 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
4. Hukuk Dairesi
E:1973/13729
K:1975/5236
T:18.04.1975
- YABANCI UYRUKLU VE TÜRKİYE'DE MESKENİ OLMAYAN KİŞİ
- İNANCA GÖSTERME ZORUNLUĞU
- DOĞRUDAN DOĞRUYA İSTENEN İNANCA
ÖZET : Yabancı uyruklu veya dışarda oturup da Türkiye'de oturma yeri bulunmayanların açacakları davada eğer devletler arasında yapılmış anlaşma yoksa, 1330 günlü (Memalik-i Osmaniyede bulunan ecnebilerin hukuk ve vezaifine ilişkin yasa) uyarınca inanca göstermeleri gerekir. Bu inanca mahkemece doğrudan doğruya istenir.
(23 Şubat 1330 tarihli Memalik-l Os. Bul. Ec. Hukuk ve Vezaifine ait K. m. 3)
Davacılar avukatı; müvekkillerinin mensuplarından birine ait eserlerin davalı kurum tarafından izinsiz ve müsaadesiz yayınlandığını ileri sürerek 3.375 lira tazminatın alınmasını ve mali ve manevi haklara tecavüzün menini istemiştir.
Karar: Yapılan yargılama sonunda; 350 lira tazminatın faiziyle birlikte davalı kurumdan alınarak davacılara ödenmesine karar verildiğine ilişkindir.
Temyiz eden ve duruşma isteyen: davalı avukatı.
Temyiz eden: Davacılar avukatı.
3 Şubat 1330 tarihli "Memalik-i Osmaniyede bulunan ecnebilerin hukuk ve vezaifine" ilişkin olan ve bugün dahi yürürlükte bulunan kanunun 3. maddesi hükmünce, Türk tabiyetinde bulunan bir kişi aleyhine dava açacak bir yabancı tabiyetlinin özel yada tüzel kişi ayırımı yapılmaksızın teminat göstermek yükümlülüğü vardır. Anılan kanunda öngörülen bu teminat yükümlülüğü mahkemece resen gözönünde bulundurulması gerekir. Kanunun 3. maddesi hükmüne göre, gösterilmesi gereken teminat bütün dava giderleriyle zarar ve ziyana karşılıktır. Bu arada hazinenin alacağı harçların da aynı teminat ile karşılanması ve teminatın takdirinde bu yönün dahi mahkemece gözönünde bulundurulması gereklidir. Ancak, davacının mensup olduğu Devlet ile Türkiye Cumhuriyeti arasında adli yardımlaşmaya ilişkin bir anlaşma varsa o devlet tebası teminat göstermekten muaftır. Bu yönler gözetilerek ve incelenerek davacının teminat yatırmakla zorunlu olup olmadığı yönünde gerekli karar verilmek ve teminat alınması gerekiyorsa bu teminatın gösterilmesi için davacıya uygun önel tanınmak icabeder. Takdir edilen teminat süresinde gösterilmezse davacının yargılanmada bulunmamış sayılmasına karar verilip işin halli gerekirken, teminat yönü üzerinde durulmaksızın davacının davasının kabul edilerek mahkumiyet kararı verilmesi usul ve yasaya aykırıdır ve karar bu nedenle davalı yararına bozulmalıdır.
Sonuç: Temyiz olunan kararın davalı yararına BOZULMASINA, bozma nedenine göre davalının diğer temyiz itirazları ile davacının temyiz incelemesine şimdilik yer olmadığına ve peşin harcın istek halinde geri verilmesine 18.4.1975 gününde oybirliğiyle karar verildi.