Taraflar arasındaki davadan dolayı (Ankara üçüncü Asliye Ticaret Mahkemesi)nce verilen 10.11.l977 tarih ve 251/244 sayılı hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davalı avukatı tarafından istenmiş olmakla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği konuşulup düşünüldü

Davacı vekili, davalı kooperatif üyesi olan müvekkiline kooperatif başkanlığının 10.5.1976 tarihli mektupları ile üyeliğinin düştüğü bildirildiğini, oysa bu konuda kendisine daha önce bir tebliğat yapılmadığını ileri sürerek bu konudaki işlemin iptali ile kooperatif ortaklığının devam etmekte olduğunun saptanmasını talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili cevabında, davacı yapılan tebliğatlara rağmen üyelik yükümlülüklerini yerine getirmediğinden 1163 sayılı Yasanın 27 ve ana sözleşmenin 9/a maddeleri gereğince ortaklık sıfatının kendiliğinden düştüğünü savunarak davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, davacının ortaklıktan çıkarılması ile ilgili işlemin ana sözleşmenin 9. maddesine uygun olarak yapılmadığı gibi davacıya yapılan tebliğat işlemlerinin de usulsüz olarak yapıldığı tesbit edilerek davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir.

Davadaki istem, davacı Salih'in davalı kooperatifteki ortaklığının düşmesi hususunda yapılan işlemlerin hukuken geçersiz sayılması ile kooperatif ortaklığının devam etmekte olduğunun tesbitine ilişkindir.

Davalı kooperatif yönetim kurulu, davacıya gönderdiği 2.4.1971 günlü sayısız yazıda; (zamanında ödemediğiniz, kooperatife olan borcunuzu iki sefer tebliğat yapmamıza rağmen ödememekte ısrar ettiğinizden ana sözleşmenin 9. maddesi uyarınca ortaklığınız düşmüştür. Bilgilerinize sunarız.) demiş ve kooperatif yönetim kurulu başkanı ile muhasibinin ortak imzalarıyla davacıya keşide edilen Altındağ 1. Noterliği'nin 10.5.1976 gün ve 13713 yevmiye numaralı cevabı ihtarnamede de; (çağrı, ikaz ve yazılı tebliğatlara rağmen kooperatife olan borçlarını ödemeyerek vecibelerini yerine getirmediğinden kooperatif ortaklığının 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 27. ve ana sözleşmenin 9. maddeleri uyarınca, kendiliğinden düştüğü) bildirilmiştir.

Bu suretle davacı Salih'in davalı S. S. Ata Yapı Kooperatifi Ortaklığı'ndan çıkarılması hususunda kooperatif yönetim kurulu veya genel kurulunca verilmiş bir karar bulunmamaktadır. Esasen, davalı kooperatif de, yargılamanın devamı süresince yaptığı savunmaların hiçbirisinde davacının kooperatif yetkili organlarınca, kooperatif ortaklığından çıkarılması hakkında verilmiş bir karar olduğunu ileri sürmemiştir.

Bu durum karşısında, davacının kooperatif ortaklığından çıkarılmış sayılmasının kooperatife karşı yükümlülüklerini verilen öneller içinde yerine getirmemesi nedenine davalı olarak 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 27. ve ana sözleşmenin 9. maddesindeki kooperatif ortaklığının kendiliğinden düşmesi olgusuna dayandırıldığı anlaşılmaktadır.

1- 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 27. maddesinde; (...kooperatif, sermaye yüklemlerinde borçlu veya sair ödemelerle yükümlü bulunan ortaklarından elden yazılı olarak veya taahhütlü mektupla, bu husus mümkün olmazsa ilanla ve münasip bir süre belirterek yükümlerini yerine getirmelerini ister, bu isteme uymayan ve ikinci istemden sonra da bir ay içinde yükümlerini yerine getirmeyenlerin ortaklığı kendiliğinden düşer....) hükmü yer almıştır.

Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nin 4 Ağustos 1970 gün ve 4018 sayılı nüshasında yayınlanan S. S. A... Yapı Kooperatifi'nin 7.6.1970 tarihli genel kurul toplantı tutanağından, Kooperatif statüsünün 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa intibakının kararlaştırıldığı ve bu cümleden olmak üzere İmar ve İskan Bakanlığı'nca hazırlanan tip statüsünün kabul edildiği anlaşılmıştır. Bu statünün (ana sözleşmenin) 9. maddesiyle ortaklıktan çıkarılma düzenlenmiş ve birinci fıkrasında, (durumları aşağıda gösterilen hallere uyanlar yönetim kurulu kararı ile ortaklıktan çıkarılırlar.) dendikten sonra (a) bendiyle (ana sözleşme hükümlerine göre taahhütlerini iki ay geciktirmeleri üzerine, yönetim kurulunca 10 gün zarfında yazılı olarak yapılacak isteğe rağmen borçlarını ödemeyenler, sözü edilen kurulca ikinci istemden sonra da bir ay içinde taahhütlerini yerine getirmezlerse ortaklıkları kendiliğinden düşer.) hükmüne yer verilmiştir.

