DAVA : Taraflar arasındaki davadan dolayı Gaziantep As. 3. hukuk Hakimliğince verilen 18.12.1973 tarih ve 235/1252 sayılı hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davalı avukatı tarafından istenmiş olmakla duruşma için tayin edilen 21.1.1975 gününde taraflar avukatları tebligata rağmen gelmediğinden tetkikatın evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten ve temiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşıldıktan sonra dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili, davalının 23.3.1966 tarihli vekaletnameye dayanarak dava dışı Z.Y. vekili olarak müvekkili ile 23.3.1966 tarihli (ticari senetler karşığı verilecek avansa mahsus rehin sözleşmesi) aktetmiş ve ciro ettiği üç bonon karşılığında (25.375) lira istihraz etmiş bulunduğunu ve davalı ile müşterek borçlu dava dışı C.K. aleyhine yapılan icra takibinin davalının cirosunun teminat cirosu olması ve C. ın ise aczinin tahakkuk etmesi nedenleriyle akim kaldığından (25.375) liranın faizi ile davalıdan tahsiline karar verilmesini idida ve talep etmiştir.

Davalı vekili, icra tetkik merciinin kesinleşmiş ilamı mevcut iken bu davanın dinlenemiyeceğini ve tasarrufun vekil sıfatı ile yapılmış olmasına göre müvekkiline husumet teveccüh etmeyeceğini, savunmuştur.

Mahkemece, bilirkişi mütalaası aynen kabulü şayan görülerek (24.956.50) lira ile (7.280) lira faiz toplamı (32.236.50) liranın davalıdan tahsiline karar verilmiştir.

Hükmü davalı temyiz etmiştir.

1 - Türk Ticaret Kanunun 690. maddesi gereğince emre muharrer senetlere de uygulanan aynı kanunun 601. maddesinde öngörülen ve bir hakkın başkasına rehnedilmesi maksadıyla yapılan ciro, rehin cirosu niteliğini taşır. rehin cirosunda rehi hakkının doğabilmesi için poliçede (bedeli teminattır), (bedeli rehindir) ibarelerinin bulunması yahut tersini ifade eden diğer herhangi bir kaydı ihtiva etmesi ve poliçenin de rehin alana teslim edilmesi gereklidir. Ancak teslim ve ciro, senet üzerindeki mülkiyet hakkını rehin alana intikal ettirmediğinden mülkiyet, ciro eden şahısta kalır.

2 - Nitekim tahsil cirosu hakkındaki Türk Ticarek Kanununun 600. maddesinin ilk fıkrasında (hamilin, poliçeden doğan bütün hakları kullanabilecği, fakat o poliçeyi ancak tahsil cirosu şeklinde tekrar ciro edebileceği) ifade edildiği gibi, rehin cirosuna ilişkin 601. maddenin ilk fıkrasında da aynı şekilde (hamilin poliçeden doğan bütün hakları kullanabileceği, fakat kendisi tarafından yapılan bir cironun ancak tahsil cirosu hükmünde) olacağı, hükme bağlanmıştır.

Bu hükümlerin incelenmesinden, tahsil cirosu veya rehin cirosu ile poliçeyi veya aynı Kanunun 690. maddesi delaletiyle emre muharrer senedi elinde bulunduran hamilin bu hakları yönünden her iki ciro nev'i arasında, bir nitelik farkı yoktur.

3 - Eski Ticaret Kanununun 543. maddesinin ilk fıkrası, tahsil cirosunda (hamilin o poliçeden mütevellik kaffei hukuku istimal edebilir ise de, o poliçeyi ancak tevkil suretilyle ciro edebilmesini, 544. maddesinin ilk fıkrasında da rehin cirosunda (hamilin poliçeden mütevellik kaffei hukuku istimal edebilmesini, poliçenin kendi tarafından ifa olunan cirosunun yalnız tevkil hükmünde olarak muteber olmasını) amir bulunuyordu.

İsviçre Borçlar Kanununun 1008 ve 1009. maddelerinin ilk fıkralarında da tahsil ve rehin cirolarında hamilin cirosunun, (tevkil cirosu) şeklinde olabileceği, açıkça belirtilmiştir.

4 - Tahsil cirosu tevkili ifade ettiğine ve rehin cirosunda da hamil ancak tahsil cirosu yapabileceğine göre, vekil müvekkili aleyhinde tahsil yoluna başvuramıyacağı gibi; rehin cirosunda dahi hamil, aynı zamanda senedin aynının maliki olan kendi cirantasına senet bedelinden dolayı müracaat edemez; bu halde rehin cirosu, senette mündemiç alacağa ilişkin hakkın kullanılarak vekil suretiyle tahsil edilecek meblağ üzerinde rehin hakkını temin eder. Nitekim rehin cirosunda, (bedeli teminattır) veya (bedeli rehindir) gibi ibarelerin kullanılması da rehin, bedel üzerinde olduğunu gösterir; yoksa senedin mülkiyeti ve bu arada asli zilliyetliği, fer'i zilyedliği hamile intikal eder.

5 - Esasen rehin cirosunda, temlik cirosunda olduğu gibi ciranta hamilden senet karşılığını almaz. Bu itibarla ayrı bir akdi ilşkiye dayanmadıkça rehin cirosu sebebiyle ciranta, hamile karşı şahsen ve senet bedeli ile sorumlu olmaz. Medeni Kanununun 879. maddesinde de borçlunun, rehi sebebiyle ödünç verene karşı şahsen sorumlu olamayacağı beyan edilmiştir. Kaldı ki rehin cirosunda senedin aynının rehnedilmesi, söz konusu değildir.

6 - Türk Ticaret Kanununun 597. maddesinin ilk fıkrasındaki "cirantanın poliçenin kabul edilmesinden ve ödenmemesinden sorumlu" olacağına dair kuralın uygulanması, bu fıkrada belirtildiği veçhile aksine şartın mevcut bulunmamasına bağlıdır. Tahsil ve rehin cirolarında aksine şart, ayın Kanunun 600 ve 601. maddelerinde mündemiçtir.

Türk Ticaret Kanununun 636. maddesinde (bir poliçeyi keyide, kabul, ciro eden veya o poliçeye aval veren kimselerin hamile karşı müteselsil borçlu sorumlu) olmalarını da, kanuni istisnaları ile sınırlamak gerekir.

7 - Yukarıdaki davaya ait açıklamadan da anlaşılacağı gibi, davalı, davacı banka ile kredi ilişkisi olan kişiye bu kredinin kullanılmasında vekaleten hareket etmekte ise de dava konusu senetlerin lehtarı olarak bu senetleri şahsen rehin cirosu ile davacıya teslim etmiştir. Ciroyu yapan davalının banka ile kişisel bir münasebeti ve sözleşmesi, yoktur. Şahsen senette yazılı borcu her hangi bir suretle temin ettiğini kabul etmek olanağı da yoktur. bu itibarla senedi rehin cirosu ile elinde bulunduran davacı bankanın, rehneden davalıya senet bedelinden dolayı müracaatı, düşünülemez.

Bu nedenlerle davanın kabulüne karar verilmesi kanuna aykırıdır.

SONUÇ : Davalı avukatını temyiz itirazının kabulü ile hükmün yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı davalı yararına BOZULMASINA, davalı vekili duruşmaya gelmediğinden vekalet ücreti tayinine yer olmadığına 10.2.1975 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972