DAVA : Davacılar vekili, müvekkilleri murisi gümrük muhafaza memuru H.Ç.'nin bindiği gümrük motoruna davalıya ait (Ç.) motorunun çarpması sonucu murisin denize düşerek boğulduğunu ileri sürerek 52.500 lira maddi, 60.000 lira manevi tazminatın davalılardan tahsilini talep ve dava etmiştir.

Davalılardan İ.Ç.'in vekili süresinde verdiği cevap dilekçesinde; kusur ve tazminat miktarını kabul etmemiş ayrıca (zamanaşımı) def'inde bulunmuştur. Diğer davalı yargılama sırasında ölmüş ve hakkındaki dava başvurmaya bırakılmıştır.

Mahkemece, olayın 17.7.1966 tarihinde vuku bulmasına ve bu davanın ise 30.4.1970 tarihinde ikame edilmesine göre TTK.nun 1259/2 maddesi gereğince davanın 2 yıllık zamanaşımına uğradığı ve diğer davalı İ.'nin de çarpan motorun donatanı olduğu için onun hakkında ise olayda daha uzun süreli ceza zamanaşımının uygulanamayacağı görüşü ile davanın reddine karar verilmiştir.

Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.

KARAR : (Denizde çatma) diğer bir deyişle (Haksız fiil - tedbirsizlik ve dikkatsizlikle ölüme sebebiyet) olayı 17.7.1966 tarihinde meydana gelmiştir. Çarpışan gemilerden (gümrük motoru)nun kaptanı olan davacıların murisi (H.Ç.) bu çarpışma sonucu ölmüştür. Kazaya sebebiyet veren ve davalılardan İ.'nin donatanı ve diğer davalı M.A.nın kaptanı bulunduğu (Ç.) motoru olayda kusurlu olduğu için adı geçen motor kaptanı aleyhine; (tedbirsizlik ve dikkatsizlikle deniz kazasına ve bu kaza sonucu bir kimsenin ölümüne sebebiyet verme) suçundan dolayı Türk Ceza Kanununun 383. maddesi hükmüne göre ceza davası ikame edilmiş ve davacılar bu ceza davasınına 17.11.1966 tarihinde (müdahil davacı) olarak katılmışlardır. Ancak, davacı taraf (kamu davasına) müdahale dilekçelerinde; murisleri (H.)nın ölümüne sebebiyet veren (Ç) deniz motorunun kaptanı ve bu davanın davalısı (M.A.) nın cezalandırılmasını istemekle yetinip; kamu davasına bakan ceza mahkemesinden, Türk Ceza Kanunun 37 ve 38. maddelerine göre maddi ve manevi tazminat isteğinde bulunmayarak sadece (bu yoldaki haklarını saklı tutmakla) yetinmişlerdir. Adı geçen davalı aleyhine açılan ceza davası devam ederken, bu defa davacılar, 30.4.1970 tarihinde, (Ç. Motoru) donatanı ve hem de kaptanı aleyhine şimdiki tazminat davasını ikame etmişlerdir. Hukuk davasının devam ettiği bir sırada (Ç. Motoru) kaptanı M. A. Öldüğü için davacılar, onun hakkındaki davalarını HUMK.nun 409. maddesi hükmüne göre (müracaata) bırakmışlardır.

TTK.nun 1259/b 2 ve 1261/b. 4 hükümlerine göre (çarpmadan) doğan tazminat alacakları, (hadisenin meydana geldiği tarihten) itibaren (iki yıllık) bir zamanaşımına tabi tutulmuştur. Bu davanın açılış tarihi olan 30.4.1970 günü ile (çarpma) olayının meydana geldiği 17.7.1966 tarihi nazari itibara alındığı takdirde davacıların tazminat alacakları (iki yıllık) zamanaşımına uğramış bulunmaktadır. Ancak, TTK.nun 1. maddesinin atfı nedeniyle olayda- davalı M.A. hakkında açılan ceza davası ve bu davaya davacıların müdahil davacı sıfatıyla katılmış olmaları yönünden BK.nun hükümleri muvacehesinde zamanaşımı süresinin davacılar lehine kesilip kesilmediği hususunun incelenmesi gerekmiştir.

Borçlar Kanununa göre, birden ziyade kimselerin aynı zarardan sorumlu olmaları, ancak iki halde mümkündür.

