 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu
E: 1944/27
K: 1944/32
T: 22.11.1944
SONUÇ : Temyiz Mahkemesi 1. ve 3. Hukuk Daireleri ilamlarından anlaşıldığına göre iki daire arasında ihtilafa sebep olan hadisenin mevzuu, tapusuz gayrimenkulün zilyedi tarafından zilyetlik hakkının başkasına deviri ve nakli olmayıp gayrimenkulün harici alım ve satımından ve mübadelesinden ibarettir. Zilyetliğin mülkiyetten ve tasarruf haklarından mücerret olarak başkasına devir ve nakli hukuken muteber bulunmamış olduğu gibi hadisede akitlerin zilyetliğin naklini kastetmiş olmayıp harici bir alım ve satım ve mübadeleyi istihdaf ettikleri açıkça anlaşılmaktadır. Tapusuz gayrimenkulün zilyeti tarafından harici satış ve mübadelesi kanun nazarından muteber olmadığından onun istirdadı talep ve dava olunabilir. Gayrimenkulün zilyedin rızasıyle ve bir bedel mukabilinde alıcıya teslim edilmiş olması da istirdat davasının istimaına mani olamaz. Zira kanunen muteber olmıyan bir akit zımnında izhar olunan rızanın hükmü yoktur. Yalnız 10 Temmuz 1940 tarih ve 2/77 sayılı tevhidi içtihat kararı mucibince alıcı lehine bazı haklar tanınmıştır. Şöyle ki,
"Alıcının satıcıya verdiği bedeli ve ihtiyar ettiği masrafları alıncaya kadar gayrimenkul üzerinde hapis hakkı vardır. Binaenaleyh bedel ve masrafları verilmedikçe gayrimenkul alıcının elinden alınamaz. Bundan başka alıcı gayrimenkulden istihsal ettiği semereleri tazmin ile mükellef değildir"
Bahsi geçen tevhidi içtihat müzakeresinde gayrimenkulün tapuda kayıtlı olup olmadığı hakkında bir tefrik yapılmaksızın yukarda gösterilen esaslar kabul olunmuştur. Bunun neticesi olarak zilyeti tarafından haricen satılıp alıcıya teslim olunan gayrimenkulün istirdadı dava edilebileceği zikrolunan tevhidi içtihat karariyle kabul edilmiştir denilebilir.
Esasen daireler arasında tapuda kayıtlı olmıyan gayrimenkulle müteallik davanın mesmu olmadığı hususunda bir ihtilaf mevcut olmayıp bilakis asli ve sulh mahkemeleri zilyet tarafından açılan davaları kabul ve istima ederek hüküm tevdi etmiş ve bu hükmü tetkik eden temyiz dairelerince de davanın mesmuiyetine dokunulmamıştır.
Müruruzaman meselesine gelince, alıcı zilyeti tarafından kendisine teslim olunan tapusuz gayrimenkulü nizasız ve fasılasız müruruzaman haddine baliğ olacak bir müddet tasarruf etmiş ise istirdat edilebilip edilemiyeceği, davalının müdafaası tarzına ve harici satış ve mübadeheyi ikrarı halinde tasarrufun mülkiyet hakkı bahşedip edemiyeceğine göre tetkik ve halli icap eden mühim bir meseledir. Fakat daireler arasında müruruzaman meselesinde de ihtilaf mevcut olmadığından bu babta müzakere ve münakaşa mahal görülmemiştir.
Bu misilli gayrimenkulün harici satış ve mübadelesinde satanın zilyetlik hakkından feragat ettiği yahut zilyetlik hakkını zayi eylediği de iddia edilemez. Çünkü kanunen muteber olmıyan bir akit zımnında alıcıya teslim ettiği gayrimenkulü, bedelini ve masraflarını vererek istirdat etmeğe hakkı olan satıcının bu hakkını muhafaza daha doğrusu satıcı ile gayrimenkul arasında fiili rabıta devam ettikçe zilyetlikten feragat yahut zilyetliğin izaa edildiğinden farzedilmesine cevaz yoktur.
Hadisede hüsnüniyet ve ahlak kaidelerine istinadın da yersiz olduğu tabiidir. Zira mevzuatımıza ve tevhidi içtihat kararlarına göre gayrimenkülün harici satış ve mübadelesi batıldır. Batıl olan bir akdin alıcının hüsnüniyeti yahut satıcının sebepsiz sözünden dönerek ahlak kaidelerine muhalif hareketi ile sıhhata inkılap etmiyeceği malüm bir keyfiyettir. Zikr ve izah olunan mucip sebeplere binaen tapusuz gayrimenkulün zilyedi tarafından haricen satışı ve alıcıya tesli kanunen hükümsüz olduğundan satıcının mezkür gayrimenkülü geri almağa salahiyeti olduğuna 22.11.1944 tarihinde üçte iki ekseriyetle karar verildi.
