 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
3. Hukuk Dairesi
E: 1980/4144
K: 1980/4514
T: 16.09.1980
ÖZET: Davacı sözleşmedeki kira parasının sonradan artırılıp yeniden saptandığı iddiasını ve yeni kira parasının ödenmeye başlandığı tarihi, kanıtlamalıdır. Yoksa sözleşmedeki kira parasının saptandığı 1 .4.1975 tarihi ile yeni dönem başlangıcı olan 1.4.1980 tarihi arasında Ticaret Bakanlığınca düzenlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artışın her kira yılına yansıyan bölümleri toplamı kadar ilk kira parasında artırma yapılıp yeni dönem kira parası saptanmalıdır.
Kiralayan ara dönemlerde kira parasının artırıldığını ve artırma tarihini kanıtladığında, bu artırma kira yılı içinde yapılmışsa saptanan kira parası ancak izleyen dönemde taraflarca aynen kabul edildiğinde ü dönem başındaki rayice uygun bir kira parası olarak kabul edilebilir.
(YİBK.P 21.11.1966 gün ve 19/20 s.)
Dava dilekçesinde kira parasının 1.4.1980 gününden başlayarak aylık 2500 lira olarak tesbiti istenilmiştir. Mahkemece davanın kısmen kabulü ile aylık kira parasının 1.4.1980 den geçerli olarak 1425 liranın tesbiti cihetine gidilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü
Dosyadaki kira sözleşmesine göre İlk kira dönemi 14.4.1975 tarihinde başlamıştır. Kira süresi 1 yıl olduğundan ve ihtar da 27.2.1980 tarihinde davalı tarafa tebliğ edildiğinden yeni kira dönemi başlangıcının 1.4.1980 olarak kabulü doğrudur.
Kira sözleşmesinde aylık kira parası 1975 yılı olağan rayicine göre taraflarca aylık 350 lira olarak saptanmıştır.
Davacı dava dilekçesinde 350 lira kira parasının sonradan 1250 liraya çıkarıldığını açıklamışsa da bunu 'kanıtlayan yazılı bir delili mahkemeye vermemiş ve mahkemece de taraflar isticap edilerek kira parasının 'hangi tarihte 1250 liraya çıkarıldığı mahkemece tesbit edilmeye çalışılmamıştır.
Davacı kira sözleşmesindeki kira parasının sonradan artırılarak yeniden tesbit edildiğini ve hangi tarihten başlayarak yeni kira parasının ödenmeye başlandığını kanıtlamak zorundadır. Aksi halde kira sözleşmesindeki kira parasının tesbit edildiği 1.4.1975 tarihi ile yeni dönem başlangıcı olan 1.4.1980 tarihi arasında Ticaret Bakanlığınca düzenlenen toptan eşya fiat endeksindeki artışın her kira yılına yansıyan bölümleri toplamı kadar 350 lira kira parasında artırma yapılarak yeni dönem kira parasının tesbiti gerekir. Ancak son hükmü davalı temyiz etmediğinden son hükümle davacı yararına meydana gelen kazanılmış hak dikkate alınarak 1425 liradan aşağı kira parası tesbit edilemez.
Davacı taraf kira parasının ara dönemlerde 1250 liraya çıkarıldığını ve kira parasında yapılan bu artırma tarihini kanıtladığı taktirde kira parasında yapılan bu arttırma kira yılı içinde yapılmışsa tesbit edilen 1250 lira kira parası ancak mütakip dönemde taraflarca aynen kabul edildiği taktirde o dönem başındaki rayice uygun bir kira parası olarak kabul edilebilir.
Kira dönemi içinde davacı taraf yasal olarak kira parası artırma olanağına sahip olmadığından davalının verdiği kira parasını almak zorundadır. Bu da tek taraflı olarak davalı tarafından kira parasında yapılan artırmayı gösterir ki aksi kanıtlanmadıkça bunun tarafların iradelerine uygun olarak olağan rayici yansıtan bir kira parası olduğu kabul edilemez.
Bilirkişi raporunda davalının gösterdiği makbuzdan söz edilerek kira parasının 4.12.1979 tarihinde 1250 liraya çıkarıldığı kabul edilmiştir. Sözü geçen makbuz dosyada olmadığı gibi davalının duruşmada bunu doğrulayan bir kabulü de bulunmadığından bu yön hükme dayanak yapılamaz. Gerçekten kira parası 4.12.1979 tarihinden başlayarak 1250 liraya çıkarılmış olsa bile bu kira parası 1.4.1980 tarihinde başlayan kira döneminde taraflarca kabul edilmeleri halinde ancak 1.4.1980 tarihinde başlayan döneme ait olağan rayice uygun bir kira parası olarak kabul edilebilir. Oysa ki 1.4.1980 tarihinde başlayan kira dönemi için dava açıldığına göre yeni dönem kira parasının tesbitinde dikkate alınmamak gerektiği halde bilirkişilerce yeni dönem kira parasının tesbitine esas alınmıştır.
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince (BOZULMASINA) 16.9.1980 gününden oybirliğiyle karar verildi.