DAVA : Kanun dışı grev sonucu uğranılan 17500 lira zararın ödetilmesi davasının yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerle gerçekleşen 12929,25 liranın davalılardan alınarak davacıya verilmesine ilişkin hükmün süresi içinde temyizen incelenmesi taraflar avukatlarınca istenilmesi üzerine, dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi:

KARAR : A- Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre tarafların, aşağıdaki bendlerin kapsamın dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

B- Devlet Tiyatroları bünyesinde çalışan opera ve tiyatro sanatçıları ile yardımcı işçilerin "Totsis Sendikası"nı kurdukları, davalılardan Müjdat ve arkadaşlarının bu sendikanın yönetim kurulu üyeleri oldukları, bu sendikanın, yasal prosedüre uygun biçimde, işyerleri olan "Büyük Tiyatro - Küçük Tiyatro - Oda Tiyatrosu - Yeni Sahne - 3. Tiyatro - Altındağ Tiyatrosu"unda, greve gitme kararı aldığı, grevin 17-18 Kasım 1965 tarihlerinde uygulandığı, bu günler için satılan biletlerin bir sonraki hafta geçerli sayıldığı, anılan Sendikanın 16.05.1967 tarihinde, Ar-İş Sendikasına katılma kararı olduğu, taraflar arasında uyuşmazlık konusu değildir.

Davacı Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü; Totsis Sendikası Üyelerinin memur niteliğinde olmaları gerekçesiyle, uygulanan grevin, kanunsuz ve yasak olduğu iddiasıyla uğradığı zararın Sendikadan ve Yönetim Kurulu Üyelerinden birlikte ve dayanışmalı sorumluluk çevresinde tahsilini istemektedir.

Mahkemece; bilirkişinin saptadığı meblağın, Ar-İş Sendikası ve Totsis Sendikasının Yönetim Kurulu Üyelerinden tahsiline karar verilmiştir.

Olayda çözümlenmesi gereken sorunlar: Uygulanan grevin niteliği ve sorumluluğa etkileri; katılma kararı ve uygulamasının sonuçları; zararın kapsamı ve hesaplanma yöntemi ve bunlarla ilgili konulardır.

1- Dava, kanun dışı yapılmış grev sonucu meydana gelen zararların ödetilmesine ilişkindir ve bu durumu ile davanın 275 Sayılı "Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu"nun 29. maddesine giren bir uyuşmazlık niteliği taşıdığı kuşkusuzdur.

Anılan maddenin 1. bendinin 2. fıkrasında ise şu hükme yer verilmiştir.

"Kanun dışı bir grev yapılması halinde, bu grev veya bu grevin yönetim ve yürütümü yüzünden işverenin uğradığı zararlar, greve karar veren işçi teşekkülü veya Kanun dışı grev herhangi bir işçi teşekkülünce kararlaştırılmaksızın yapılmışsa, bu greve katılan işçiler tarafından karşılanır".

Yasa dışı grevin hukukça fiili durumunu oluşturduğu ortadadır. Haksız fiile dayanan tazminattan söz edebilmek için, -diğer koşullarla birlikte,- bu eylemi işleyenin kusurlu olması ve ayrıca bu eylem sonucunda bir zarar doğması gereklidir.

Zararlandırıcı olayın öncsi ve sonrasına ait bilgi ve bulgular ve saptanan maddi olgu çevresinde:

a) "Totsis Sendikası" üyelerinden "yardımcı işçilerin" olay öncesi ve sonrasında yasal olarak "işçi" sayıldıkları, Sendika kurma ve greve gitmek hak ve özgürlüklerinin bulunduğu taraflar arasında uyuşmazlık konusu değildir. Anılan sendikanın "Opera ve Tiyatro Sanatçıları" niteliğindeki diğer üyelerinin 657 Sayılı Yasa karşısında "memur" oldukları ve bu sıfatları gereği 275 Sayılı yasaya göre greve ilişkin haklarından söz edilemeyeceği iddia edilmektedir.

