1567 sayılı kanuna aykırı davranıştan sanık Z. K.'nin yapılan yargılaması sonunda; hükümlülüğüne ilişkin (Mersin Asliye Ceza Mahkemesi) nden verilen 19/9/1974 günlü hüküm, sanığın temyizi üzerine Yargıtay 7. Ceza Dairesince incelenerek, bozulmasına dair verilen 4/2/1975 gün ve 676/971 sayılı ilama karşı C. Başsavcılığınca, 7. Ceza Dairesinin bozma kararının kaldırılarak, hükmün esastan inceleme yapılmak üzere bozulmasına karar verilmesi istemini bildiren 5/3/1975 gün 7/7 sayılı itiraz yazısiyle dosya 1. Başkanlığa gönderilmekle Ceza Genel Kurulunca okundu gereği konuşulup düşünüldü:

1567 sayılı Kanuna aykırılıktan sanık Z. K.'nin bu kanunun 3/A ve TCK.'nun 59 ncu maddeleri gereğince mahkumiyetine ilişkin mahkeme kararını, özel daire; 5.10.1973 günlü resmi gazetede yayımlanan 19 sayılı karar ile sonradan neşrolunan buna ek tebliğlerin 1567 sayılı Kanunun 1 nci maddesinde tahdidi bir surette sayılan hususlardan hiçbirine talaluk etmemiş ve dolayısiyle bu maddenin verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılmış bir karar ve tebliğ olarak kabulüne hukuken imkan bulunmamış olduğu gözetilmeden fazla fiyatla vita yağı satan sanığın yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesini yasaya aykırı bularak bozmuştur.

Cumhuriyet Başsavcılığı yazılı itirazında özetle; Bakanlar Kurulunun ekonomik istikrarı sağlamak amacı ile 19 sayılı kararı çıkardığını, bu ve ekini teşkil eden kararlarla bir fiyat kontrol komitesi kurulduğunu, kararın kapsamındaki kuruluş ve firmaların bu komitenin ön müsaadesini almadan mamül madde fiyatlarını artıramıyacağını, aksi halde 1567 sayılı Yasanın 3/A maddesine göre tecziye edileceğini öngörmüştür.

Sözü edilen 19 sayılı kararın ise, 1567 sayılı Kanunun 1 nci maddesine aykırı değildir. Zira; kanunun umumi gayesinin Türk parasının kıymetinin düşürülmesini önlemektir. Yasanın gerekçesinin tetkikinden de bu husus anlaşılır. T.B.M. Meclisi de bu gerekçeyi benimseyerek değer düşüklüğünü önleme yetkisiyle birlikte değerin muhafazası için ve maddede bahis konusu mevatla ilgili tanzim ve tahdit yetkisini verdikten sonra bir (ve) edatı ile ayırarak Bakanlar Kurulu'na Türk parasının kıymetinin korunmasına dair kararlar ittihazına da yetki tanınmış ve bu ibare her türlü sebebe karşı Bakanlar Kurulunu karar alabilme imkanına sahip kılmıştır.

Esasen mal ve hizmet mübadelesinde kullanılan bir değer ve umumi bir ödeme vasıtası olan paranın; beklenilen görevini ifa ede. bilmesi için kıymetinin kararla olması ve ödemelerde herkes için kabul edilmesi gerekir. Ekonomik sistemdeki denge, para ve mal piyasasına bağlı olup bunların kıymet ve miktarlarını da değiştirmenin fiyat düzeylerini de etkileyeceğinden her ikisi arasındaki dengenin sağlanması icap eder. Biri üzerindeki kontrolsüz yükselmeler özellikle mal fiyatlarındaki bu kabil yükselişler bizzarur para değerini düşüreceği cihetle, işte bunu önlemek amacı ile çıkarılan 19 sayılı kararın 1567 sayılı yasanın 1 nci maddesinde son kısmındaki (... ve Türk parasının kıymetinin korunması zammında kararlar ittihazına) yetkili kılınan Bakanlar Kurulunca bu yetkiye dayanılarak çıkarıldığından 1567 sayılı Kanuna aykırı düşmemektedir.

Bu nedenlerle itiraz konusu kararın kaldırılması ve hükmün esası incelenmek üzere dosyanın özel daireye tevdiine karar verilmesi istenmiştir.

