DAVA : Taraflar arasındaki davadan dolayı (İzmir 2. Asliye Ticaret Makemesi)nce verilen 13.12.9976 tarih ve 305/315 sayılı hükmün temyizen tetkiki davacı avukatı tarafından istenmiş ve temyiz dihlekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili, davalı bankanın müvekkili aleyhine (150.000 liralık emre muharrer senete dayanarak icra takibine geçtiğini, ve masraflar ile birlikte (16.376) liralık icra yolu ile tahsil edildiğini, müveklinin senette ciranta durmunda bulunduğunu senet borçlusunun vadesinde ödemediğini ihbar edilmeden takibe geçildiğini, bu sebeple (16.376) lira fazla ödeme yapılıdığını iddia ederek, bu miktar paranın tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili, savunmasında, müvekkili bankanın, alacağını icra yolu ile tahsil ettiğini, davacının cirosu üzerine adresini yazmadığından ihbarın yapılamadığını, kaldı ki, davacının 4.2.1974 günlü taahhütname ile müvekkilini ihbar ve protesto mecrubiyetinden vareste tuttuğunu, belirterek davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, 4.2.1974 tarihli tahahütname gereğince, davacının davalı bankayı ihtarname ve protesto keşidesinden veraste kıldığı sanette cirantanın süresinin bulunmadığı, böylelikle, davalını ihbar etme zorunluluğunun doğmadığı davacının, kendi cirantasına ödediği miktarı rücu edebileceği kabul edilerek yerinde görülmeyen davanın redine karar verilmiştir.

Hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Mahkemenin doğru olarak kabul ettiği gibi, 6.7.1976 vade tarihli (150.000) liralık emre yazılı senedin davacıya ciro edildiği ve onun da temlik cirrosu ile davalı bankaya verdiği, ibraz edildiği halde borçlusu tarafından ödenmemesi üzerine protesto olduğu, buna rağmen hamil bankanın durumu, cirantasına ihbar etmedne takibe konulduğu ve cirantanın (16.376) lira fazlasıyla senet bedelini ödemek zorunda kaldığı ihtilafsızdır. Bu durumda;

Her ne kadar ciranta ile hamil banka arasında yapılan 4.2.1974 tarihli senetlere dayalı kredi sözleşmesinde ciranta tarafından iskonto veya iştira edilmek üzere veya teminat olarak tevdi edilmiş veya edilecek bulunan her türlü ticari senetlerin vadesinde ödenmemeleri halinde herhangi davet, ihtarname ve prrotesto keşidesinden bankanın vereste kılındığı kabul edilmiş ise de, bu hükmün geçersiz sayılmasından zorunluk vardır. Gerçekten TTK.nun ihbar müessesesini düzenliyen ve bonolar hakkında da uygulama olanağı bulunan 635. maddesinde emre yazılı senedin borçlusuna ibraz edildiği halde ödemeden kaçınıldığını hamilin cirantasına ihbar etmek mecburiyetinde olduğu belirtilmiş ve bu ihbarın emredici hükmü niteliği taşıdığı maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında da teyit edilmiştir. O kadar ki, protesto bağışıklığı tanınan senetlerde dahi hamilin ihbar zorunluğunda bulunduğu aynı yasanın 634. maddesinde özellikle belirtilmiş bulunmaktadır. Bu tür ihbarın yapılmasındaki amaç, ödenmeyen senet hamilinin müracaat hakkını kullanmak suretiyle TTK.nun 637 ve 638. maddelerinde öngörülen faiz, komisyon ve masraf gibi ek ödemeler yapmakla cirantaları korumaktadır. Yasalarda emredici hüküm olarak nitelendirilen kurallar tarafların serbest iradeleri ile değiştirilmesi olanaksızdır, (BK.nun 19 ve 20. maddeleri). Kaldı ki, para üzerinde işlem gören ve tacir olmaları itibarıyla tedbirli bir iş adamı gibi hareket etmek durumunda olan bankaların kasıt ve ağır kusurları halinde sorumlu olmıyacaklarına dair müşterileri ile yaptıkları sözleşmelerde koyulan kayıtlar geçirsiz olduğu gibi, kendi uğraşılarında özenle davranmaları beklenen bu gibi ticaret ortaklarının hafif kusurlarından doğacak sorumlukutan kurtulmalarını önceden belirliyen hükümlerin dahi BK.nun 99. maddesi gereğince geçirsiz sayılması icap eder, çünkü banka işlemleri özel kanunları ile düzenlenmiş ve kuruluşları bakanlar kurulunun iznine bağlı tutulmuştur. Gördükleri işler ise, yasal anlamıyla imtiyazlıdır.

