DAVA : Davacı, ilişiksiz belgesi alınmadan teminatın iade edilmesi üzerine uğranılan Kurum zararının rücuan ödetilmesini istemiştir.

Mahkeme, davalı idarenin 506 Sayılı Kanun'un 83 ncü maddesine aykırı bir davranışı saptanamadığından tanıtlanmıyan davanın reddine karar vermiştir.

Hüküm, davacı Avukatı tarafından temyiz edilmiştir.

Türk Ulusu adına yargı yetkisini kullanan Yargıtay 10 ncu Hukuk Dairesinin Başkanı M.Ç. ve Üyeleri F.U. A.G., N.İ. ve C.K. nın katıldığı 27.9.1974 tarihli oturumda Tetkik Hakimi G.e. tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan ve temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi:

KARAR : Davacı Kurum, ihale konusu inşaatın müteahhidi A.Y. ın prim ve eklerinden Kurum'a olan borcunun 506 Sayılı Yasa'nın 83 ncü maddesi uyarınca davalıdan alınmasını istemiş; davalı Bakkanlık ise, davanın dayanağı olan teminatı müteahhidin borcuna karşı alıkoyup tahsil ettiği için vermediğini ve bu nedenle de davanın reddi gerektiğini savunmuştur.

Dosya içinde bulunan bilgi ve belgelere göre, Hara Suni Tohumlama İstasyonu inşaatı işini Bayındırlık Bakanlığından ihale ile alan A.Y. ın, kesin hesap sonunda davalı Bakanlığa 9.600 TL. borçlu bulunduğu ve Bakanlıkça bu borcun müteahhidin 7.600 TL. lık Banka teminat mektubundan kısmen tahsil edilebildiği anlaşılmaktadır.

506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 83 ncü maddesinde, "Devlet, İl ve Belediyeler ile sermayesinin en az yarısı Devlet İl ve Belediyelere ait her çeşit teşekkül ve müesseseler, kamu müesseseleri ve özel kanunlarla kurulan teşekküllerce ihale yolu ile yaptırılan her türlü işleri üzerine alanlar tarafından bu işlere karşılık gösterilen her türlü teminat, prim ve gecikme zammı; borçları kalmadığına dair Kurum'dan alınan bir belge gösterilmedikçe geri verilmez. Ödenmemiş sigorta primleri ile gecikme zamları tutarı bu teminattan kesilerek veya teminat paraya çevrilerek Kurum'a yatırılır" hükümleri yer almış bulunmaktadır.

Öbür yandan, 2490 Sayılı Artırma Eksiltme ve İhale Kanununa göre de, işin sözleşme ve şartname gereğince yapılmasını temin etmek amacı ile, belirli miktar ve şekilde alınan kesin teminat işin tamamen ve usulüne uygun olarak yapıldığı saptandıktan sonra ilişiği kesilen müteahhide iade edilebilir.

506 Sayılı Yasa, bu geri verme işlemini, ayrıca müteahhidin "Kurum"la ilişiği olmadığını belgeleme" koşuluna bağlamaktadır.

Ne var ki teminat, ancak idarece müteahhidin amacı gerçekleştikten sonra Kurum alacağının garantisidir; bir başka anlatımla, burada aşamalı bir biçimde önce muhtemel zararlarına ve alacaklarına karşılık müteahhitten teminatı almış bulunan İdarenin durumu gözönünde tutulacak; Kurum'un teminattan yararlanması ise, bundan sonra düşünülecektir. Zira, kural olarak, her teminatın alınma amacına uygun olarak kullanılması asıldır ve teminatın bu amacın dışında kullanılması, yasaların belli ettiği durumlarla sınırlı ayrık bir durumdur.

Sözü edilen 83 ncü maddede ise, böyle bir ayrık durum öngörülmemiştir.

Bundan başka, maddede, belirgin olarak idareye, yalnız iş alanlar tarafından bu işlere karşılık gösterilen teminatın - prim ile gecikme zammı borçları kalmadığına dair Kurumdan alınan bir belge gösterilmedikçe - geri vermeme" ödevi yüklenmiştir. Yoksa, madde idarenin kendi hakkını elde etmesi için teminatı kullanmasını önlememiştir. Nihayet "geri verme" sözcükleriyle teminatın kimden alınmışsa ona veya onun yerine geçenlere veyahut aynı anlama gelenlere verilmesinin murad olunduğu ve teminatın bizzat verilen tarafından kendi hakkına karşılık ve teminatın alınma amacına uygun biçimde kullanılmasının "geri verme" olarak nitelendirilemiyeceği de ortadadır.

Bu ve karar yerinde yazılı gerektirici nedenlerden ötürü davacının temyiz itirazlarının reddi ile usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA ve Üye C.K. nın muhalefetine karşı Başkan M.Ç. ve Üye F.U., A.G., N.İ.nin oylarıyla ve oyçokluğuyla 27.9.1974 gününde karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Resmi sektör ile bu nitelikteki kuruluşlar tarafından ihale yolu ile yaptırılan işlerde iş alanlardan alınan teminat işin sözleşme ve şartnameye uygun biçimde yapılmasını temin amacı ile alındığı düşnülebilirse de, 506 Sayılı Yasa'nın 83 ncü maddesi ile ihaleli işlerden dolayı Kurum'a ödenecek olan primlerin zamanında ve kolaylıkla tahsilini sağlamak, sigortalıların haklarını korumak amacı güdülerek, ayrıca bu işleri üzerine alanların ihale makamları nezdindeki teminatlarının, Kurum'a prim borçları kalmadığı anlaşılmadıkça geri verilemiyeceği, verilirse, bundan ihale makamının sorumlu tutulacağı öngörülmüştür. Buna göre, iş alanların ihale makamına verdikleri teminat, sırf kendi haklarının değil, aynı zamanda sigortalılarında haklarının ve Kurum'un prim alacağının korunması içindir. Maddedeki "geri verilmez" sözcüğü ise salt elde geri verilecek bir teminatın var olması haline münhasır olduğu anlamını da taşımaz. Bu sözcük, "teminat alınır" sözcüğünün karşıtı olarak kullanılmış bir deyimdir. Daha açık söyleşiyle "geri verme" deyimi, ihale makamında bulunan teminatın, gerek ihale makamının hakları, gerekse Kurum'un prim alacağı bakımlarından, tüm amaca ulaşılmasıyla, bunun serbest bırakılabileceği anlamına gelen bir deyimdir. Yoksa, olayımızda olduğu gibi, işi üzerine almış olan işverenin ihale makamına olan borcuna mahsup edildi ve elde geri verilecek teminat kalmadı diye, sigortalıların hakları ve dolayısıyla Kurum'un prim alacağı güvencesiz bırakılamaz. İhale makamının dahi böyle hallerde, müdebbir bir iş adamı gibi hareket etmesi ve sigortalıların ve Kurum'un haklarını da önceden düşünmesi gerekir. Aksi halde, Kurum'un kanun ile tanınmış prim alacak hakkı himaye edilemez hale sokulmuş olur.

Bu maddi ve hukuki olgular gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde davanın reddine karar verilmesi usule ve yasaya aykırı olduğundan hükmün bozulması oyundayım.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972