1 - 1567 sayılı Kanunun 1. maddesinde; "Kambiyo, nukut, esham ve tahvilat alım ve satımım ve bunlar ile kıymetli madenler ve kıymetli taşlarla bunlardan mamül veya bunları muhtevi hernevi eşya ve kıymetlerin ve ticari senetlerle tediyesi temine yarayan her turlu vasıta ve vesikaların memleketten ihracı veya memlekete ithalatının tanzim ve tahdidine ve Türk parasının kıymetinin korunması 37 zımmında kararlar ittihasına icra vekilleri heyetini selahiyetli" kılmış bulunmasına, madde metni yasanın gerekçesi muhtelif encümen mazbatası ve meclis müzakerelerini kapsayan tutanaklarla, birlikte incelendiğinde; bir bakıma 1567 sayılı Yasanın paranın dış değerini koruma amacını güttüğünün anlaşılmasına, esasen dahilde fiyat tahavüllerinin mücerret spakülatörlerin eylemleri ile meydana gelemiyeceğine, bir maddenin nedreti fiyat artışlarını sağlarken bir başka maddenin çokluğunun da düşüşlere müncer olacağına itirazdaki düşünce Hakim olduğu takdirde Türk parası içerde nadir maddeye karşı düşürüldü diğerine karşı da yükseltildi gibi hatalı bir sonuca varılabileceğine, esasen ekonomik istikrarın korunması için mamul madde fiyatlarını kontrol etmek üzere aşağıdaki Üyelerden meydana gelen bir komite kurulduğuna ilişkin 19 sayılı kararın gösterdiği özelliği itibariyle 6 ncı maddesi de kurulan komiteye de alt komiteler kurma yetkisi vermesinin 1567 yasanın amacını aştığını açıklayan bir hal bulunmasına, bu nedenle Bakanlar Kurulunun 1567 sayılı Yasanın 1 nci maddesine göre Türk parasının kıymetinin korunması için alacağı tedbirlerin ancak bu maddede tahdidan sayılan hususlara ilişkin olabileceğine, maddenin bu bakımdan bir bütün olarak düşünülmesi icap etmesine, nitekim 13.6.1936 tarihli ve 3003 sayılı endüstriyel mamCılatın maliyet ve satış fiyatlarının kontrolu ve tesbiti hakkındaki kanunun 1 nci maddesi de dahildeki fiyat ayarlamalarının tesbiti zımmmda (iktisat vekilliğine endüstri şubeleri mamülatından lüzum gördüklerinin maliyet ve toptan satış fiyatlarını kontrol ve tesbit etmeye...) yetki vermesinden esasen mevcut olan Milli Koruma Kanununun 1567 sayılı Kanun yürürlükte iken çıkarılmış olmasından da, kanun koyucunun içerdeki fiyat kontrollarını 1567 sayılı Yasa dışında düşündüğünün bir delili sayılacağına; göre sanığın yazılı şekilde mahkumiyetine ilişkin hükmün bozulmasına dair olan ve yukarıda özetlenen özel daire kararı usüle ve yasaya uygun bulunmuştur.

Bu itibarla C. Başsavcılığı yazılı itirazının reddine karar verilmelidir.

2 - Çoğunluğa karşı olan görüş: 1567 sayılı Yasanın 1 nci maddesi (kambiyo nukut ve esham ve tahvilat alım ve satımının.. memleketten ihraç veya memlekete ithalinin tanzim ve tahdidine) ayrıca (ve Türk parasının kıymetinin korunması zımmmda kararlar ittihazına) Bakanlar Kurulunu yetkili kılmıştır.

Madde dikkatle incelendiğinde Bakanlar Kurulu'nu Türk parasının kıymetini korumak için her türlü tedbiri alabileceği sonucuna 38 varılmış olup maddenin ele alınış şeklinden mücerret paranın hariçte değerini korumaya matuf olmadığı, her türlü hali içine aldığı ortaya çıkar.

Esasen spakülatif hareketler para değerini doğrudan etkiliyeceğinden bu konuda başka yasalarda bulunması 1567 sayılı kanunun paranın iç değerini koruyucu tedbirler almaya Bakanlar kurulunu yetkili kılmadığı anlamını taşımaz. Bir bakıma bu yasalar dahi sonucu bakımından Türk parasının kıymetini koruma amacını taşır.

Bu itibarla C. Başsavcılığının yukarda özeti alınan yazılı kirazının, ileri sürülen gerekçeler yerinde görüldüğünden, kabulüne karar verilmesi gerekir.

Sonuç: Açıklanan nedenlerle C. Başsavcılığı itirazının reddine 7.4.1975 gününde üçte ikiyi geçen çoğunlukla karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972