DAVA : Taraflar arasındaki tazminat davası nedeniyle yapılan yargılama sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine ilişkin hükmün davacı idare avukatı tarafından duruşmalı olarak reddine ilişkin hükmün davacı idare avukatı tarafından duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşuldu:

KARAR : Davacı orman idaresi, davalının gerekli özen ve gözetim ödevini yapmaması nedeniyle küçük cocuğunun yaktığı ateş sonucu devlet ormanının yandığını ileri sürerek, 170.828 liranın tahsilini talep etmiştir. Yerel mahkeme, "köyü olan davalının olaydaki tutumunun örf ve adete uygun olduğu ve babaların çocuklarını her zaman yanında bulunduramayacağı" gerekçesiyle davalı baba hakkında açılan davayı reddedetmiştir.

Dava, aile reisinin yasal gözetim ve özen ödevinin yerine getirilmemesine dayanan bir sebep sorumluluğunu (kusursuz sorumluluğu) düzenleyen MK.'nun 320. maddesine dayanılarak açılmıştır. Bu madede ev başkanının objektif özen ödevini yerine getirmediği bir karine olarak kabul edilmiştir. Buna göre aile başkanının sorumlu tutulabilmesi için, özen ve gözetime muhtaç aile üyelerinden birinin hukuka aykırı bir davranışla üçüncü kişilere zarar vermiş olması yeterlidir. Ev başkanı bu sorumluluktan MK. m. 320'deki kurtuluş kanıtına dayanarak kurtulabilir. Olayımızda yerel mahkemece de kabul edildiği gibi davalı baba ile yangını çıkartıp ormana zarar veren küçük Oktay arasında ev başkanlığı ilişkisi vardır. Ve davalı baba dava konusu zarardan MK.'nun 320. maddesine göre sorumludur. Olay sırasında küçük Oktay'ın yanında annesinin bulunması, babanın ev başkanlığ sıfatını ortadan kaldırmaz; çünkü anne burada babanın yardımcısı dorumundadır. O halde bu aşamada üzerinde durulup, çözümlenmesi gereken sorun, davalının bu kabul edilen sorumluluğunu kaldıracak bir kurtuluş kanıtının mevcut olup olmadığının tesbitidir.

MK. m. 320/1'e göre aile başkanı, gözsetimi altındaki aile üyesine "mutad ve ahvalin gerektirdiği ölçüde" özen ve gözetimdebulunduğunu isbat ederse sorumluluktan kurtulur. Madde metninde özen ve gözetimin ölçüsü "ahvalin muktazi bulunduğu" ve "mutad vechile" deyimleri ile ifade edilmiştir. Ahvalin gerektirdiği özen ve gözetimin tesbitinde, somut olayın koşulları dikkate alınmalı ve bu koşullar altında orta seviyede ve makul bir aile başkanının alması gerekli tedbirleri alıp almadığı hususu saptanmalıdır. Maddedeki (mutad) teriminden amaç, sorumluluğun kaynağını teşkil eden zararlı olayın meydana geldiği yerde ve zamanda yürürlükteki örf adetlerdir. Ancak olayın koşulları, mutaddan fazla özen gösterilmesini gerektiriyorsa veya yeterli derecede özen gösterilmemesi konusunda yerleşmiş adet ve alışkanlıklar mevcutsa, ev başkanı, mutad özeni gösterdiğini isbat ederek sorumluluktan kurtulmamalıdır. Tandoğan'ın belirttiği gibi, "mutad özen, ancak fazla özen gösterilmesi gerekmeyen ve yetersiz özen hususunda kötü adetlerin bulunmadığı hallerde özen derecesinin tayini için bir ölçü, bir belirti olabilir. (Bakınız : Mehmet Ünal-Aile Başkanının Sorumluluğu Say. 120-134-Ankara 1979) (Haluk Tandoğan-Akit Dışı Sorumluluk-Yüksek Lisans Ders Notları-Sayfa 46-50).

Zarara neden olan yangının, davalı babanın küçük oğlu Oktay'ın zeytin bahçesinde otların toplanması için annesine yardım ettiği sırada kuru otları kibritle tutuşturması ile başladığı ve Devlet ormanına sıçradığı anlaşılmaktadır. Bir milli servet olan ormanların korunması ve muhafazasının, her şeyden evvel davalı gibi köylü olan yurttaşların yararına olması ve bunların korunması için milletçe köylü kentli ayırımı yapmaksızın daima mutaddan fazla özen ve dikkat göstermemezi gerektiği kuşkusuzdur. Esasen orman yangınlarının açtığı zararların ülkemizde ne boyutlara ulaştığı herkesçe bilinmektedir. Yangının meydana geldiği bölgenin orman yangınları bakımından hassas bölge olduğu ve küçüğün annesi ile birlikte bırakıldığı bahçenin ormana çok yakın bulunduğu dikkate alındıkta, aslında davalı babanın yukarıda belirtilen "mutaddan çok daha fazla" özen göstermesi gerektiğinin kabulnü zorunludur. Davalı babanın oğluna ormanların korunması hususunda yeterli bilgi ve terbiyeyi vermediği, bu somut olayın varlığı ile sabittir. Gerçi köylerde küçük çocukların daimi gözetim altında bulundurulmaması çevre şartlarının bir gereği ve küçüklerin tarlada çalışmaları da mutad hallerden ise de, bir şeyin mutad olması, ondan doğacak zararların da mutad olmasını gerektirmez (Örneğin; çocukların oyun oynamaları mutad hareketlerdendir. Ancak oyun içinde küçüğün arkadaşına taş atması tehlikeli ve zararla sonuç doğurabilir cinsten olduğundan bundan doğacak zararın da mutad olduğu düşünülemez (4. HD. 15.11.1976 gün 975/9838 E., 9847 K. ve 22.12.1976 gün 975/613 E., 12656 K. sayılı ilamları).

Mahkemenin MK.'nun 320. maddesinin yorumunda ve delillerin değerlendirilmesinde hataya düşerek davalı babanın sorumsuzluğunu kabul ile davayı reddetmesi anılan nedenlerle usul ve yasaya aykırıdır ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın gösterilen nedenlerle davacı idare lehine (BOZULMASINA) ve peşin harcın istek halinde geri verilmesine 14.02.1980 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972