Bu olayda "Totsis Sendikası"nı olşuturan üyelerin bir bölümünün, Opera ve Tiyatro Sanatçılarının hukuksal statüleri, bir başka anlatımla, bunların işçi mi, yoksa kamu hukukunun memur statüsüne tabi memur mu bulundukları yönü, özellikle olay tarihlerinde, yargı kararları ile tartışmalı bir durumdadır. Yani, Türk Yüksek Mahkemeleri dahi bu konuda görüş birliğine varamamışlardır. 23.01.1967 tarih ve E. 966/24 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı bu çelişkili durumu açıkça ortaya koymaktadır. Özellikle, o tarihlerde Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin beliren görüşü, Devlet Tiyatro ve Operası sanatçılarının işçi sayılması gerektiği yolundadır.

Sendikanını yasalolarak devam ettiği, üyelerinin niteliği ve giderek greve ilişkin uyuşmazlıkların son çözüm yeri olan Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin yukarıda belirtilen görüşü hiçbir kuşkuya yer vermeyecek nitelikte ve açıklıkta iken, kendilerine de uygun gelen bu görüşe inançla hareket eden opere ve tiyatro sanatçılarının kendilerini "işçi" saymaları olgusu "kusur"lu sayılmalarına cevaz vermeyecek niteliktedir.

b) Bu davada zarar ögesinin de gerçekleştiği söylenemez. Zira, dosya içinde bulunan davacı işverene ait 18.05.1972 tarihli dilekçede, grev nedeniyle ve salt devamsızlıklarından ötürü Totsis Sendikası Üyelerinin 2 günlük ücretlerinin kesilmiş bulunduğu belirtilmiştir. Bu kesmenin cezasal nitelikte olmadığı anılan dilekçeden açıkça anlaşılmaktadır. Öbür yandan, kesilen paraların toplamı, iddia edilen zarar toplamını fazlası ile aşmaktadır.

İşverenin uğadığını iddia edebileceği zarar; elde edeceği bilet hasılatından, yapması gereken giderin düşülmesi ile bulunacak meblağdır. İşverenin yapması gereken gider kavramına, çalıştırdığı kişilere ödediği ücretlerin de girdiği kuşkusuzdur.

Şu duruma göre davacı işverenin bu olaydan ötürü zararının varlığından da söz edilemez.

O halde, haksız fiil niteliğindeki olgudan ötürü, haksız fiilin unsurlarının oluşmaması nedeniyle, davacının istemde bulunabilme hakkının doğmadığının düşünülmemesi usul ve yasaya aykırıdır.

2- 275 Sayılı yasanın 29. maddesinin yukarıda alınmış 1 sayılı bendinin 2. fıkrasına göre "grevin işçi teşekkülünce kararlaştırılmaksızın yapılmış olması durumu ayrık olmak üzere "kanun dışı grev sonucu meydana gelecek zararlardan sadece sendikal kuruluş sorumludur. Bu özel hükmün uygulama önceliğini haiz bulunmasından ötürü bu konuda Medeni Kanun'un 48. maddesinin son fıkrasının uygulanamayacağı ise, kesindir. Bu bakımdan, mahkemenin sözü edilen fıkra hükmünü gözönünde tutmaksızın, Müjdat ve arkadaşlarını zarardan sorumlu tutulması, kabul bakımından isabetli sayılmaz.

3- Totsis Sendikası ile Ar-İş Sendikasının yasal olarak birleştikleri de kesinlikle saptanmış değildir. Ödentilerin tahsiline ilişkin davanın bu konuda kesin yargı durumunu oluşturamayacağı açıktır. Mahkemenin, anılan sendikal kuruluşların birleştiklerini kesinlikle tebit etmeden Ar-İş sendikasının sorumluluğu cihetine gitmesi de, bu ve kabul bakımından, isabetli sayılamaz.

4- Davacınının, olay günlerindeki bilet hasılatının, ilerideki günlerdeki dalgalanmalar, satışa etkili grev uygulaması gözönünde tutularak isabetli bir biçimde saptanmamış olması, toplam hatası bulunan bilirkişi raporunun hükme dayanak alınması da, kezalik kabul bakımından, isabetli sayılamaz.

SONUÇ : Temyiz olunan hükmün yukarıda yazılı nedenlerden ötürü (BOZULMASINA), bozmanını niteliğine göre 1000'er lira Yargıtay duruşma avukatlık ücretinin davacıdan alınarak mürafaadaki temsil durumuna göre davalı Ar-İş Sendikası, Müjdat ve diğer davalılar Ali, Alp, Ferdi, Atilla'ya verilmesine ve peşin alınan temyiz harçlarının istek halinde geri verilmesine, 11.05.1976 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972