 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
9. Hukuk Dairesi
E:1975/29155
K:1976/4039
T:04.02.1976
- GEMİ ADAMININ FAZLA ÇALIŞMA PARASI
- HAFTA TATİLİ GÜNDELİKLERİ
* ÖZET:1 - Gemi adamının iş süresi, işbaşında çalıştığı veya vardiya tuttuğu süredir.
Hafta tatili sebebiyle fazla çalışma parası alınabilmesi için haftanın tatilden önceki günlerinde sürekli çalışılmış olduğu veya çalışılmış gibi sayılan halleri bulunduğunun ve hafta tatilinde de işbaşında çalışıldığı veya vardiya tutulduğunun kanıtlanması gerekir.
Diğer günlerde de fazla çalışmanın kabul edilebilmesi için bu şekildeki bir çalışmanın kanıtlanması zorunludur.
2- Fazla çalışma parasını hiçbir ön koşul ileri sürmeden aldığı anlaşılan davacının daha fazla çalışma yaptığı iddiası kabul edilemez.
(854 s. Deniz İş K. m. 26, 41, 42)
Taraflar arasındaki fazla çalışma parası ve hafta tatili gündeliklerinin ödetilmesi davasının yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerle gerçekleşen miktarın davalıdan alınarak davacıya verilmesine ilişkin hükmün süresi içinde duruşmalı olarak temyizen incelenmesi davalı avukatınca istenilmesi üzerine dosya incelenerek gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı vekili, ilk dilekçesinde 1- saatlik eksik ödenen fazla mesai parası ile Izmit Körfezinde ve Kartal - Yalova hattındaki ve ayrıca vardiya değişimlerindeki fazla çalışma paralarını, Izmit, Kartal - Yalova hattındaki hafta tatili ücretini ve 29.4.1967 tarihinden evvelki hafta tatili ücretlerini istemişse de, sonradan verdiği dilekçesiyle diğer hakların sulhen alındığından bahisle davasını İzmit, Kartal - Yalova hattındaki fazla mesai parası ile yine aynı hatlardaki hafta tatili ücretine hasretmiştir.
Mahkeme bu isteklerden birincisini tamamen diğerini de kısmen hüküm altına almıştır.
a -) Bilirkişi Izmit Körfezinde haftada 4 gün 24 saat çalışıldığını 2 günde izinli kalındığını ve günde 8 erden haftada 40 saatlik fazla çalışma parası ödendiğini, davacı vekili ise dilekçesinde bu hatta haftada 4 gün aralıksız çalışıldığını -günde 16 saatlik fazla çalışmaya karşılık 7 saatlik fazla çalışma parası ödendiğini bakiyesinin ödenmediğini,
b -) Kartal - Yalova hattında, davacı vekili çalışıldığı zamanlarda 24 saat gemide kalındığını ve 16 saatlik fazla mesai parası tediye edilmesi gerekirken 7 saat fazla çalışma parası ödendiğini bakiyesinin verilmediğini, bilirkişi ise bu hatta 1 gün 24 saat devamlı çalışıldığını ertesi günü de 24 saat çalıştırılmadığını,
c -) Gerek İzmit Körfezi gerekse Kartal - Yalova hattında hafta tatili yapması gereken 7 nci günü vazifeye çağrıldığı halde fazla mesainin % 250 zamlı ödenmediğini, bilirkişi ise bu konuda İzmit Körfezinde haftada 2 gün istirahat verildiğini 7 nci günde çalıştırıldığını, Kartal - Yalova hattındaki çalışma düzeninin ise bir gün 24 saat çalışıldığı buna karşılık ertesi günü de çalıştırılmadığını ve 15 günde bir hafta tatiline gelen günde de çalıştırıldığını kabul etmişlerdir.
1 - Bir kimsenin 24 saatlik bir devrede uyumadan, dinlenmeden, yemeden ve diğer fizyolojik ve doğal ihtiyaçlarını görmeden 24 saat devamlı çalışması insan yaradılış ve tabiatiyle bağdaşmaz.
2-854 sayılı Deniz İş Kanununun 26. maddesinde günlük ve haftalık iş süresi belirlenmiş ve aynı maddenin 2. fıkrasında da bu süre (gemi adamının işbaşında çalıştığı veya vardiya tuttuğu) süre olarak tanımlanmıştır.
Buna göre gemi adamının gerek normal gerekse fazla çalışmasında nazara alınacak süre, gemide kaldığı süre değil gemide işbaşında çalıştığı veya vardiya tuttuğu süredir.
Diğer taraftan hafta tatili sebebiyle fazla çalışma parası istenebilmesi için yine 854 sayılı Kanunun 41 ve 42. maddelerine göre haftanın tatilden önceki günlerinde 26. maddedeki biçimde sürekli çalışılmış olduğunun ve 42. maddenin 2, 3 ve son fıkralarına göre çalışılmış gibi sayılan hallerin bulunduğunun ve ayrıca hafta tatilinde de işbaşında çalışıldığının veya vardiya tutulduğunun davacı tarafından isbatlanması gerekir.
Diğer günlerde de fazla çalışmanın kabul edilebilmesi için bu şekildeki bir çalışmanın isbatı zorunludur.
Gerek bilirkişi raporu ve gerekse 11.6.1968 gün ve 1846 sayılı Yönetim Kurulu Kararı davacının kanunun aradığı anlamda bir çalışmanın yapıldığını kanıtlayıcı nitelikte değildir.
3- Bunlardan başka, davacının hak istediği süreler için davacı vekilinin kabulüne göre 7 şer saat, bilirkişiye göre 8 zer saat fazla çalışma parasının hiçbir ihtirazi kayıt dermeyan edilmeden davacı tarafından alındığı anlaşılmaktadır. Artık bu sürelerde aldıklarından daha fazla mesai yaptığı iddiası kabul edilemez.
İbranamenin reddi gerekçesi de Borçlar Kanunu hükümlerine ve diğer hukuk kurallarına uygun değildir.
Bu durumda davanın reddi gerekirken hüküm yerindeki düşüncelerle isteğin kabulüne karar verilmesi bozmayı gerektirir.
Sonuç: Temyiz olunan kararın yukarda yazılı sebeplerle davalı yararına BOZULMASINA ve davalı yararına takdir edilen 1000 lira duruşma avukatlık parasının karşı tarafa yükletilmesine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 4.2.1976 gününde oybirliğiyle karar verildi.