DAVA : Uyuşmazlığa konu olan iddia ve savunmanın tüccar olanlar veya olmayanlar arasında geçmesi hallerini, bu hususta uygulanacak kanun hükümlerinin farklı olması bakımından ayrı, ayrı mutalaa etmek lüzumlu görülmüştür.

Tacir olmayan özel veya tüzel kişiler arasında çıkan ihtilafta, borçlunun ileri sürdüğü zamanaşımının Borçlar Kanununun 133.maddesinde sayılıp bildirilen sebeplerle kesilmiş olduğunu iddia eden alacaklının bu iddiasını borçlunun inkarı halinde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun kabul ettiği şekil ve suretlerle ispat etmesi lazımdır. Gerçek Borçlar Kanununun 133 üncü maddesinin bir sayılı bendinde diğer sebepler arasında borca mahsuben bir miktar para veya faiz verilmesinin müruruzamanı keseceği yazılı olduğu gibi iddia edilen bir kısım ödemenin inkarı halinde ihtilafın halline müessir bulunan bu iddianın delil ile ispatı lüzumunu ve delillerin mahiyetini ve ispat saha kuvvetlerini Hukuk Muhakemeleri kaunnu bildirir. Bir kimsenin sözünün ve yazısının kendi lehine delil olmaması esas kaidedir. Fakat aleyhine delil teşkil etmesi caiz ve kabule şayan bulunur. Bu cihet sözü geçen Usul Kanunumuzun 304 ücnü maddesinde gereği kadar açıklanmış ve 303.maddesinde ise Ticaret defterlerindeki kayıtların hüküm ve kuvvetlerinin Ticaret Kanunu ahkamına tabi olacağı bildirilerek bu hükümlerin tacir olmayanlar arasındaki ihitilafta tatbik yeri olmadığı gösterilmiştir.

Beyan olunan bu kanun hükümlerine göre tacir alacaklı ve borçlu arasında ileri sürülen zamanaşımının bir kısım borcun ödenmesiyle kesilmiş oludğu iddiasını alacaklının elinde bulunan senedin arkasına yazacağı şerh ile kendi lehine ispat edemiyeceği ve bu yolda vaki bir ödeme iddiasının borçluyu ilzam edecek diğer kanuni delillerle ispatı gerekeceği ve icra takiplerinde ise bu delilin İcra ve İflas Kanununun altmışsekizinci maddesinin hüküm ve beyanı veçhile her halde yazılı olması lüzumu aşikar olur.

Aynı suretle tacir olanlar veya muameleleri mutlak surette ticari sayılanlar arasında çıkan ihtilafa gelince; Ticari muamelelerden dolayı tacirler arasında çıkan ihtilafta kanunun bildirdiği taceret defterlerinin belli şartlar dairesinde sübut sebepleri olarak kabul olunabileceği ve kanunun tarifine uygun olarak tutulan ticaret defterleri münderecatının sahibi lehine delil sayılabileceği ve bunu mukabil hasım taraf tacirin de yine kanuna uygun olarak tuttuğu defter kaydının davacı tarafın defterine uymadığı veya iddiaya esas olan kaydın hilafını vesaik veya sair muteber delillerle isbat ettiği surette ilk kaydın lehe olan sübut kuvvetinin düşeceği Ticaret Kanununun sırasiyle seksenbir, seksenüç ve seksendördüncü maddelerinde yazılı bulunmuştur.

Buna göre alacaklı bir tacir veya banka, borçlu tacirde olan alacağının tahsili isteğinde borçlu tarafından ileri sürülen zamanaşımı definin yersizliği ve çünkü zamanaşımının Borçlar Kanununun 133.maddesi hükmünce borçdan bir kısmının ödenmesi suretiyle kesilmiş bulunduğu yolundaki mütekabil iddiasını kanuna uygun ve düzgün olan ticaret defterleri kaydiyle ispat etmek hakkını haiz ve buna karşı borçlu tacir ve alacaklısına ait ticaret defterlerindeki kaydın hilafını yine kanuna uygun surette tutulmuş olan kendi ticaret defterleriyle veya ticaret defterleri kanuna uygun bulunmamış veya hiç defter tutmamış olsa bile diğer delillerle ispat etmek ve hasmının defterinin ispat kuvvetini çürütmek yetkisine maliktir.

