DAVA: Davacı eksik ödenen kıdem tazminatı fark alacağının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. Mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR: Dava Toplu İş Sözleşmesi hükümlerine göre, eksik ödenmiş olan kıdem tazminatı fark alacağının tahsili isteğine ilişkindir. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş ve hüküm davalı idarece temyiz edilmiştir.

Davalı Bakanlığa bağlı bazı işyerleri için Ağaç-İş Sendikası ile bağıtlanmış bulunan toplu iş sözlemesinin 53. maddesinde, "Bu işyerinden tazminata hak kazanarak ayrılan işçilerin tüm kamu kuruluşlarındaki ve muvazzaf askerlik hizmet süreleri kıdem tazminatında dikkate alınır" denilmiş; davacının çalıştığı işyeri için davalı idare ile Yol-Su inşaat işleri Sendikasıyla yapılmış toplu iş sözleşmesinin 13/b maddesinde de "işveren diğer sendikalara işyeri ve işkolu düzeyinde yapacağı sözleşmelerle bu toplu iş sözleşmesinde sağlanan her türlü hak ve menfaaleri de ayrıca istisnasız (Yol-Su-İnşaat İşleri) Sendikası üyelerine de uygulamayı taahhüt eder. (Bu uygulama sendikanın talebi olmadan işverence otomatikman yapılır.) hükmü getirilmiştir.

Davacı Yol-Su-İnşaat İşleri Sendikası üyesidir. Yararlandırıldığı toplu iş sözleşmesinin 13/b maddesi delaletiyle Ağaç-İş Sendikasıyla davalı bakanlık arasında başka işyerleri için bağıtlanmış bulunan toplu iş sözleşmesinin 53. maddesinde yer alan ve muvazzaf askerlik hizmeti süresinin kıdem tazminatı açısından değerlendirileceğini öngören esastan yararlandırılması gerektiğini ileri sürerek iş bu davayı açmış bulunmaktadır. Kollektif İş Hukukumuzu düzenleyen kurallara göre işçi çalıştığı işyerinde uygulanan toplu iş sözleşmesinden taraf sendikanın üyesi sıfatı ile taraf sendikaya üye değilse, bu sendikaca saptanan dayanışma aidatını ödeme koşulu ile yararlanabilir. Toplu iş sözleşmelerinin işkolu ve işyeri düzeyinde yansımış olması hallerinde de işçi bu sözleşmelerden ancak birinden yararlanır. Her iki sözleşmeden birlikte yararlanmak mümkün değildir.

Toplu iş sözleşmeleri, yasada belirlenen usullere göre, toplu pazarlık düzeni içerisinde karşılıklı tavizlerle ve icabında yasal zorlama yollarıyla gerçekleştirilen bir sözleşme türüdür. Tarafların belli birtakım esaslar üzerinde anlaşabilmelerinde, iş ve işyerinin tüm özellikleri işin niteliği, üretim seviyesi ve hızı, maliyet, üretim, malın satış olanakları, işyerinin karlılık durumu ve o günkü ve sözleşme dönemindeki iktisadi konjonktür ve benzeri daha bir çok faktörlerin rolü vardır. Bu nedenle çeşitli işyerlerine sahip olan bir işveren aynı işkolunda olsa bile, bu işyerleri için yapacağı toplu iş sözleşmelerinde bir sendikaya vereceği tavizi diğer bir sendikadan esirgeyebilir. Kaldı ki, iki ayrı işyeri için yapılmış toplu iş sözleşmelerinden hangisinin işçiye daha fazla haklar sağladığı hususunda çoğu kez isabetli bir yargıya varmak da olası değildir. Hak ve çıkar kalemlerindeki cüz'i bir farklılık dahi, bu kıyaslamayı genel planda imkansız hale getirebilir.

İşverenin ileride yapacağı toplu iş sözleşelerinde başka sendika mensuplarına daha fazla haklar tanıyıp tanımayacağı henüz belli değilken, davacının dayandığı toplu iş sözleşmesinin 13/b maddesi hükmünün getirilmesiyle izlenen amaç işvereni böyle bir hükümle tazyik altında tutarak aynı işkolunda kurulu rakip sendikalara daha fazla haklar verilmesine ve dolayısiyle de, sözleşmeye taraf sendika üyelerinin, üyelerine daha fazla haklar sağlayan sendikalara kaymalarını önlemek, işçiyi kendi sendikasında tutabilmektir. Hal böyle olunca da, bir yandan işverenin sözleşme yapma özgürlüğü ve diğer yandan da işçinin başka bir sendikaya geçme özgürlüğü etkilenmiş olacaktır.

Bir işyerinde çalışan işçi o işyerinde uygulanan değişik sendikalarca yapılmış farklı düzeyde iki toplu iş sözleşmesinden birinden üyesi sıfatı ile diğerindense söz konusu hüküm sayesinde dayanışma aidatı ödemeden dolaylı bir biçimde yararlanma imkanını elde etmiş olacatır ki, böyle bir halde dayanışma aidatı yükümünü bertaraf etmiş olunacaktır. Açıklanan nedenlerle mahkemenin toplu iş sözleşmesinni 13/b maddesinde yazılı esasa itibar ederek hükme varması isabetli sayılamaz.

Kıdem tazminatına hak kazanma koşullarına ve hizmet birleştirmelerine ilişkin olarak 1475 sayılı yasanın 14 üncü maddesinde getirilmiş bulunan esaslar kamu düzeniyle ilgilidir. Davacının muvazzaf askerlik hizmeti süresi 1.6.1976 tarih ve 2013 sayılı yasa ile T.C. Emekli Sandığı'na tabi hizmeti ile birleştirilmiş ise, bu sürenin kıdem tazminatı bakımından T.C. Emekli Sandağı statüsünde geçmişcesine dikkate alınması lazımdır. Söz konusu hizmetlerin kıdem tazminatı açısından eşit biçimde değerlendirilmesi ancak bu suretle kabil olabilir. Bu nedenle 2 yıllık muvazzaf askerlik süresinin işçilikte geçmiş gibi değerlendirilmesi de doğru görülmemiştir.

SONUÇ: Temyiz olunan hükmün açıklanan nedenlerle davalı idare yararına BOZULMASINA, 30.1.1981 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972