(818 s. BK m. 21)

Taraflar arasındaki davada; davacı vekili, müvekkilinin maddi ve manevi müzayaka halinde bulunması, yaşlılık ve hastalığının verdiği iffet ve tecrübesizliği genel karakterindeki hulus ve saffeti istismar edilerek, bu durumlardan istifade suretiyle akit tarihindeki raiç değeri (500.000) lirayı aşkın dava konusu dairenin (150.000) lira gibi düşük bir bedelle davalıya satışının yapıldığını bildirerek, galibine müsteniden temlikin iptalini istemiştir.

Davalı vekili, layiha verip; yapılan satışta gabinin objektif ve subjektif unsurlarının bulunmadığını savunmuştur.

Mahkemece, gabin nedenine davalı iptal davasında BK.nun 21. maddesinde yazılı unsurların gerçekleştiğinden bahisle davanın reddine karar verilmiştir. Karar, süresinde davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle, dosya incelendi, gereği düşünüldü

Vekil, vekalet görevinden istifaden sonraki 15 gün içinde, gecikmesinde sakınca olan işleri yapmak zorunluğundadır. Davacı vekilinin bu yasal süre içinde vermiş bulunduğu temyiz dilekçesi geçerlidir. Bu düşünce ile davalı tarafın ileri sürdüğü itiraz yerinde değildir.

Davada "gabin" nedenine dayanılarak davalıya yapılan taşınmaz satışının feshine karar verilmesi istenilmiştir.

BK.nun 21 maddesinde düzenlenen gabin müessesesi sözleşmelerin feshine olanak sağlayan yasal nedenlerden biridir. Gabin dün olduğu gibi bu günde sözleşmelerin güçsüz veya korunmaya muhtaç olan taraflarını korumak imkanını yeren sosyal amaçlı bir hukuk müessesesidir. Sözü geçen madde sözleşmelerde, taraflardan birinin ötekini sömürmesini ve olağan sınırlar dışına çıkarak aşırı kazanç elde etmesini önleyen, alış verişlerde karşılıklı edimler arasında ekonomik denge kurulmasını sağlayan çok yararlı ve geçerli bir yasal mekanizmadır

21. madde ülkemizde son 15 yıl içinde, oldukça geniş sayılacak bir uygulama alanı bulmuştur. Daha önceki dönemde gabinle ilgili davaların sayısı eşantiyon denilecek kadar azdır. Gabin yurdumuzda, genellikle taşınmaz mal satışlarında yalnız satıcı durumunda bulunan tarafların kullanmak ve yararlanmak gereğini duydukları bir hukuksal araçtır.

Bunun dışında kalan öteki sözleşme türlerinin gabin iddialarına konu yapıldığı söylenemez. Bu davada, yukarıda açıklandığı gibi, davacı taşınmaz mal satışında "satıcı" olan kişidir.

Dava konusu apartman dairesi 21 .7. 1975 gününde davacı tarafından davalıya (150) bin liraya satılmıştır. Davacı yaşlı ve hastalıklı ve borçlu olmasından ötürü temlik tarihinden (500) bin lira değeri olan daireyi davalıya (150) bin liraya satmak zorunda kaldığını ileri sürmüştür.

A) Davacı 1313 doğumlu olup satış tarihinde 80 yaşına yaklaşmıştır. Tanık sözlerinden ve mahkemeye verilen reçetelerden davacının damar sertliğine müptela olduğu ve bu nedenle bazan kendisini kaybedecek derecede ağır durumlara düştüğü, beyin kanaması geçirdiği ve yarı temas içinde olduğu kesinlikle saptanmıştır.

Ayrıca davacının (29) bin lira vergi borcu olduğu, içeride ve dışarıda yüksek öğrenim görmekte olan iki çocuğuna oldukça büyük miktarlarda yardımlar yapmak zorunluğunda kaldığı, maddi sıkıntı içinde olup gerekli parayı sağlayabilmek için ipotekli işlemlere bile rıza göstermeye yanaştığı anlaşılmıştır. Sayılan ve açıklanan bu çeşitli nedenler, temlik tarihinde davacının maddi ve manevi bir "müzayaka" içinde bulunduğunu kabul ettirecek güç ve niteliktedir. Olayda subjektif unsurun gerçekleştiği kuşkusuzdur.

B) Tapu sicilinde taşınmazın satış bedeli (150) bin lira olarak gösterilmiştir. davalı önce tapu sicilinde satış bedeline ilişkin olan bu miktara itiraz etmemiş, daha sonra bu rakamın muvazaa eseri olduğunu ve gerçek satış bedelinin (250) bin lira olduğunu ileri sürmüştür. Davacı taraf, davalının bu davranışına karşı savunmanın genişletildiğinden söz etmek suretiyle karşı koymuştur. Mahkemece bu karşı koymanın geçerli olduğu düşünülmeden hele böyle bir savunmanın tanıkla isbat edilmesi olanağı bulunmadığı gözönünde tutulmadan bu konuda dinlenilen tanık sözlerine dayanılmak suretiyle satış bedelinin (250) bin lira olduğu kabul edilmiştir. Mahkemenin genişletilmesine muvafakat edilmeyen savunmayı geçerli sayarak satış bedelini (250) bin lira olarak kabul etmesi doğru değildir.

Bilirkişiler temlik tarihinde dava konusu dairenin (294) bin lira değeri olduğunu saptamıştır. Taraflar bu tesbite karşı itiraz etmişlerse de, mahkemece itirazlar nazara alınmamış ve taşınmazın satış tarihinde gerçek bedelinin (294) bin lira olduğu kabul edilmiştir. Taşınmazın sicildeki satış bedeli (150) bin liradır.

Gerçek değerle (294) bin lira satış bedeli (150) bin lira arasında yüzde yüz oranında bir fark vardır. Göze çarpan bu aşırı farkın "açık nisbetsizlik" sayılması gerektiği kuşkusuzdur. Davada objektif unsurun gerçekleştiği açıktır.

C) Davalının kardeşi dava konusu dairenin bitişiğindeki dairenin sahibi olup orasını iş yeri olarak kullandığına, bu ilişki nedeniyle davalı davacının subjektif unsurun varlığını kabule esas tutulan haller içinde bulunduğunu yakından bildiğine göre davacının müzayakasından bilerek yararlanmak suretiyle açık farklı bir satış işleminin yapılmasını sağladığı olağan yaşantı koşullarının doğal sonucu olarak kabul edilmelidir.

Olayda gabinin bütün unsurları gerçekleştiğine göre davanın kabulü gerekli iken yazılı şekilde reddedilmesi yolsuzdur. Hükmün bu nedenle HUMK.nun 428. maddesi gereğince (BOZULMASINA), peşin harcın iadesine 22.3. 1978 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972