DAVA : Davacı, ölçümleme yoluyla tahakkuk ettirilen prim borcunun ödetilmesini istemiştir.

Mahkeme, isteği hüküm altına almıştır.

Hüküm, davalı Avukatı tarafından temyiz edilmiştir.

Türk Ulusu adına yargı yetkisini kullanan Yargıtay 1. Hukuk Dairesince dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi:

KARAR : Taraflar arasındaki temel uyuşmazlık, davalının, işyerini devralmasından önceki yıllara ait Defter ve Belgeleri incelemeye sunmak zorunda olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

Davalının işverenlik niteliği, 18.3.1968 den başlayarak 4.7.1968 gününe dek sürmüştür. Gerçekten, N. Menekşe adındaki kişi, 6.7.k1968 günü Kuruma verdiği bildirgeyle işyerini davalıdan 4.7.1968 tarihi itibariyle devraldığını bildirmiş durumdadır. 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 8. maddesi ile Çalışma Bakanlığının tüzük kuvvetindeki 1232 Sayılı Genelgesinin 2 ve 3. maddelerine göre el değiştirme işlemi Kurumun'un oluruna bağlı değildir. Bildirgenin verildiği günden başlayarak hukuksal sonuçlar doğurur. Davalının sigorta primleri borcu dışında Kuruma karşı olan diğer yükümlülükleri, 4.7.1968 günü itibariyle sona ermiş bulunduğu halde, belirtilen tarihten sonra 12.7.1968 günlü yazı ile kendisinden kayıt ve belge göstermesi istenmiştir. Üstelik istenilen kayıt ve belgeler davalının işveren sıfatının doğumundan önceki devreye ait bulunmaktadır. Davacı Kurum yukarıda sözü geçen Yasa'nın 82. maddesine dayanarak davalıyı kendisinden önceki döneme ait eski işveren defter ve belgelerini kendisinden önceki döneme ait eski işveren defter ve belgelerini incelemeye sunmak görevi ile yükümlü tutmuş ve mahkeme de bu görüşü benimsemiştir.

Ne var ki, -işyerinin Türk Ticaret Kanunu'nun 12/5. maddesi önünde aynı zamanda ticarethane niteliğinde olmasına göre-, defter ve belgeler, anılan dosya ile Vergi Usulu Kanunu esasları çevresinde düzenlenmişlerdir. Buna göre,her işveren, tacir niteliğiyle kendi adına defter tasdik ettirmek zorundadır.

Öte yandan, Vergi Usul Kanununu'nun 253 ve 256. maddeleri, defterleri saklama ve ibraz görevini, doğruca defterin ait bulunduğu vergi yükümlüsüne yüklemektedir. Mahkemenin dayandığı 506 sayıl Yasa'nın 82. maddesi, "eski işverenin Kurum'a olan sigorta primi ile gecikme zammı borçlarından aynı zamanda yeni işverenin de müteselsilen sorumlu" tutulması esasını getirmiş olmakla beraber; bu hüküm, eski işverenin Türk Ticaret ve Vergi Usul Kanununları gereğince yüklendiği görevlerden yeni işverenin de sorumlu tutulduğu anlamına gelmez. Nitekim, Yasa koyucu, eski işverenin Kurum'a olan prim borçlarından ötürü yeni işverene faiz yükletmekten özellikle çekinmiştir. Her işveren geriye dönük sorumluluğu böylesine sınırlandırılmış iken, anılan maddeye dayanılarak, davalının; işyerini devralmasından önceki işverene ait defter ve belgeleri incelemeye sunamamış olmasınan sorumlu tutulması isabetli sayılamaz.

Açıklanan bu maddi ve hukuki olgular karşısında davanın reddedilmesi gerekirken yazılı düşüncelerle isteğin hüküm altına alınması usul ve yasaya aykırıdır.

SONUÇ : Yukarıda belirtilen nedenlerle, davalının temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün BOZULMASINA ve Üye C. Kayı'nın muhalefetine karşı Başkan M. Çenberci ve Üyeleri A. Güngör, İ. Görsüy ve T. Uygur'un oylarıyla ve oyçokluğuyla 3.10.1974 gününde karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Sosyal Sigorta alanına giren sigorta dalylarında sigortalılara yasanın öngördüğü biçimde ve miktarda her türlü yardım ve ödemelerin yapılabilmesi ve Kurum'un her çeşit yönetim giderlerinin de karşılanabilmesi için alınan primlerin, işverence normal yollarla ödenmediği veya noksan ödendiği hallerde, ölçümlemeye gidilerek bunların elde edilmesi olanağını tanıyan kanun koyucu, işyerinin eldeğiştirme yoluyla zaten ödenmemiş olan primlerin tahsilinin daha da zor bir duruma getirilmemesi ve dolayısıyla sigortalıların haklarının korunması amacıyla, 506 sayılı Yasa'nın 82. maddesinde eski işverenin sigorta prim borçlarından yeni işverenin müteselsilen sorumlu olacağını kabul etmiştir. Maddedeki eski işverenin "prim borcu" deyimi, sadece tahakkuk etmiş borca münhasır değildir.

Zamanında hiç verilmemiş veya noksan ödenmiş ve şartlarının varlığı halinde ölçümleme yoluna gidilerek tahakkuk ettirilecek prim borçları dahi bu değimin kapsamı içine girer. Ölçümlemeye gitmeden önce kayıt ve belgelerin ne zaman görüleceği hususu Kurumun takdirinde olmak gerekir ve Kurum bu zorunluğu duyduğu anda ise, öşveren değişmiş ve yeni işverenin adresinin bulunması, kendisinin kovalanması güç olabilir. Türk Ticaret Kanunu veya Vergi Usul Kanunu yahut başka kanunlar yönünden bir zorunluk olmasa bile, prim borcundan müteselsilen sorumlu olacağını bilen ve kanun hükmü olduğu için bilmesi lazım gelen yeni işveren, müdebbir bir iş adamı gibi, işverenliği devralırken, çalıştırdığı sigortalıların haklarının korunması bakımından eski işverenden primlere ilişkin her türlü kayıt ve belgeleri de devralması, geçmiş prim hesabını da kapatması, bunu yapmamış ise, halef olarak, tıpkı eski işveren gibi kayıt ve defterleri de istendikçe Kurum'a göstermesi şarttır. Göstermemesi halinde ise eski işveren yerine Kurum'a karşı sorumludur.

Olayımızda Kurum'un yaptığı işlem Kanuna uygun ve doğrudur.

Bu nedenle çoğunluk görüşene karşıyım ve hükmün onanması oyundayım.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972