 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
9. Hukuk Dairesi
E: 1980/14236
K: 1981/3176
T: 10.03.1981
DAVA : Taraflar arasındaki ihbar ve kıdem tazminatı ile haksız çıkış tazminatının ödetilmesi davasının yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerle gerçekleşen miktarın faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine ilişkin hükmün süresi içinde temyizen incelenmesi taraflar avukatlarınca istenilmesi gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR : 1- Davacı vekili, müvekkilinin bir olay nedeniyle 24.10.1979 tarihinde cezaevine girerek 4.3.1980 günlük süre içerisinde işverene çalışmak üzere başvurduğunu, ancak Genel Müdürlük kapalı olduğundan işveren vekili durumundaki Fabrika Müdürüne başvurulduğunu, işbaşı yaptığını, daha sonra Genel Müdürlüğe dilekçe verdiğini, usulüne uygun işlem yapılmadığı gerekçesiyle iş akdinin feshedildiğini iddia ile ihbar, kıdem, haksız çıkış tazminatı ve ücret alacağının davalıdan alınmasını istemiştir.
Davalı savunmasında davacının Antalya Ağır Ceza Mahkemesi kararı ile hapis cezasına çarptırıldığını, İş Kanununa aykırı olan Toplu İş Sözleşmesi ile 90 gün ücretsiz izinli sayıldığını, cezaevinden çıktıktan sonra işçinin işe alındığı hakkında bir cevap verilmediğini ve işe alınmadığını işe almaya yetkili makam Genel Müdürlükçe de koşulların yerine getirmemesi nedeniyle işe başlatılmadan sözleşmenin iş Kanununun 17/3. maddesi hükmünce sona erdiğinin tesbit edildiğini ileri sürerek davanın reddini istemiştir.
Mahkeme davayı kabul etmiş kararı taraflar temyiz etmişlerdir.
Olayda davacıyı işe almaya yetkili makamın Genel Müdürlük olduğu ve Genel Müdürlükçe davacının işe alınmadığı gerçekleşmiştir. Bu durum karşısında davacı yeniden işe alınmadığına göre, Toplu İş Sözleşmesi uyarınca aylık ücretin 36 katı tutarında haksız çıkış tazminatı ödenmesi gerekip gerekmediği sorunun tartışılması icap etmektedir. Toplu İş Sözleşmesinin 24. E. maddesi hükmünce işveren bu sözleşmede belirtilen işçi çıkarma ve geri alma usullerine uymadığı takdirde kötüniyeti tesbit edilmiş olur.
Bu durumda:
b) "Ayrıca işsiz kalan işçiye her işçi için işveren o işçinin aylık ücretinin 36 katı haksız çıkış tazminatı öder."
Aynı Toplu İş Sözleşmesinin
M. 25/A. maddesine göre de 90 günü geçen yakalama ve tutuklamalarda tahliye edilen beraat eden ya da yüzkızartıcı suçları dışında cezası sona eren üye en çok 15 gün içinde işverene başvurmak koşulu ile yeniden işe alınır."
Toplu İş Sözleşmeleri ile işçinin işten çıkarılmaları ve yeniden işe alınmalarında eski işçilere öncelik tanınması yolunda bazı düzenleyici kuralları getirilmesi ilke olarak geçerlidir. Ancak bütün bu düzenlemelerde İş Kanununun buyurucu kurallarının ve kamu düzeninin gözönünde tutulmaları zorunludur. Başka bir anlatımla İş Kanununun buyurucu kurallarına ve genel olarak kamu düzenine ters düşen düzenlemeler geçersizdir ve bu geçersizliğin görevden ötürü mahkemece dikkate alınması gerekir.
Olayda Toplu İş Sözleşmesi ile getirilen hükümle 90 günü aşan tutuklamalarda yüz kızartıcı suçlar dışında işverene tahliyeyi müteakip başvurma halinde yeniden işe alma yükümlülüğü getirilmekte aksi halde aylık ücretin 36 katı tutarında tazminat öngörülmektedir.
Modern Ceza infaz sisteminin başlıca amaçlarından biri suçluyu islah ve onu topluma yeniden kazandırmaktır. Bu amaç altında, infaz müesseseleri hükümlünün sadece hükümlülüğü sırasındaki davranışları ile değil onun tahliyeden sonraki durumun ve özellikle iş bulma olanakları ile de ilgilenmektedirler. Hatta İş Kanununlarına da belli oranda eski hükümlü çalıştırma yolunda hükümler konulmaktadır.
Ancak olayda olduğu gibi bu yolda genel bir düzenleme getirilmesi ve bunun da tazminat sorumluluğu altında müeyyideye bağlanması kamu düzenine ters düşer. Suç işleyen bir işçi her şeyden önce herhangi bir suretle mahkum olmakla işi kaybetme korkusundan büyük ölçüde kurtulmuş olur. Olayda işlenen suçun niteliği-ki polis memurunu öldürmeye teşebbüs ile 6136 sayılı ateşli silahlar hakkında kanuna muhalefeti- gözönünde tutulduğunda Toplu İş Sözleşmelerine konulan ve davaya esas tutulan hükmün giderek Devletin Güvenliğini tehlikeye koyacak sonuclar doğurmaya elverişli bulunduğu ve bu itibarla da kamu düzenine aykırı düştüğü sonucuna varılır. Bu nedenlerle aylık ücretin 36 katı tutarında tazminat isteğinin reddi gerekirken kabulü isabetsizdir.
2 - Toplanan delillere, yapılan soruşturmaya göre, davacının temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda gösterilen nedenlerle BOZULMASINA 10.3.1981 gününde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY YAZISI
Dosya münderecatına, Toplu iş Sözleşmesinin hükümde bahis konusu edilen maddelerine ve takdire göre, hüküm yerindedir.Onanması oyundayız.
Üye(Ş.K) Üye(S.Ç)
