Taraflar arasındaki kira parasının tesbitine ilişkin uyuşmazlığın çözümlenmesi için Yargıtay Yüksek 1. Başkanlığının 28.1.1974 gün ve 1974/7 sayılı yazısiyle hakemliğimiz, 3533 Sayılı Yasanın 3. maddesi gereğince, tayin ve tensip edilmekle yapılan açık yargılama sonunda:

Davacı avukatı müvekkili idareye ait yerin 27.1.1965 günlü sözleşme ile aylığı 1750 liradan davalıya kiralandığını, aradan geçen süre içinde para ve fiat hareketlerindeki önemli değişiklikler, akaryakıt bedellerinin artışı, kira paralarındaki genel yükselme yüzünden bunun pek az kaldığını, işletme giderlerini dahi karşılamadığını ileri sürerek aylık 1750 lira olan kira parasının 1/3/1974 gününde geçerli olmak üzere (3250) lira olarak arttırılması suretiyle tesbitine karar verilmesini istemiştir. 109 davalı avukatı, 12.2.1974 gününde verdiği cevap layihası ile:

Müvekkili Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünün 1310 Sayılı Yasanın 12. maddesi hükmü itibariyle 3533 Sayılı Yasanın 3. maddesine giren kuruluşlardan bulunduğundan uyuşmazlığın çözümlenmesinin Yargıtay hakemine değil Ankara Yüksek dereceli hukuk Hakimine ait olacağı beyaniyle görevsizlik itirazından bulunmuş ve ayrıca davayı açan Ankara Vakıflar Bölge Müdürlüğünün dava açma ehliyeti bulunmadığına esas, hakkındaki isteğin yersiz olduğuna değinerek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

Tarafların sıfatları ve tabi oldukları bütçe bakımından uyuşmazlığın çözümlenmesinde, Yargıtay Hakemine görevli olup olmadığı öncelikle ve resen gözetilecek bir sorundur.

(3533) Sayılı Yasa, genel katma ve özel bütçelerle idare edilen daireler ve belediyelerle sermayesinin tamamı Devlet veya hususi idarelere ait daire ve müesseseler arasında çıkan uyuşmazlıkların (Tahkim) yoluyla çözümlenmesi hakkında hüküm getirmiştir. Sözü edilen kuruluşlar dışındaki daireler arasında bir uyuşmazlık varsa o zaman 3533 Sayılı Yasada gösterilen ve göreve ilişkin özel hükümlere bakılmayarak genel hükümlere gere görevli merci tayin edilir.

Vakıflar Genel Müdürlüğünün mülhak bütçe ile idare edilen dairelerden olduğu 2762 Sayılı Vakıflar Kanununun 5 inci maddesinde gösterilmiştir. Bundan kuşku yoktur. Görev sorununun çözümlenmesinde önemli olan Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünün durumudur. Şayet davalı idare 3533 Sayılı Yasada işaret edilen dairelerden değilse o zaman Yargıtay Hakeminin görevinden ve uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözümlenmesinden söz edilemez.

Genel bütçe; Muhasebei umumiye Kanunu hükümlerine göre yürütülen Devlet bütçesidir. Bu bütçeye dahil kuruluşlar her yıl bütçe kanunlarında yer alır. Mülhak ve hususi bütçe nitelikleri yine 1050 Sayılı Muhasebei umumiye Kanununun 115 ve 119. maddelerinde belirtilmiştir. Mülhak bütçeler, her yıl ayrı ayrı kanunlarla yürürlüğe konulur. Muhasebei umumiye kanunu çerçevesinde; hususi bütçeler İl Özel İdareleri ve Belediyeler bütçelerini kapsar.

Şimdi üzerinde durulacak olan husus, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünün ne tür bütçeli bir idare oluşudur. 5441 Sayılı Devlet Tiyatrosu hakkındaki Kanunun bazı maddelerinin değiştirilmesine; bir maddesinin kaldırılmasına ve bu kanuna bazı maddelerin eklenmesine dair 14/7/1970 gün ve 1310 Sayılı Kanunun 1. maddesinde (Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü kurulmuştur...) denilmektedir. Değişik 12. Maddesine göre gelirlerini; genel bütçenin Milli Eğitim Bakanlığı kısmının "Eğitim kurumları giderleri" tertibinden ayrılan ödenek temsillerden elde edilecek hasılat, tanıtıcı ve aydınlatıcı yayınlardan temin olunacak gelirler.., teşkil etmektedir. Sözü edilen yasanın 14. maddesi hükmüne göre "Devlet Tiyatrosu muamelatında 1050 Sayılı Muhasebei umumiye kanunu ile 2490 Sayılı Arttırma, Eksiltme ve ihale Kanunu hükümleri uygulanmaz", 15. maddesine göre bütçesi ve kadroları yönetim kurulunca hazırlanır ve Bakanlar Kurulunca onanır. Görülüyor ki, bütçe uygulaması yönünden Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, 3533 Sayılı Yasada gösterilen genel, katma ve özel bütçeli kuruluşlardan hiç birisi değildir. Sadece genel bütçeden yardım almaktadır. Maliye Bakanlığının 14. Mart. 1974 gün ve 111107 - 290 - 9604 Sayılı Karşılık yazısı bu görüşü doğrulamıştır. Davacı avukatının iddia ettiği gibi, Devlet tiyatrolarında çalışanların emekli sandığına bağlı bulunuşu ve burada çalışanların memur durumunda olmaları belirtilen özelliği bakımından davalı idarenin genel bütçeye dahil daireler arasında bulunduğunun kabulünü gerektirmez. Daha önce açılan bir başka kira tesbiti davasının Yargıtay Hakemince bakılması da bağlayıcı değildir.

O halde, davalı Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünün 3533 Sayılı Yasada gösterilen daire ve kuruluşlardan hiç birisinden bulunmadığı gözetilerek uyuşmazlığın çözümlenmesinde ne Yargıtay hakemi ve nede hakem sıfatiyle mahalli Yüksek dereceli hukuk hakimi görevli değildir. Davanın rüyeti doğrudan genel mahkemelere ve 1711 Sayılı Yasa ile değiştirilen Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 8 inci maddesi hükmüne göre Ankara Sulh Hukuk Mahkemesine aittir.

Bütün bu gösterilen gerekçeler itibariyle uyuşmazlığın çözümlenmesinde hakemliğimiz görevsiz bulunmuş, görevsizlik nedenile dava dilekçesinin reddine karar verilmesi gerekmiştir.

Sonuç: Yukarda açıklanan gerekçelerle ve görevsizlik nedenile dava dilekçesinin (REDDİME), istek halinde dosyanın görevli Ankara Sulh Mahkemesine gönderilmesine, Avukatlık asgari ücret tarifesinin 10 ve 8 inci maddeleri hükümleri dairesinde takdir ve hesabedilen (450) lira avukatlık parasının davacıdan alınarak davalıya verilmesine 3533 Sayılı Yasanın 6. maddesi uyarınca kesin olarak 18/4/1974 gününde karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972