 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
5. Hukuk Dairesi
E:1975/11776
K:1975/15965
T:18.12.1975
- KISMİ KAMULAŞTIRMA
- VERGİ DEĞERİ
ÖZET : Bir bölümü kamulaştırılmış olan taşınmazlarda, kamulaştırılan bölüme düşen vergi değerinin hesabında artan bölümde değer değişikliği olup olmadığının gözönüne alınması ve değişiklik varsa bunun kamulaştırılan yere düşen bedele aksettirilmesi gerekir.
(334 s. Anayasa 1488 s.k.d. m. 38/2)
(6830 s. İstimlak K. m. 12)
R. Konukçu ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü arasındaki kamulaştırma nedeni ile kalan kısımda zarar görülmüş olduğundan kamulaştırma bedelinin artırılması davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın reddine dair verilen yukarıda tarih ve numaraları yazılı hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı tarafından süresi içinde verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla, dosyadaki kağıtlar okunup iş anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü.
Davacı, bir kısmı kamulaştırılmış olan taşınmaz malının geri kalan bölümünde hasıl olan değer düşüklüğü nedeni ile kamulaştırma karşılığının artırılmasını istemiştir. Dava dilekçesinde de açıkça belirtildiği üzere davada 6830 sayılı kanunun 12. maddesine dayanılmaktadır.
Mahkemece, davacının verdiği vergi beyannamesinde taşınmaz malın beher metrekaresine 15 lira değer gösterdiği ve Kıymet Takdiri Komisyonunca da kamulaştırılan kısmının metrekaresine 15 lira değer biçilmiş olduğu belirtildikten sonra Anayasanın değişen 38. maddesinin ikinci fıkrası hükmüne göre kısmen yapılan kamulaştırmalarda da kamulaştırma karşılığının kamulaştırılan kısma düşen vergi değerini aşamayacağı ve kanunun bu hükmü kesin olup geri kalan kısımda değer düşüklüğü olsa da bunun nazara alınamayacağı ileri sürülerek dava reddolunmuştur.
1488 sayılı kanunla değiştirilmiş olan Anayasanın sözü geçen 38.maddesinin ikinci fıkrasında; Kısmen yapılan kamulaştırmalarda ödenecek karşılığın vergi değerinin kamulaştırılan kısma isabet eden miktarını aşamayacağına dair hükmün mutlak ve dar manda alınmaması, yani mahkemenin kabulü gibi bir kısmı kamulaştırılmış olan taşınmaz malların artan kısmında değer düşüklüğü veya artışı olup olmadığı nazara alınmadan mal sahibi tarafından taşınmazın tamamına beher metrekare için bildirilen vergi değeri üzerinden hesap yapılması doğru olamaz. Aksi halde kanunda yazılı şekil ve şartlara uygun olarak vergi beyanında bulunmuş bir kimsenin, bilahare idarenin yapmış olduğu kısmi kamulaştırma yüzünden geri kalan bölümde husule gelen değer düşüklüğü sebebile ve hiçbir kusuru olmaksızın zarara uğramasına veya kamulaştırma sebebile bakiyede değer artışı husule gelmiş ise bundan dolayı da haksız kazanç teminine sebebiyet verilmiş olur.
Bu nedenle, kısmen yapılan kamulaştırmalarda, kamulaştırılan bölüme isabet eden vergi değerinin hesabında artan kısımda değer değişikliği olup olmadığının nazara alınması ve değişiklik varsa bunun kamulaştırılan yere isabet eden bedele aksettirilmesi icap eder. Nitekim sözü geçen 1488 sayılı kanunun gerek Millet Meclisi ve gerekse Senatoda müzakeresi sırasında 38. maddedeki değişikliğe ait Komisyon sözcülerinin beyanları da bu görüşü teyit etmektedir.
Mahkemece bu cihetler nazara alınmadan aksine düşüncelerle davanın reddi cihetine gidilmesi doğru bulunmamıştır.
Davacının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün yukarda açıklanan nedenlerle Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 428 nci maddesi gereğince (BOZULMASINA) 18/12/1975 gününde oybirliğile karar verildi.