Burada bir cihetin açıklanması icap eder ki; Tüccarlar arasındaki ihtilaflarda bir tarafın ticaret defterleri münderacatının sahibi lehine delil ittihazında, kanaat husul ve vicdan huzuru için kaydın doğruluğu ve dava edilen şeyin dava olunan tarafça halde ödenmesi lazım borç idüği hakkında defter sahibine her halde tamamlayıcı bir yemin verilmesi Ticaret Kanununun seksenaltıncı maddesinde emir ve beyan olunduğu ve ticaret defterleri münderacatının hilafını aynı kanunun 680.maddesi hükmünce her nevi delil ile ispat caiz ve kabil bulunduğu ve halbuki, ilamlı veya ilamsız icra takiplerinde İcra ve İflas Kanunu hükümlerince ileri sürülen ve incelenmesi gereken iddia ve şikayet itirazaların nevileri kanun ile belirtilmiş deilllerle ispati gerekip yemin verilmek suretiyle ihtilafın halline sözü geçen kanun hükmü müsait bulunduğu cihetle alacaklısı ve borçlusu tüccar olan ilamsız icra takiplerinde ticaret defterleri kayıtlariyle isbatı gereken ihtilaflarda mahdut yetkili icra Tetkik mercilerinin görevsizlik karariyle işin görülmesini ait olduğu mahkemeye bırakmaları lüzumlu ve zaruri bulunur.

Alacaklı ve borçlusu hep birden tacir olan veya olmayanlar hakkında uygulanması gereken kanun hükümlerinin beyanından sonra yalnız bir tarafı tacir olup da diğer tarafı tacir olmayanlar arasındaki iddia ve savnumaların isbatı için tacir olmayanlar arasındaki iddia ve savunmaların isbatı için tacir olanın defterleri münderecatının delil sayılıp sayılamayacağı hususuna ğelince; Ticaret Kanununun seksenbirinci maddesi hükmünce ticrat defterleri münderacatının sahipleri lehine delil sayılabilmesi ancak tacirler arasında ticari muamelelerden dolayı çıkan ihtilafların hallinde caiz olur. İki taraftan biri tacir olmazsa Hukuk Usulü Muhakameleri Kanunu hükümlerinden ayrık mahiyette olan Ticaret Kanununun bu hükmü uygulanamaz. Bu hususu sözü geçen Usul Kanununun 303.maddesi hükmü de başkaca açıklar.

Ticaret Kanununun ondokuzuncu maddesi mucibince bir çiftçinin mahsubatını başkalarına satması adi işlerden olduğu gibi bu mahsulü için tohum tedariki de ticari muamele sayılmaz.

Hal böyle olunca, Yargıtay İcra ve İflas dairesince ihtilaf konusu sayılan meselede Banka defterleri münderecatının doğrudan kendi lehine delil sayılması caiz ve kabil olmaz.

Netice :

Yukarıda beyan ve izah olunan sebeplerden dolayı alacaklı ve borçlusu tacir olmayanlar veya biri tacir da diğeri tacir olmayanlar arasında çıkan ihtilaflı hususu, ispat etmek isteyenin kendi sözü ve yazısının heline delil sayılması caiz olmayıp iddasını Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun kabul ettiği sübut delilleri ile isbat etmesi icap edeceğine ve yalnız tüccarlar arasında ticari muamelelerden dolayı çıkan ihtilafta ticaret defterleri münderecatının Ticrat Kanununun kabul ettiği kayıt ve şartlar dairesinde defter sahibi lehine delil sayılacağına ve bu son halde de defter sahibine tamamlayıcı yemin vermek veya icabında Ticaret defterleri münderecatının hilafını hasım tarafın her nevi delillerle ispat edebilmesini mümkün kılmak gibi sebep ve zaruretlerden dolayı mahdut yetkili İcra Tetkik Mercilerinin kendilerine arzolunan ve ilamsız icra takiplerine taalluk eden bu kabil ihtilaflar hakkında görevsizlik kararı vermelerinin gerekeceğine 15.3.1950 tarihli oturumda üçte ikiyi geçen oyçokluğu ile karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972