 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
4. Hukuk Dairesi
E: 1980/1236
K: 1980/3079
T: 10.03.1980
- SENDİKALAR YASASINA AYKIRILIK
- GÖREVLİ YARGI YERİ
- İŞTEN EL ÇEKTİRME
- KORUMAN [KAYYIM] ATANMASI
ÖZET: 1 - Sendikalar, Anayasa'nın 1, 2, 3/1, 4, 19/V ve 57/1. maddelerinde yer alan ülkelere aykırı amaç güttükleri veya faaliyette bulundukları takdirde (iş Mahkemesi kararı ile) kapatılabilirler.
2 - 274 sayılı Sendikalar Yasasının 25/1. maddesine aykırılık halinde yapılacak işlem 30/8. maddede gösterilmiştir. Bu hüküm göre, mesleki teşekkülün mensuplarından birisinin başvurusu üzerine (yönetim kuruluna) iş davalarına bakmakla görevli mahkemece işten el çektirilir ve genel kurulun en kısa zamanda toplanmasını sağlamak için 1 veya 3 kayyım tayin edilir.
(334 s. Anayasa m. 1, 2, 3/1, 4, 19/5, 57/1)
(274 s. Sendikalar K m. 25/1, 30/8, 30/4, 32)
(1630 s. Dernekler K m. 43/2)
Taraflar arasındaki sendika feshi davası nedeniyle yapılan yargılama sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı İş Sendikası'nın feshine ilişkin hükmün süresi içinde İş Sendikası Genel Başkanlığı avukatları tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşuldu
Erzincan C. Savcılığı; 1973 yılında kurutan ve en son kongresini 23.12.1973 tarihinde yapan Hizmet İşçileri Sendikası Erzincan Şubesi'nce (274 sayılı Sendikalar Yasasının 25. maddesine muhalefet edilerek) sonraki kongresinin yapılmadığından bahisle anılan sendikanın feshini (kapatılmasını) dava etmiş, mahkemece dava kabul edilmiştir.
Gerçekten sendikaların hangi hallerde mahkeme kararı ile kapatılabileceği 274 sayılı Sendikalar Yasasının 30/4. maddesi hükmünde sınırlı (tahdidi) olarak gösterilmiştir. Bu madde hükmüne göre, sendikalar Anayasa nın 1 2 3/1 fık 4 19/5 57/1 maddelerinde yer alan (Devletin şekli, Cumhuriyetin nitelikleri, Devletin bütünlüğü egemenlik, Devletin sosyal iktisadi, siyasi ve hukuki temel düzenini bozmama, dini inançları istismar etmeme) ilkelerine aykırı amaçlar güttükleri veya faaliyette bulundukları takdirde "İş Mahkemesi kararı ilen kapatılırlar. Prof. Dr. TıWhan Esener'in belirttiği gibi, bu maddede sayılan hallerin dışındaki sebeplerle sendikalar kapatılamazlar (Esener-İş Hukuku - 1978 sayfa 372).
Sendikanın kapatılması isteğine ilişkin bu dava, 274 sayılı Yasanın 25/1. maddesi hükmüne dayandırılmıştır. Bu madde hükmünde (sendikaların, genel kurullarının ve şube kongrelerinin en geç .üç yılda bir toplanması) öngörülmektedir. Bu maddeye muhalefet halinde yapılacak işlem aynı Yasanın 30/8. maddesi hükmünde gösterilmiştir. Anılan madde hükmüne göre; mesleki teşekkülün yönetim kuruluna (mesleki teşekkül mensuplardan birinin başvurusu üzerine, iş davalarına bakmakla görevli mahalli mahkeme kararıyla) işten el çektirilir; bu takdirde görevli mahkeme, teşekkülün genel kurulunu kanun ve tüzük hükümleri gereğince en kısa zamanda toplamak ve yeni yönetim kurulu seçilinceye kadar cari işleri yürütmekle görevli olmak üzere (Medeni Kanun hükümleri gereğince) bir veya üç keyyım tayin eder. Görüldüğü üzere, yasal süresi içinde olağan genel kurulunu yapmaması halinde sendikanın mahkeme kararı ile kapatılması yasa koyucu tarafından kabul edilmiş ve genel kurulun toplanmasının ve yeni yönetim kurulunun seçilmesinin temini işin hüküm getirilmiştir. Hal böyle olunca, olayımızda Sendikalar Yasasının anılan hükümlerine aykırı olan Dernekler Yasasının 43/2. maddesine dayanılarak sendikanın kapatılmasına karar verilmesi de mümkün değildir (274 sayılı Yasa m. 32).
Açıklanan hukuki olgular karşımda davanın kabul edilmiş o[ması bozmayı gerektirir.
Sonuç: Temyiz olunan kararın gösterilen nedenle (BOZULMASINA) ve peşin harcın istek halinde geri verilmesine 10.3.1980 gününde oybirliğiyle karar verildi.