 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
4. Hukuk Dairesi
E: 1979/11191
K: 1979/14355
T: 20.12.1979
- YARGILAMANIN YENİLENMESİ DAVASI (İNCELEME YÖNTEMİ) (KOŞULLARI) (SÜRESİ)
- SONUCA ETKİLİ OLMAYAN USUL YANLIŞLIKLARI
ÖZET: 1) - Yargılamanın yenilenmesi [iadesi] talebi, bir davadır ve mutlaka duruşma yapılarak incelenmek gerekir.
2)- Hakim, ilk aşamada genel dava şartlarından başka, davanın süresinde açılıp açılmadığını, teminat gösterilip gösterilmediğini ve davanın Usulün 445. maddesinde yazılı nedenlerden birine dayanıp dayanmadığını resen incelemek zorundadır.
3)- Bu nedenlerden birisinin yokluğu halinde dava (mesmu olmadığından) reddedilir.
4)- Davanın sonucunu etkilemeyen usul hatalarının bozma nedeni yapılmasında zarar yoktur.
(1086 s. HUMK m. 445 vd., 428)
(YİBK, 23.5.1956 gün ve 8/9 s.)
Taraflar arasındaki alacak davası neden iyi e yapılan yargılama sonunda ilamıda yazılı nedenlerden dolayı dava konusu olan 30000 liranın davalıdan alınarak davacıya verilmesi hakkında (İstanbul 7. Asliye Ceza Mahkemesi)nce 21.12.1977 tarih ve 976/618 esas sayılı dosyada karar verilmiş olduğundan ve kararın kesinleşmiş olması nedeniyle davanın reddine ilişkin hükmün süresi içinde davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşuldu:
HUMK.nun 445 ve onu izleyen maddelerinde 'düzenlenen (yargılamanın iadesi talebi) bir davadır. Yargılamanın iadesi davası, mutlaka duruşma yapılarak incelenir. Mahkemenin dosya üzerinde inceleme yaparak yargılamanın iadesi talebini 'karara bağlaması (yargılamanın iadesi sebeblerinden birinin mevcut olmaması halinde 'bile) caiz değildir. Her ne kadar yasada bu konuda açık bir hüküm yoksada, bir dava olduğunda uyuşmazlık 'bulunmayan bu talebin mutlaka duruşma yapılarak incelenmesi gerektiği konusunda, öğretide ve uygulanmada kuşku yoktur. Bilindiği gibi, bu istek mahkemece iki aşamada incelenir. Mahkeme, öncelikle yargılamanın iadesi davasının. (mesmu olup olmadığını) yani (dinlenebilirlik) koşulunu resen araştırmakla görevlidir. Mahkemenin bu aşamada, genel dava şartlarından başka, yargılamanın iadesi davacısının davayı süresi içinde açıp açmadığını, teminat gösterip göstermediğini ve. kanunda yazılı bir yargılamanın iadesi sebebine dayanıp dayanmadığını " resen incelemesi gerekir. Mahkeme bu koşullardan birinin mevcut olmadığı kanısına varırsa, yargılamanın iadesi davasını esasa girmeden (mesmu. olmadığından dolayı) reddeder. Mahkeme bu davanın mesmu olduğu karısına varırsa o takdirde de, Harçlar Yasanın 10. maddesi hükmünce harç aldıktan sonra esasa girerek, ileri sürülen yargılamanın iadesi sebebinin varit olup olmadığını araştırır. İşte 'bu yön incelemenin ikinci aşamasını teşkil eder.
Yukarıda kısaca değinildiği gibi hakim, her iki arasında da incelemesini mutlaka duruşma açarak yapmalıdır. Oysa mahkeme incelemesini duruşmasız olarak yapmış ve isteği reddetmiştir. Bu davranış açıkça usul hükümlerine ve uygulamaya aykırıdır. Ne var ki, Usulün 428. maddesinin son fıkrası hükmünce yapılan usul hatları, işin sonucuna yani esasa etkili değilse, bu usul yanlışlığının bir bozma nedeni yapılmasında yarar yoktur. Esasen bu ilke, 23.5.1956 gün ve 8/9 sayılı içtihadı Birleştirme Kararında da tesbit edilmiştir. O halde yazılı nedenlerle esası doğru olan karar onanmalıdır.
Sonuç: Temyiz olunan kararın gösterilen nedenlerle (ONANMASINA), ve onama harcının temyiz edene yükletilmesine 20.12.1 979 gününde oybirliğiyle karar verildi.