DAVA : Taraflar arasındaki davadan dolayı Ankara Asliye 10. Hukuk Hakimliğince verilen 17.7.1972 tarih ve 13/715 sayılı hükmün temyizen tetkiki davacı avukatı tarafından istenmiş olmakla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı Banka, İstanbul Maltepe'deki deposunun genişletilmesi amacı ile (M) den 16.800 m2lik arsa satın alındığını, İller Bankası kuruluşu hakkındaki 4759 sayılı kanun ile bu kanunun 28. maddesine istinaden yürürlüğe konmuş bulunan İller Bankası nizamnamesinin 33. maddesinin 19. fıkrası gereği, lüzumlu görülecek gayrimenküllerin banka adına satın alınmasına ait şartları tesbit etmek görev ve yetkisi müdürler kuruluna ait olup, mezkur kurul başkan ve üyeleri bulunan davalılar, gerekli fiat mukayeseleri, civardaki emsal alım-satım rayiçlerinin incelenmesini ve lüzumlu ekspertiz ve tetkikler gereğini yaptırmadan ve istimlak imkanlarını araştırmadan, civarındaki benzerlerine göre metre karesi 100 lira hesabiyle 1.680.000 TL. bedel ödemesi gereken mezkur arsanın 3.773.300 lirayı alınması nedeniyle 2.093.300 lira banka zararı meydana geldiğini, bunun karşılığında ayrıca 146.531 lira da fazla emlak vergisi verildiğinden zarar tutarı 2.239.891 liranın faiziyle, davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep ve dava etmiştir.

Davalılar savunmalarında, Genel Kurulca ibra edildiklerini, satın almanın kanun, tüzük ve uygulamaya uygun olduğunu, iddianın mesnetsiz bulunduğundan bahisle davanın reddi gerektiğini ileri sürmüşlerdir.

Mahkemece özetle (davacı delil olarak 1971/803 esas sayılı ceza dosyası içinde mevcut, bilhassa tahkikatla ilgili evraka dayanmıştır. Mezkur dosya münderecatına göre, bankanın Maltepe'deki deponun genişletilmesi gereğine, malzeme dairesi reisliğince lüzum gösterilmiş genel müdürlükçe uygun görülerek, elverişli arsanın bulunması için görevlendirilenler yerinde inceleme yaparak, (M) adındaki şahsın arsası uygun görülüp genel müdürlüğe bildirilmiş, malzeme dairesinin uygun mütalaası ile iş, davalıların meydana getirdiği müdürler kuruluna havale ile arsanın bir kısmının metre karesi 260 bir kısmı 210 liradan alınmasına karar verilerek genel müdür yetkili kılınmıştır. Genel Müdürlükçe banka lehine 926.575 lira bir indirme satıcı şahısla anlaşmaya varılmıştır. İller bankası Tüzüğünün 13/19. maddesindeki yetki kullanılmıştır. Ceza Mahkemesince davalılardan (Ne) ve (Na) nın beraatlerine karar verilmiştir. Davalılardan (E) milletvekili olduğu için ceza davası açılamamıştır. Ancak onun bakımından da olay ve delil birliği vardır. Hukuki sorumluluk olarak davalılara görevi savsamak suçu isnat edilmiştir. Bu konuda kesin hüküm olduğundan Ceza Mahkemesinin kararı mahkememizi bağlar. Bu sebeple satın alınan arsanın gerçek değeri tesbit edilmek suretiyle davalıların ihmalleri olup olmadığının tesbitine mahal olmamıştır. Satın alma pazarlıkla yapılmıştır. Diğer taraftan 1968 yılı hesap devresi bilançosu kar ve zarar hesabı Genel Kurulun 17.4.1969 tarihli toplantısında görüşülmüş, banka sorumluları ibra edilmişlerdir. Bu nedenlerle davanın reddine, karar verilmiştir.

Hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.

