DAVA : Taraflar arasındaki gereksiz alınan fazla verginin geri alınması davasının yapılan yargılaması sonunda: ilamda yazılı sebeplerden dolayı yetki yönünden davanın reddine karar verildiği hakkındaki hükmün süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşuldu:

KARAR : 1 - Davacı; Türkiye'nin birçok yerlerinde ve ayrı ayrı zamanlarda yapılan orman ihalelerinde kendisinden gereksiz olarak fazla alındığından söz ederek bunların geri verilmesini istemiş, davalı Ormana Genel Müdürlüğü ise bu davanın ihale sözleşmelerindeki yetki şartına göre ihalelerin yapıldığı yer mahkemelerinde görülmesi gerektiğini savunmuş, mahalli mahkemece de yetki itirazı kabul edilerek davaya bakmaya Adana Mahkemelerinin yetkili bulunduğuna karar verilmiştir.

Kural olarak taraflar kamu düzeni ile ilgili olmayan konularda yetki sözleşmesi yapabilirler. Yetki sözleşmesiyle kanunun o işde yetkili mahkeme olarak göstermediği veya yetkili olarak gösterdiği veya yetkili olarak gösterdiği mahkemelerden yalnız birinin yetkili olduğu kararlaştırılabilir. Olayda davalı idare ihale şartnamelerine bu sözleşmelerden doğacak uyuşmazlıkların ihalenin yapıldığı mahal mahkemelerinde çözüleceğine ilişkin yetki hükümleri koymuştur. Yazılı ve her iki tarafın imzalarını taşıyan bu yetki sözleşmeleri geçerlidir. Ancak yetki sözleşmesi konulan yetkili olan genel ve özel yetkili mahkemelerin yetkilerini bertaraf etmez. Çünkü bizim usül yasamızda münhasır yetki sözleşmesi yoktur. "Bu hüküm yeni hazırlanmakta olan usul yasası tasarısına konmuştur." Kaldıki karşılıklı yükümlülükleri taşıyan satış gibi sözleşmelere konan yetki şartı kural olarak iki taraf içinde sözleşmiş kabul edilmelidir. Bonolardaki yetki şartına kıyasen yetki sözleşmesinin yalnız alacaklı yararına olduğu kabul edilemez. Yetki sözleşmesinin taraflara sağladığı yarar birbirleri aleyhine mutlaka kanunen yetkili mahkemelerde dava açmak zorunluğunda kalmamalarıdır. Amaç Kanunen yetkili mahkeme yanında değer bir mahkemeyi dahi yetkili kılmaktır. Yoksa kanunen yetkili mahkemenin yetkisini kaldırmak değildir.

Sözleşme ile yetkisi belirtilen mahkemenin münhasır yetkili mahkeme olduğunun kabul edilmesi halinde kanunen yetkili mahkeme hakimlerine dolaylı yoldan bir itimatsızlık gösterilmiş olurki kamu düzeni ile ilgili bu hususa şimdiki usul yasamızın hükümleri elverişli bulunmamaktadır. Bu gibi yetki sözleşmelerinin geçerliliği ancak yeni usul tasarısında olduğu gibi kanuna açık bir hüküm konulmakla sağlanabilir. Bilimsel eserlerdeki görüşler bu paralelde olduğu gibi "Bakınız: Profesör İlhan Bostancıoğlu, Medeni usul hukuk Dersleri 1972 baskı sahife 120-123; Profesör Baki Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, 1968 baskı sahife 169-171" Yargıtay'ın ötedenberi kökleşmiş içtihatlarıda bu doğrultudadır. Herne kadar mahkeme oyçokluğuyla verilmiş aksi yöndeki 27.6.1973 gün 1969/T-1208-549 sayılı H. Genel Kurulu Kararına dayanmakta isede; sözü edilen karar bu konuda verilmiş tek karar değildir. Hukuk Genel Kurulunun 25.12.1963 gün T-40/26 sayılı ve 19.11.1969 gün İc.İf. K/216-824 sayılı ve 3. Hukuk Dairesinin 3.6.1963 sayılı, İcra İflas Dairesinin 20.11.1967 gün 10352/10305 sayılı, 13. Hukuk Dairesinin 18.12.1973 gün 1017-816 sayılı kararlarında birbirlerini pekiştirir şekilde yetki sözleşmesinin kanunen yetkili genel ve özel yetkili mahkemelerin yetkilerini kaldırmıyacağı açıklanmıştır. Gösterilen bu gerekçeler karşısında mahkemenin, davalının ikametgahı mahkemesinde açılan davayı aksi görüşle yetki yönünden reddetmesi bozmayı gerektirir.

2 - Dava dilekçesiyle ona ekli listeden anlaşılacağı üzere davacı birçok il ve ilçelerde ve ayrı ayrı zamanlarda yapılan ihalelerde kendisinden fazla alınan vergiyi geri istemektedir. Her ihalede o yer mahkemesini yetkili gösteren bir sözleşme hükmü bulunduğuna göre her sözleşmeden doğan uyuşmazlığın o sözleşmede yetkili gösterilen mahkemede çözülmesi gerekirken ihalelerin tümü Adana'da yapılmış gibi hepsi için Adana mahkemesinin yetkili gösterilmesi dahi kabul şekli yönünden usule aykırıdır.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın gösterilen nedenlerle BOZULMASINA, ve aşağıda yazılı peşin harcın istek halinde iadesine 31.1.1974 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972