DAVA : Taraflar arasındaki davadan dolayı (Akyazı Asliye Hukuk Hakimliği)nce verilen 11.11.1977 tarih ve 606/849 sayılı hükmün temyizen tetkiki davalı tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü :

KARAR : Davacı ticaret sicil memurluğu, davalının 507 sayılı Kanunun 6. maddesi uyarınca komite tarafından tacir olduğu bildirilmiş ise de tebliğata rağmen tescile yanaşmadığından TTK. nun 35/3. maddesi uyarınca tescilini talep ve dava etmiştir.

Davalı, tacir sayılamayacağı için tescil edilemiyeceğini savunmuştur.

Mahkemece özetle (Komite tarafından verilen kararla davalının esnaf olmadığı tebligata rağmen süresinde tescilini yaptırmadığı tescili gerektirmeyen hususlar olduğu hakkında bir itirazda bulunmadığından TTK. nun 35/3. maddesine göre ve Ticaret Sicili Nizamnamesi 40. maddesi gereğince re'sen sicille tesciline karar verilmiştir.

Hüküm, davalı tarafından temyiz edilmiştir.

1 - 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkarlar kanununun (kayıt zorunluluğu yönünden odalarla dernekler arasında çıkacak anlaşmazlıkların çözümü) kenar başlıklı 6. maddesinin ilk fıkrasında, "bu kanunun 2. maddesi kapsamına girmeleri dolayısiyle, dernekler tarafından kayda tabi tutulan kişiler bakımından Ticaret ve Sanayi Odaları ile dernek arasında çıkacak anlaşmazlıkları gidermek üzere" bir komite kurulması öngörülmüş ve aynı maddenin 3. fıkrasında da, "komitenin, tacir durumunda olmalarına rağmen derneklere, esnaf ve küçük sanat sahipleri oldukları halde Ticaret ve Sanayi Odalarına kaydolduklarını herhangi bir şekilde tesbit ettiği kimselerin kayıtlarının düzeltilmesi ile her iki teşekkül tarafından kayda tabi tutulmak istenen kişiler yönünden çıkan anlaşmazlıkları karara" bağlaması esası kabul edilmiş, son fıkrada, "komite kararları aleyhine ilgililer tarafından yazılı bildirme tarihinden itibaren (8) gün içinde ticari davalara bakmakla görevli mahkemeye itiraz olunabileceği" hükme bağlanmıştır.

2 - 507 sayılı Yasanın 6. maddesi uyarınca teşekkül eden komitenin görev ve yetkisi Ticaret siciline kayıt edilme yönünden, esas itibariyle Oda ve Esnaf Derneği arasında belli bir kişi için çıkan uyuşmazlığı çözme ile sınırlıdır. Bunun dışında sözü edilen komitenin "her hangi bir şekilde tesbit ettiği kimselerin kayıtlarının düzeltilmesi de, 6. maddenin 3. fıkrası gereğince, görevleri arasındadır.

Bununla beraber TTK.nun 1463. maddesinin 2. fıkrası gereğince Bakanlar Kuruluna, yıllık gayri safi gelir miktarına göre (esnaf) olmanın kıstasını kararnamelerle koymak hususunda yetki tanımıştır. Anılan madde hükmünce tacir ve esnaf ayırımı yıllık brüt gelire göre saptayacak böyle bir kararname de henüz çıkarılmamıştır.

3 - Bu durumda gezici veya sabit olan bir sanat ve ticaret sahibinin tacir veya esnaf olduğuna karar verebilmek için, TTK.nun 17. maddesinde yazılı olduğu gibi, iktisadi faaliyetin nakdi sermayeden çok bedeni çalışmaya dayanması ve bu uğraşı sonunda sağlanan kazancın ancak geçimine yetecek kadar az olmasının saptanması gerekecektir.

Ticaret Sicili Nizamnamesinin 28, 29 ve 30. maddeleri gereğince bu yönleri re'sen incelemek ve araştırmakla yükümlü bulunan sicil memuru, TTK.nun 34. maddesinin ilk fıkrası uyarınca da tescil için gerekli koşulların bulunup bulunmadığını araştıracaktır.

Bu konuda kendisine başvurulan mahkeme de aynı şekilde tescil gerekip gerekmediği yönünden bir kanaata ulaşmak için lüzumlu incelemeyi yapmak ve gereksinme halinde önel (mehil) vermek suretiyle belge ibrazına olanak sağlamak üzere ilgiliye tebliğat yapmakla yükümlüdür.

4 - Dosya münderecatına göre TTK.nun 17. maddesinin yukarıda açıklanan hükmü gereğince bir inceleme yapılmamış sadece komite kararına dayanılarak tescile davet yoluna gidilmiş ve davalı da tacir değil esnaf olduğunu bildirmiştir.

Bundan başka Nizamnamenin 40. maddesi uyarınca davet olunan kişiye gönderilecek yazının (tescilden kaçınmak için haklı bir neden bulunduğu bildirmesi) kaydını içermesi gerekmesine rağmen, memurun davet yazısında buna da yer verilmemiştir.

5 - Bir kimsenin ticareta siciline kaydedilmesi, Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu bakımlarından gerek kendisi, gerekse o kişi ile hukuki işlemlerde bulunacak üçüncü kişilerin hukuku yönünden önemli sonuçlar doğuracağından, kamu düzeni düşüncesile getirilmiş bulunan tescile ilişkin emredici nitelikteki hükümlerin eksiksiz olarak ve re'sen uygulanması zorunludur.

6 - Davetin Nizamnameye uygun biçimde yapılması ve ilgili kişi delilleri8i ibraz etmediği takdirde buna ilişkin hükümlerin uygulanması ve tescilin gerçek duruma uygun olması gerektiğinden mahkemece davalının gerçek durumunu meydana çıkaracak inceleme ve araştırmanın yapılarak sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken noksan inceleme ile tescile karar verilmesi doğru görülmemiştir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davalının yerinde olan temyiz itirazının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin harcının isteği halinde temyiz edene iadesine 8.6.1978 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972