1 - BK.nun 50. maddesi hükmüne göre: (Birden ziyade kimseler birlikte bir zarar ika ettikleri takdirde, müşavvik ile asıl fail ve fer'an medhali olanlar tefrik edilmeksizin müteselsilen mes'ul olurlar). Doktrinde bu nev'i bir sorumluluk şekline (tam teselsül) denilmektedir. Madde metninden de açıkça anlaşıldığı üzere, bu nevi zorumlulukta (asıl fail) (müşevvik) ve (fer'an medhali olan kimse) arasında bir fark gözetilmeksizin bunların hepsinin zarara uğrayan kimseye karşı (müteselsilen) sorumlulukları kabul edilmiştir. Başka bir deyişle, zarara uğrayan kimse, dilerse, sadece zararı meydana getiren (asıl fail,) dilerse (müşevvik) veya (fer'an medhali olan) kimse aleyhine ayrı dava açarak zararının tazmini isteyebilir. Hatta zararın meydana gelişinde bunlardan birisinin (kusuru) diğerlerine nazaran daha hafif olsa bile, zarara uğrayan kimse, tazminat alacağının tamamını-kusuru az olan- o kimseden isteyebilir. Çünkü, kanun koyucu (muteselsil borçlular) arasında yekdiğerine rücu etmek imkanını bahşetmiş bulunmaktadır (BK. m. 50). Doktrin de aynı görüştedir (Praf. Dr. Haluk Tandoğan, Türk Mes'uliyet Hukuku, sene 1961, s. 368; Praf. Dr. Selahattin Sulhi Tekinay, Borçlar Hukuku, 3. bası, sene: 1971 s. 499-503; Doç. Dr. Turgut Akıntürk, Müteselsil Borçluluk, sene: 1971, s. 126).

2 - Keza, BK.nun 51. maddesi hükmüne göre; (müteaddit kimseler muhtelif sebeplere -haksız muamele, akit ve kanun binaen mes'ul oldukları takdirde, haklarında birlikte bir zarar vukuuna sebebiyet veren kimseler hakkındaki hükümlere göre muamele olunur). Doktrinde bu türlü bir sorumluluk şekline, (nakıs eksik teselsül) denilmektedir. (Eksik teselsül) halinde; birden ziyade kimseler, bir borcun tamamından, aynı değil ve fakat ayrı ayrı sebeplerden dolayı sorumlu durumdadırlar.

Hem İsviçre Federal Mahkemesine ve de Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'na (Yargıtay HGK. 11.5.1977 gün ve 976/4-3068, K. 1977/468) göre, müteselsil borçlulardan birine karşı kesilen zamanaşımının diğer borçlular için de kesilmiş sayılabilmesi (BK.m. 134/1) hali, sadece (tam teselsül) halinde mümkün olup, (eksik teselsül) halinde mümkün değildir. Olayımızda davalılardan İ.Ç.'nin (mali) sorumluluğu (donatan) sıfatıyla gemi adamı olan kaptanın kusurlu hareketi sonucu üçüncü şahıs durumunda olan davacıların murisine verdiği zarardan (TK. m. 947 ve 948/b. 3)- ileri gelmektedir. Diğer davalı motor kaptanı (gemi adamı) olan M.A.'nın sorumluluğu ise, kusura dayanan (haksız fiil) sorumluluğudur. Başka bir deyişle, kaptanın sorumluluğu (cezai), donatanınki ise (mali) bir sorumluluktur. Bu durumda her iki davalı arasında (nakıs-eksik teselsül) hali söz konusu bulunduğu için, davacıların gemi kaptanı aleyhine açılmış olan ceza davasına-maddi ve manevi tazminat isteme haklarını manfuz tutmak suretiyle- (donatan) hakkında işlemeye başlayan iki yıllık (TTK.m.1259/b.2 ve 1261/b. 4) zamanaşımı süresini (BK. 134/b.2) kesmeyeceği için,. davacıların, (uzamış zamanaşımı) ile ilgili BK. nun 60/f. 2 hükmünden de faydalanmaları mümkün değildir. Çünkü, yukarıda da değinildiği veçhile, davalı İ.Ç.'nin (donatanın- istihdam edenin) sorumluluğu (mali sorumluluk) olduğu halde, diğer davalı gemi kaptanı M.A.'nın sorumluluğu ise sadece (haksız fiil) sorumluluğudur. Hem doktrin (Oser-Schönenberger, Borçlar hukuku, Ank. 1950. Dr. Recai Seçkin tercümesi, s. 547, Haluk Tandoğan age, s. 363, Funk, Borçlar Şerhi, I-Umumi Hükümler Hıfzı Veldet-Cemal Hakkı Selek Tercümesi, s. 106, Becker, İsviçre Medeni Kanunu Şerhi. Adalet Bakanlığı yayını, madde 60) ve hem de Yargıtay (Yarg. HGK. 11.5.1977 gün ve E. 976/4-3068, K. 1977/468) (Uzamış zamanaşımı - BK. m. 60/f. 2) süresinin (Malen sorumlu) olan için uygulanamayacağı görüşünde, birleşmiş bulunmaktadır. Mahkeme de aynı nedenle davacıların davasını reddetmiş bulunmaktadır.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davacıların yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddiyle hükmün onanmasına 15 lira maktu ilam harcının temyiz edenlerden alınmasına 23.11.1978 tarihde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972