14/18) hükümlerine giren, bir ticari "işletmedir" ve ayrıca aynı Kanunun 42 ve müteakip maddesine göre de "ticaret siciline" tescile tabidir. Binaenaleyh, Yargıtay Başkanlar Kurulunun 11.5,1974 gün ve 115/166 sayılı ve tamamen hatalı eski bir kararını "emsM" ittihaz buyurarak ve sanki ortada "temsilcide hata" hali varmışçasına . yazılı şekilde karar vermesi isabetli değildir Yüksek Başkanlar Kurulu, söz konusu "emsal" kararını bu son kararına dayanak yaparak, "hasımda hata halinin", "temsilcide hata"' hali katur etmek suretiyle, tamamen "ters" bir sonuca ulaşmıştır. Çünkü yukarıda da değinmiş olduğumuz veçhile, hem, "Orman Genel Müdürlüğünün" ve hem de, "Alanya Orman İşletmesinin ayrı ayrı "taraf ehliyetleri" vardır. Bu itibarla, her ikisi de tek başlarına "davacı" veya "davalı" sıfatına sahiptirler.... Yüksek Başkanlar Kurulunun Görev ve yetkisi, (Yargıtay Kanunu)nun 22/b.l hükmü ile sınırlıdır. Bu kurul, sadece "dava dilekçesi" ile bağlı olarak ve o dilekçedeki iddiaya göre, "görev uyuşmazlıklarını kesin olarak" bir karara bağlar, bu kurulun hasım" değiştirip olayda olduğu gibi, işin esasını inceleyerek bir karar verme yetkisi asla yoktur. Dava konusu olayda, davalı (Orman Genel Müdürlüğü) avukatı 21.4.1980 tarihli cevap layihasında (sh. 2 - bent. 2) davada kendilerine (husumet) düşmeyeceğini ve davanın evvel emirde (husumet) noktasından reddi gerektiğini savunmuş bulunmaktadır. Bu itibarla, "Yüksek Başkanlar Kurulu" kararında; "temsilcide hata" edilmiştir, davacının asıl niyeti, husumeti "Alanya Orman İşletmesi'ne" tevcih etmek idi, demesi, yetki dışı ve işin esasını halleden bir karardır. davalı Orman Genel Müdürlüğünün "zamanaşımı" savunması ile birlikte, bu davanın, (Olayda ileri sürüldüğü gibi) "husumetten red edilmesi" imkanı, tamamen bertaraf edilmiş bir şekle sokuldu.

(Orman Genel Müdürlüğü Teşkilat Kanunu)na ek 3904 sayılı Kanunun 1. maddesinin (B) bendi hükmü, sadece, "Orman Genel Müdürlüğü avukatları ile "Orman İşletme" avukatlarını ilgilendiren ve bu iki teşkilatın kendi "iç bünyesi" içinde avukatların vazife ve selahiyetlerini düzenleyen, bir hükümdür. Avukatların vazife ve selahiyetlerini düzenleyen böyle bir hüküm, "taraf ehliyetine tesir icra edemez. Yargıtay Başkanlar Kurulu iki ayrı ve fakat ayrı ayrı "dava taraf ehliyeti" bulunan, "Orman Genel Müdürlüğü" ile "Orman İşletme Müdürlüğü 'nü bir teşkilat sayarak, "hasım" değiştirilmez. Bunu değerlendirmek hakkı, münhasıran, dosyayı inceleyecek olan özel Yargıtay Dairesinde ait bir haktır. Bu nedenle, olayda, (Yargıtay Başkanlar Kurulu) yetkisini aşmıştır.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle büyük ekseriyetin itti baz buyurduğu karara muhalifim, uyuşmazlığın inceleme mercii Yargıtay On üçüncü Hukuk Dairesidir.

Yargıtay 11.HD. Başkanı:

İsmail DOĞANAY

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972