Mahalli Mahkemesinden verilmiş bulunan alacak davasına dair kararın Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmiş olmakla dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü:

Dava, teftiş ve denetleme masraflarına katılma payından bakiye (22.616,51) liranın tahsili isteminden ibarettir.

Mahkemece red kararı verilmiş, hüküm, davacı vakıflar vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Davacı davalı vakfın, genel müdürlükçe teftişi sonunda 973 yima ait % 5 teftiş ve denetleme masraflarına katılma payı olarak (87.090,40) lira tesbit edildiğini, davalı vakfın sadece 64.473,89) lira ödediğini, bakiye (22.616,51) lira daha ödemesi gerektiği halde, ihtarnameye rağmen ödemediğinden faizi ile birlikte tahsil edilmesine karar verilmesini istemiştir.

Davalı vakıf vekili, vakfın 1973 yılı bilançosuna göre (1.289.477,84) lira safı gelirinin yüzde beşi olan (64.473,89) lira katılma payını ödediğini, davacı Vakıflar Genel Müdürlüğü ise, katılma payları (87.090,40) olduğundan (22.616,51) lira daha ödenmesi gerektiğini, vakfın safı gelirini hesaplarken gider olarak düşülmesi gereken (462.702,86) liralık amortismanların giderden düşünemiyeceğini ve bu miktardan dahi, katılma payı ödenmesi gerekeceğini bildirmiş ise de; Gelir Vergisi Kanununun 40/7 Vergi Usül Kanununun 313 ve 189 ncu maddelerine göre amortismanların gider olarak yazılacağını ve bu gider çıktıktan sonra safı irat bulunacağından davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

Mahkemece, ihtilafın safı gelirin ne şekilde hesaplanacağı yönünden çıktığını, davalı tarafın müdafaa ettiği gibi safı gelirin hesaplanmasında Gelir Vergisi ve Vergi Usül Kanunlarının sarih hükmüne göre amortisman paylarının da gayrisafi irad dan düşülmesi gerekeceğinden bahsile davanın reddine karar verilmiştir.

903 sayılı Kanunla değişen Medeni Kanunun 78/2 nci maddesi, denetleme masraflarına katılma payını safı gelirin yüzde beşini geçmemek üzere tüzük ile belli edileceği amirdir. Bu kanuna dayanılarak yapılan tüzüğün 22 nci maddesinde ise; Vakıflar Genel Müdürlüğünün 903 sayılı Kanun hükümlerine göre kurulmuş olsun veya olmasın bütün vakıflardan safı gelirinin yüzde beşini teftiş ve denetleme masraflarına katılma payı olarak alınacağı, ancak katılma payının bir vakıf için yıllık (200.000) lirayı geçmeyeceği, istihdam edilenlere ve işçilere yardım vakıflarında istihdam edilenler ve işçiler ile işveren müesseselerin vakfa ödedikleri aidat ve katılma paylarının gayrisafi gelirin hesabında nazara alınamayacağı, ancak bunların işletilmesinden elde edilen gelirlerin safı gelire dahil edileceği yazılıdır. Tüzük tasarısının 19 ncu maddesinde; Vakıflar Genel Müdürlüğünün teftiş tabi olan bütün vakıflar Gelir Vergisi Kanunundaki esaslara göre hesap edilecek safı gelirlerin yüzde beşinin teftiş ve denetleme masraflarına katılma payı olarak alınacağı kaydı konulmuş ise de tasarının bu maddesi hakkında Danıştay 1. Dairesi, Ankara Hukuk Fakültesi, Maliye Bakanlığı mütalaslarında vakıflar, gelir ve kurumlar vergisine tabi olmadıklarından 1540 Vergi Usül Kanunlarının mükelleflere yüklediği ödevleri yapmaya mecbur olmadıkları gibi, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına öre kazançlarını tesbite de mecbur tutulmayacaklarından katılma ayına esas olacak safı karın Gelir Vergisi Kanunlarındaki esaslara göre tesbit olunan mali bilanço karına dayanılarak hesap edilmesi tatbikatta tereddüt ve karışıklıklara sebebiyet vereceğinden maddedeki (Gelir Vergisi Kanunundaki esaslara göre) kaydının tasarıdan çıkarılmasının yerinde olacağı bildirilmiştir. Tüzüğün müzakeresi sırasında bu görüş kabul edilerek (Gelir Vergisi Kanunundaki esaslara göre hesap edileceğine) dair olan kısım tasarıdan çıkarılarak tüzükte 22 nci maddede yazılı Olduğu gibi bütün vakıflardan safı gelirin yüzde beşinin teftiş ve denetlemeye katılma payı olarak alınacağı esas kabul edilmiştir.

Amortisman, kurumlar vergisinde, kurum safı kazancının ve gelir vergisinde ticaret ve zirai serbest meslek kazançları ile, gayrimenkul sermaye iradında safı kazancın hesaplanması için indirilen kalemlerden biridir. Nitekim Vergi Usül Kanununun 313 ncü maddesinde işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle, 296 ncı madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıy. metlerin alet, edevat, mefruşat ve demirbaşların ve sinema filmlerinin birinci kısmındaki esaslara göre tesbit edilecek değerinin, bunların kullanılabilecekleri süre zarfında yok edilmesini amortisman olarak kabul etmiştir. Gelir Vergisi Kanununun 40 ncı maddesinde ticaret işletmelerde gayri safı gelirden indirilecek giderlerin ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler hizmetli ve işçilerin işyerinde veya işyerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri, işde kullanılan taşıtların giderleri Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar vesair olacağını ayrı ayrı saymıştır.

Kanun ve tüzükde vakıfların özellikleri, bakımından safı gelirin bulunmasında Gelir Vergisi ve Vergi Usül Kanunlarının tatbik edileceği hakkında bir hüküm mevcut değildir. Tüzük tasarısına konulan safı gelirin hesaplanmasında gelir vergisi kanunundaki esasların nazara alınacağına dair olan kısmın tasarıdan çıkarılmış olması itibarile vakıfların safı gelirlerinin hesaplanmasında; Gelir Vergisi ve Vergi Usül Kanunları kıyas yolile tatbik edilemez. Bu durumda, vakfın denetleme masrafının tesbitine matrah olacak yıllık safı geliri; iktisadi faaliyetinin sonunda elde edilen gayrısafi gelirden, bu geliri elde etmek için yapılan zaruri masrafların indirilmesinden sonra bulunacak miktardır. Teftiş ve denetlemeye katılma payının- bu esaslar dairesinde bulunan safı gelir üzerinden tahakkuk ettirilmesi gerekir. İktisadi faaliyete katılmaksızın vakfa sağlanan yararlar vakfının mamelekinde bir artış sağlamakla beraber gelir olarak kabul edilemez. Mahkemece bundan zuhül olunarak yazılı şekilde hüküm tesisi, usül ve kanuna aykırıdır.

Sonuç: Hükmün açıklanan nedenle (BOZULMASINA), dava tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Ücret Tarifesine göre takdir olunan (1000) lira mürafaa vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacı tarafa verilmesine, 30.11.1976 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972