1 - Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, İller Bankasının 4759 sayılı kanun ile bu kanuna dayanılarak çıkarılan tüzük hükümlerine tabii olmasına ve müdürler kurulu başkan ve üyelerinin 7116 sayılı kanunun 17. ve tüzüğün 27. maddeleri uyarınca İmar ve İskan Bakanlığının inhası üzerine Bakanlar Kurulunca 3 yıl süre ile tayin olunmasına ve özel kanunun Genel Kurul hakkındaki 12. ve 13. maddeleri ile tüzüğün 26. maddesi hükmüne ve olayda Müdürler Kurulu başkan ve üyeleri hakkında şirket adına açılacak davaya ilişkin Türk Ticaret Kanununun 341. maddesi hükmünün uygulanamıyacağına, davayı, zarar gören bankanın 4759 sayılı kanunun 17. maddesinin 2. fıkrası ve tüzüğün 46. maddesi gereğince temsil yetkisi bulunan genel müdürün açmış olmasına göre mahkemenin bu yönleri kapsıyan gerekçesi yerinde görülmüştür.

2 - Ancak yukarıdaki açıklamadan da anlaşılacağı gibi özel şahıstan İstanbul Kartal Maltepesinde satın alınan 16.800 m2 arsanın satın alınmasından dolayı sorumlulukları dolayısı ile eski müdürler kurulu başkanı ile belli üyeleri haklarında tazminat davası açıldığına göre, sorumluluğun unsurlarının Hukuk Mahkemesince incelenmeden yazılı olduğu şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir. Zira Borçlar Kanununun 53. maddesi gereğince Hakim kusur olup olmadığına karar vermek için Ceza Hukukunun sorumluluğa ilişkin hükümleri ile bağlı olmadığı gibi Ceza Mahkemesince verilen beraat kararı ile de mukayyet değildir. Bundan başka ceza Mahkemesinin kararı kusurun takdiri yönden de Hukuku Hakimini bağlamaz. Olayda Ceza Mahkemesine açılan dava sonunda suç unsuru bulunmadığından beraat karar verilmiş ise de, bu karar az önce değinildiği gibi hukuk hakiminin bağlamaz. Kaldı ki sanıklara ihmal suçu isnat olunmuştur. Ceza Kanunu gereğince ihmal suçu cürüm olduğundan failin kastının bulunması şarttır. Halbuki Özel Hukuk yönünden sorumluluk için kasıt dışındaki kusur halleri de diğer haksız eylem unsurları ile birlikte yeterlidir.

Dosyada mevcut Kartal Belediyesi'nin cevabı ve diğer Resmi belgelerden davalıların satın alınmasına karar verdikleri arsanın metre karesinin çok daha ucuza olması gerektiği anlaşılmaktadır. Ayrıca mahkemeyi bağlayan bir delil olmamakla beraber müfettiş raporu ve mistenidatı da mahkemenin tahkikatında gözönünde tutulması icap eden bir nitelik taşır.

Bundan başka 6830 sayılı İstimlak Kanununun 5. maddesi gereğince davacı 96nka için istimlak yoluna gidilmesi olanağı dahi mevcuttur. Bu yola başvurulmaması sebebi üzerinde de durulmak gerekir. İller Bankasının tüzüğünün 33. maddesinin 19. bendine konu olan şartların tesbit edilip edilmediği de araştırılmamıştır.

Bu durumda tarafların iddia ve savunmaları dahilinde ve yukarıdaki açıklamalar uyarınca, mahkemece gerekli inceleme yapılmak ve satın alma tarihindeki gerçek değer yetenekli bilirkişiler aracılığı ile saptanmak ve sonucuna uygun bir karar verilmek gerekirken yazılı olduğu şekilde eksik inceleme ile ve Borçlar Kanununun 53. maddesi hükmü yanlış yorumlanarak hüküm tesis edilmesinde isabet görülmemiştir.

SONUÇ : Yukarıda 2. bentte yazılı sebeplerden dolayı davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, 9.5.1974 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972