Bu itibarla davalı bankanın cirantası ile yaptığı sözleşmeye dayanarak ihbardan kaçınmasını haklı görmek yasasını anılan maddelerine aykır düşer.

2 - Davalı Bankaya yapılan ciro şerhinde ..... Koll. Şti., Hayım ..... Halefleri, İzmir) yazılıdır. Mahkemenin bu adresin ihbar için yeterli olmadığı ve bu durumda TTK.nun 635. maddesini 4. fıkrası gereğince cirantaya ihbar yapmadığını kabul etmesi de hatalıdır, önce sözü edilen maddeye göre, ciranta adresini hiç yazmamış yahut okunması mümkün olmıyacak surette yazmış ise, ihbarın ondan önceki cirantaya tebliği öngörülmüştür. Dava konusu olan senette davacı ciranta, senedi lehtarının cirosu ile almıştır. Bunun işletme adı senette yazılı olmasına rağmen hamil bankanın buna da ihbar yapmadığının kabul etmektedir. Bundan başka, davacı ciranta senet hamili bankanın müşterisi olduğunu, ve adresinin bankaca bilindiği ileri sürülmüştür. Gerçekten hamil, cirantasının adresini biliyorsa veya bilmek durumunda ise, artık ciro şerhindeki adresin yetersizliğine dayanarak ihbardan kaçınamaz. Zira yasanın kötü niyeti himaye etiği düşünülemez. Mahkeme bu ididayı gereği kadar incelemediği gibi, yukarıda tarflar arasında mevcut olduğundan söz edilen sözleşmenin 4. maddesinde bir delil sözleşmesi niteliğinde olmak üzere "aşağıda yazılı yeri kanuni ikametgah olarak ittihaz ettiğiniz, bu mezkur mahalle yapılacak her türlü idari ve adli tebligatın bizlere vaki olmuş ad ve telakki edileceği" kabul eden cirantaya gösterilen aderese de herhangi bir ihbar yapılmış değildir.

Nihayet, TTK.nun 635. maddesinin 4. fıkrası aynı yasanın bonolar hakkında uygulanması mümkün olan 667. maddesi ile birlikte ele alınması gerekir. Sözü edilen maddede ibraz etmek, protesto çekmek gibi bir kimse nezdinde yapılacak bütün işlemlerin, bir kimsenin ticaret yerinde ve böyle bir yeri yoksa meskeninde yapılması ve bu yerin dikkatle araştırılması gerektiği, ancak, zabıta ve mahalli posta idaresinden edinilen bilgiden bir netice çıkmadığı takdirde başka araştırmalar yapmağa lüzum olmadığı belirtildiği halde davalı banka böyle bir araştırma yapmamış ve davacı şirketin adresini ticaret sicilinden sormamıştır. Görülüyor ki, davalı senet hamili yasada öngörülen yükümlülüklerin hiçbirini yerine getirmeden ve protesto edilen senedin durumun ihbar etmeden cirontosu hakkında icra takibi yapmış ve onun ek ödemeler yapmasına neden olmuştur.

3 - Davalı cevap layıhasında senedin protesto edilmesinden sonra davacının bankalarına müracaat ederek ödeme pazarlığı yaptığını, ve çeşitli ödeme tarzları önerdiğini ileri sürdüğüne göre, gerçekten senedin ibraza rağmen borçlusu tarafından ödenmesinden kaçınıldığını bildiği veya bilmek durumunda olduğu kanıtlandığı takdirde, bir hakın başkasını zararlandırmak amacı ile kullanılmasını kanunu himaye etmiyeceği ilkesinden hareket edilerek, yalnız bu açıdan davalıya ispat olanağı tanınması ve usulen kanıtlıyamadağı takdirde TTK.nun 635. maddesinin son fıkrası gereğince ve davacının senet bedeli dışında yaptığı fazla ödemelerden sorumlu tutulması gerekir.

SONUÇ : Yukarıda açıkalanan nedenlerle hükmün davacı yararına BOZULMASINA 8.3.1977 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972