Bu suretle, gerek 1163 sayılı Yasanın 27. ve gerekse ana sözleşmenin 9. maddeleri hükümlerinde, kooperatife karşı yükümlülüklerini verilen önellere rağmen yerine getirmemekte direnen ortakların, kooperatif ortaklarının (kendiliğinden düşeceğinden) söz edilmiş ise de, ortaklığın düşmesi, ortaklıktan çıkarılma sonucunu doğuracağından niteliği itibariyle ortaklıktan çıkarılmadır. Nitekim, milletvekillerinin Kooperatifler Kanunu teklifleri ile Hükümetin sevkettiği Kanun Tasarısında 27. madde, (...ilk isteğe uymayan ve ikinci istemden sonra da bir ay içinde yükümlerini yerine getirmeyen ortağın ortaklık hak ve sıfatları elinden alınır...) hükmü ile getirildiği halde, Millet Meclisi geçici komisyonunda bu maddede komisyonca (ana mukavele) kelisinin (anasözleşme) olarak düzeltilmesi 3. satırdaki (ortaklarından) deyiminden sonra (elden yazılı olarak veya) kelimelerinin eklenmesi suretiyle değişiklik yapıldığına işaret edilmekle yetinilmiş ve (ortaklık hak ve sıfatları elinden alınır) dizisi yerine (ortaklığı kendiliğinden düşer) dizisinin madde metnine girmesinin nedeni açıklanmamıştır. (Millet Meclisi Tutanağı, yıl 1968, devresi : 2, Toplantı 2, S. Sayısı : 351. sahife 55). Bu durumda, kanun yapıcının (Ortaklık hak ve sıfatının elinden alınması) ile (ortaklığın kendiliğinden düşmesi) hükmün aynı nitelikte gördüğünün ifadesi şeklinde yorumlanması gerekir. Böyle bir yorum ise, ortaklık hak ve sıfatının ortağın elinden alınmasının, kooperatif yetkili organlarının (genel kurul veya yönetim kurulu) kararı ile olacağına ve böyle bir kararında ortaklıktan çıkarma ile eşdeğer bulunacağına göre, Kooperatifler Kanununun 27. maddesindeki ortaklığın kendiliğinden düşmesinin dahi kooperatif yetkili organlarınca verilecek ve ortağın kooperatif ortaklığından çıkarılması sonucunu doğuracak bir kararla mümkün olacağını kabul zorunludur.

2- Yukarılar da açıklandığı gibi davacının kooperatif ortaklığından çıkarılması sonucunu doğuracak ortaklığın düşmesi konusunda kooperatif genel kurulu veya yönetim kurulunca verilmiş bir karar bulunmadığından davacının kooperatif ortaklığı devam etmektedir. Böyle bir karar olmadığı için de, kooperatif yönetim kurulunun, yükümlülüklerini yapılan tebliğatlarla verilen önellere rağmen yerine getirmediğinden sözedilerek kooperatif ortaklığının kendiliğinden düştüğünün davacıya bildirilmiş olması da, davacının ortaklığının sona ermesini, başka deyimle ortaklıktan çıkarılmasını gerektirmez.

Ayrıca kooperatif genel kurulunun 7.6. 1970 günlü olağan toplantısında kabul edilen ana sözleşmesinin 9/a maddesiyle de, (ortaklığın kendiliğinden düşmesini gerektiren halde de, yönetim kurulunca ortaklıktan çıkarılma kararı verileceği) hüküm altına alınmış olmakla, hem ortaklığın kendiliğinden düşmesinin ortaklıktan çıkarılma niteliğinde bulunduğu ve hem de yönetim kurulunca ortaklıktan çıkarılma kararı verilmesinin gerekli olduğu derpiş edilmiştir.

Bu itibarla, davacının ortaklıktan çıkarılmasına dair yönetim kurulunun bir kararı bulunmaması nedeniyle ortaklığı devam etmektedir.

3- Buraya kadar yapılan açıklamalar karşısında, davacının kooperatif ortaklığı, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 27. ve ana sözleşmenin 9. maddeleri hükümleri gereğince devam ettiğinden ve ortaklara sağlanan yararlardan davacının yararlandırılmaması halinin iç ilişki olarak kooperatif yetkili organları önünde ileri sürülmesi ve bunların sonuçta genel kurul kararı ile reddi halinde de 1163 sayılı Kanununun 53. maddesi uyarınca davacının kararın iptali için mahkemeye dava açmak hakkının bulunması nedenleriyle, henüz yargı yoluna başvurma aşamasına gelmemiş kooperatifle ortağı arasındaki iç ilişkiyi ilgilendiren konulardaki isteme ilişkin davanın reddi gerekirken, yazılı olduğu şekil de kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş ve davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün bozulması gerekmiştir.

Sonuç: Yukarda yazılı nedenlerle hükmün davalı yararına (BOZULMASINA) ve 1400 lira duruşma vekillik ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine ve ödediği temyiz peşin harcının isteği halinde temyiz edene iadesine 23.3.1978 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972